Powstanie zabajkalskie
Z Wikipedii
Powstanie zabajkalskie wybuchło 24 czerwca 1866 roku w Kraju Zabajkalskim.
Po stłumieniu powstania styczniowego rosyjskie władze zesłały na Syberię 18 623 [1] (do Syberii Wschodniej 11.000) jego uczestników[2][3].
Organizatorami nowego powstania zbrojnego byli polscy zesłańcy, budujący drogę niedaleko chińskiej granicy nad jeziorem Bajkał. Utworzyli oni organizację Syberyjski Legion Wolnych Polaków i rozpoczęli działania zaczepne przeciwko wojskom rosyjskim. W jego skład wchodzili głównie byli uczestnicy powstania styczniowego. Przywódcami powstania zostali Narcyz Celiński i Gustaw Szaramowicz. Powstańcy (ok. 700 osób) byli słabo uzbrojeni i pozbawienia wsparcia swych lojalistycznie nastawionych współtowarzyszy niedoli. 28 czerwca zostali rozgromieni i rozproszeni w bitwie pod Miszychą.[4] Część z nich próbowała się przedostać ku chińskiej granicy, jednak została schwytana przez Kozaków. Czterystu jego uczestnikom, którzy przeżyli, obostrzono wymiar kary. 19 listopada 1866 ogłoszono wyrok: na karę śmierci skazano siedmiu przywódców powstania. Ostatecznie rozstrzelano jedynie czterech z nich: Narcyza Celińskiego, Gustawa Szaramowicza, Władysława Kotkowskiego i Jakuba Reinera. Przed wykonaniem wyroku skazańcy napisali listy do swoich rodzin. Listy te jednak nigdy nie dotarły do swoich adresatów. Władze rosyjskie wysłały je najpierw do Sankt Petersburga, gdzie Aleksander II, wydał polecenie niedoręczenia ich osobom dla których były przeznaczone.
Wyrok wykonano 27 listopada 1866 w Irkucku na przedmieściu Uszakowka, za rogatką "jakucką", u podnóża gór w pobliżu rzeki Angary. Kornel Ujejski na wieść o krwawym stłumieniu tego powstania i egzekucji jego przywódców napisał wiersz Na zgon rozstrzelanych w Irkucku.
[edytuj] Bibliografia
- Z. Łukawski Historia Syberii. Ossolineum, 1981.
- Henryk Skok Powstanie polskich zesłańców za Bajkałem w 1866 r. w: Przegląd Historyczny t. LIV z. 2 1963
- Henryk Skok Polacy nad Bajkałem 1863-1883; wyd. PWN Warszawa 1974
Przypisy
Okres rozbiorowy: Konfederacja barska (1768) • Powstanie kościuszkowskie (1794) • Insurekcja warszawska (1794) • Insurekcja wileńska (1794) • Powstanie