HMS Javelin
Z Wikipedii
Javelin (F61) | |
Historia | |
---|---|
Położenie stępki | 11 października 1937 |
Wodowanie | 21 grudnia 1938 |
Oddanie do służby | 10 czerwca 1939 |
Wycofanie ze służby | 31 października 1948 |
Status okrętu | złomowany 1949 |
Stocznia | John Brown w Clydebank |
Wcześniejsza nazwa | HMS "Kashmir" |
Dane taktyczno-techniczne | |
Wyporność | standardowa: 1760 t pełna: 2330 t |
Długość | 108,6 m |
Szerokość | 10,8 m |
Zanurzenie | 3,9 m |
Napęd | 2 turbiny parowe o mocy łącznej 40 000 KM, 2 kotły parowe Admiralicji, 2 śruby |
Prędkość | 36 w |
Zasięg | 5500 mil morskich przy 15 w |
Załoga | 218 |
Uzbrojenie | 6 x 120 mm (3xII), 4 x 40 mm plot (1xIV), 8 wkm plot (2xIV), 10 wt (2xV), bg, 2 mbg (stan na 1939 - szczegóły poniżej) |
HMS Javelin – brytyjski niszczyciel z okresu II wojny światowej, należący do typu J (J/K/N), w służbie Royal Navy w latach 1939-1949. Nosił znak taktyczny F61, od czerwca 1940 G61. Był jednym z dwóch niszczycieli typu J, które przetrwały wojnę.
Spis treści |
[edytuj] Budowa
Stępkę pod budowę okrętu położono 11 października 1937 w stoczni John Brown & Company w Clydebank, kadłub wodowano 21 grudnia 1938. Budowę rozpoczęto jako niszczyciela HMS "Kashmir" typu K, lecz przed wodowaniem zamieniono go nazwą z równolegle budowanym niszczycielem "Javelin" (pol. oszczep) identycznego typu J. Okręt wszedł do służby jako HMS "Javelin" w Royal Navy 10 czerwca 1939. W tej samej stoczni budowano też równocześnie niszczyciel tego typu HMS "Jackal", a następnie HMAS "Nizam" i "Nerissa" (późniejszy polski "Piorun" identycznego typu N. Koszt budowy, bez uzbrojenia i części wyposażenia, wyniósł £391.570.
[edytuj] Służba
[edytuj] Północna Europa 1939-1942
Podobnie jak inne okręty typu J, "Javelin" wszedł do służby wkrótce przed wybuchem II wojny światowej, w skład 7. Flotylli Niszczycieli Floty Metropolii. Flotylla ta po wybuchu wojny bazowała w ujściu rzeki Humber, jako część sił Humber Force Dowództwa Nore. Przez pierwsze miesiące wojny niszczyciele flotylli głównie patrolowały na Morzu Północnym i eskortowały tam konwoje przybrzeżne. Podczas pierwszych miesięcy służby, "Javelin" kilkakrotnie atakował okręty podwodne, lecz bezskutecznie.
22 września 1939, podczas operacji SK przeciw niemieckiej żegludze, "Javelin" został poważnie uszkodzony w kolizji z niszczycielem HMS "Jersey" w Skagerraku, po czym zdołał dopłynąć o własnych siłach do Anglii. Przed ukończeniem remontu, został podczas przebazowania ponownie uszkodzony w kolizji z parowcem SS "Mordant" 22 października 1939 pod Whitby (2 zabitych), remont w Middlesbrough trwał łącznie do stycznia 1940.[1]
W kwietniu i maju 1940 "Javelin" wziął udział w kampanii w Norwegii. 9 kwietnia wyszedł w morze w eskorcie pancernika HMS Warspite, dołączając do głównych sił brytyjskiej Home Fleet adm. Forbesa. Następnie głównie eskortował konwoje pomiędzy Norwegią i Wielką Brytanią, często z niszczycielem "Jackal", bazując w Scapa Flow. 22 kwietnia był nieskutecznie atakowany przez lotnictwo w fiordzie Heisse. 29 kwietnia-1 maja 1940 eskortował (wraz z "Jackal") krążownik HMS "Glasgow" ewakuujący króla Norwegii i zapas złota z Molde do Tromso[2]. 11 maja osłaniał wraz z "Jackal" ewakuację odciętych brytyjskich żołnierzy z Mosjøen do Bodø.
Podporządkowano go następnie w połowie maja do Dowództwa Nore (Nore Command), z bazą w Harwich. Osłaniał m.in. trałowce przecinające kable telefoniczne u wybrzeża francuskiego (operacja Quizote). Wziął następnie udział w kampanii francuskiej, ewakuując 28-29 maja na swoim pokładzie żołnierzy z Dunkierki do Wielkiej Brytanii (operacja Dynamo), m.in. z bliźniaczym "Jaguar". 28 maja został lekko uszkodzony przez niemieckie lotnictwo w Dunkierce.[3] W dniach 6-16 czerwca 1940 był remontowany w Hull, otrzymał wówczas radar Type 286[1]. "Javelin" został następnie przydzielony do 5. Flotylli Niszczycieli kmdra Louisa Mountbattena, operował na Morzu Północnym, na północnych podejściach z bazy Scapa Flow i nad kanałem La Manche.
W październiku został podporządkowany z grupą niszczycieli Dowództwu Zachodnich Podejść. Zajmował się wciąż głównie eskortą konwojów. W nocy 11–12 października 1940 "Javelin" wziął udział w operacji Medium, ostrzeliwując wraz z pancernikiem HMS Revenge i niszczycielami 5. Flotylli port w Cherbourgu.
24 listopada 1940 uczestniczył w bezskutecznej próbie przechwycenia niemieckich niszczycieli, przeprowadzających rajd pod brytyjskie wybrzeże. W nocy 29 listopada 1940 wziął udział wraz z HMS "Jackal", "Kashmir", "Jersey" i "Jupiter" w potyczce z niemieckimi niszczycielami "Karl Galster", "Hans Lody" i "Richard Beitzen", przeprowadzającymi ponowny rajd. "Javelin" jako jedyny został ciężko uszkodzony dwoma torpedami niszczyciela "Hans Lody", które urwały mu całą część dziobową i rufową, lecz dzięki sprawnej pracy drużyn przeciwawaryjnych zdołał utrzymać się na wodzie. Zginęło 3 oficerów i 43 marynarzy.[4] Remont w Devonport trwał aż do 17 stycznia 1942. Po ukończeniu, pełnił zadania eskortowe okrętów Home Fleet z bazy Scapa Flow, na początku marca osłaniał konwoje arktyczne PQ-12 i QP-8.
[edytuj] Ocean Indyjski 1942
W marcu i kwietniu 1942 "Javelin" brał udział w eskorcie konwoju WS-17 i WS-17A przez Freetown do Durban w Południowej Afryce. W maju wziął udział w lądowaniu na Madagaskarze (operacja Ironclad) - 5 maja wspierał ogniem lądowanie w Diego Suarez, pełnił następnie patrole przeciwpodwodne.[1]
[edytuj] Morze Śródziemne 1942-1943
"Javelin" został następnie w maju 1942 przeniesiony do 14. Flotylli Niszczycieli Floty Śródziemnomorskiej, bazującej w Aleksandrii, w której działały pozostałe ocalałe niszczyciele tego typu. Brał aktywny udział w działaniach przeciw flocie i żegludze włoskiej i operacjach konwojowych na Maltę. M.in. 14-16 czerwca 1942 brał udział w osłonie konwoju Vigorous, który spotkał się z silnym przeciwdziałaniem wroga. Podczas tej operacji "Javelin" holował 15 czerwca poważnie uszkodzony niszczyciel HMAS "Nestor", lecz z powodu uszkodzeń i obawy ataków lotniczych 16 czerwca rano dobił go bombami głębinowymi, po zdjeciu załogi. 19 lipca 1942 z krążownikami "Dido" i "Euryalus" i niszczycielami "Jervis", "Pakenham" i "Paladin", ostrzeliwał niemieckie pozycje w Mersa Matruh. W listopadzie brał udział w osłonie konwoju MW-13 (operacja Portcullis).
Wszedł następnie w skład Zespołu K (Force K), działającego z Malty. 2 grudnia 1942 wziął udział w składzie Zespołu K, wraz z niszczycielami "Jervis", "Janus" i "Kelvin" w potyczce, w której zatopiono włoski torpedowiec "Lupo" koło wysp Karkanna i dobito parowiec "Veloce" (5451 BRT).
17 stycznia 1943 "Javelin" z "Pakenham" zatopił mały okręt pomocniczy. 20 stycznia wraz z "Kelvin" zatopił pod Trypolisem 11 małych włoskich statków i eskortujących je pomocniczych trałowców. W nocy 22/23 stycznia z krążownikami "Cleopatra" i "Euryalus" oraz niszczycielami "Jervis", "Nubian" i "Kelvin" ostrzeliwał drogi odwrotu włoskich jednostek pancernych pod Zuara.[5]
W czerwcu 1943 "Jervis" wspierał desant na Pantellerii. Następnie jednak został skierowany do Wielkiej Brytanii do remontu w Portsmouth, gdzie przybył 15 czerwca.[1]
[edytuj] Północna Europa 1944
Po remoncie, w lutym 1944 został włączony w skład 10. Flotylli Niszczycieli Floty Metropolii w Scapa Flow i działał na Morzu Północnym. W maju przeniesiony z flotyllą do Plymouth, brał następnie w czerwcu udział w osłonie lądowania w Normandii. 9 czerwca 1944 wziął udział w bitwie koło wyspy Ushant (Ouessant) z niemieckimi niszczycielami (w składzie półdywizjonu prowadzonego przez ORP Błyskawica).
7 lipca 1944 doznał uszkodzenia rufy w kolizji z HMS "Eskimo" (3 zabitych). Remontowany w Plymouth i Belfaście do końca grudnia 1944.[1]
[edytuj] Morze Śródziemne 1945-1946
W lutym 1945 został ponownie przebazowany do 14. Flotylli na Morze Śródziemne i 19 lutego dotarł do Aleksandrii. Od 9 marca do maja przechodził tam remont kotłów. Działał na Morzu Śródziemnym po zakończeniu wojny w Europie, do kwietnia 1946.[1]
W maju 1946 został wycofany do rezerwy w Portsmouth, później w Harwich. 31 października 1948 wycofany ze służby, po czym używany jako okręt-cel i w końcu sprzedany na złom w Troon, gdzie przybył 11 czerwca 1949.[1]
Podczas wojny, "Javelin" otrzymał osiem wyróżnień bitewnych (Battle Honours): za Norwegię 1940, Dunkierkę 1940, Atlantyk 1940, Diego Suarez 1942, Arktykę 1942, Morze Śródziemne 1942, Normandię 1944 i Kanał La Manche 1945.[1].
Dowódcy
- 1939 - grudzień 1940: Cdr A.F. Pugsley
- październik 1941 - 8 stycznia 1942: Cdr G.E. Fardell (remont)
- 8 stycznia 1942 - ?: Lt Cdr H.C. Simms
Opis okrętu i szczegółowe dane - zobacz Niszczyciele typu J/K/N
[edytuj] Dane techniczne:
Uzbrojenie i wyposażenie:
Uwaga - dane dotyczące uzbrojenia dotyczą ogólnie okrętów typu J, daty zmian w konkretnym przypadku są orientacyjne.
- 6 dział 120 mm QF Mk XII na podwójnych podstawach CP Mk XIX, osłoniętych maskami (3xII)
- długość lufy: L/45 (45 kalibrów), donośność maksymalna 15.520 m, kąt podniesienia +40°, masa pocisku 22,7 kg
- 1 działo plot 102 mm QF Mk V na podstawie HA Mk III (między 1940/41 a 1942/43 zamiast aparatu torpedowego)
- długość lufy: L/45, kąt podniesienia +80°, masa pocisku 14,06 kg
- 4 automatyczne armaty przeciwlotnicze 40 mm Vickers Mk VIII ("pom-pom") poczwórnie sprzężone na podstawie Mk VII (1xIV)
- 2-10 automatycznych działek plot 20 mm Oerlikon 20 mm (od 1941, ilość stopniowo wzrastała, 2xI do 6xI, później 4xII i 2xI))
- 8 wkm plot 12,7 mm Vickers Mk III (2xIV) (do 1941)
- 10 wyrzutni torpedowych 533 mm w dwóch aparatach torpedowych PR Mk II (2xV), 10 torped Mk IX (pomiędzy 1940/41 a 1942/43 - 5 wyrzutni)
- 1 zrzutnia na 6 bomb i 2 miotacze bomb głębinowych (20-45 bomb głębinowych)
Wyposażenie
- hydrolokator Asdic
- system kierowania ogniem artylerii: dalocelownik (DCT) i główny dalmierz (na nadbudówce dziobowej)
- radar dozoru ogólnego Typ 286 (od 1941, na głównym maszcie), później Typ 291
- radar kierowania ogniem plot Typ 285 (od 1941, na stanowisku dalmierza)
- radar dozoru nawodnego Typ 271 (w II połowie wojny, na śródokręciu)
- radar dozoru nawodnego Typ 293 (pod koniec wojny na maszcie głównym)
[edytuj] Źródła
- NAVAL-HISTORY.NET
- Geoffrey B. Mason - HMS JAVELIN - J-class Destroyer
- O. A. Rubanow (О. А. Рубанов): Eskadriennyje minonoscy Anglii wo Wtoroj Mirowoj wojnie. Czast 1 - 1925-1945 (Эскадренные миноносцы Англии во Второй Мировой войне. Часть 1. 1925-1945 гг.), seria Bojewyje Korabli Mira
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Geoffrey B. Mason - HMS JAVELIN - J-class Destroyer
- ↑ http://www.naval-history.net/xDKWW2-4004-13APR04.htm i inne miesiące
- ↑ http://www.naval-history.net/xDKWW2-4005-14MAY04.htm
- ↑ http://www.naval-history.net/xDKWW2-4011-24NOV02.htm
- ↑ http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/43-01.htm
Typ J |
HMS "Jackal" • "Jaguar" • "Janus" • "Javelin" • "Jersey" • "Jervis" • "Juno" • "Jupiter" |
Typ K |
HMS "Kandahar" • "Kashmir" • "Kelly" • "Kelvin" • "Khartoum" • "Kimberley" • "Kingston" • "Kipling" |
Typ N |
HMAS "Napier" • "Nepal" • "Nestor" • "Nizam" • "Norman" |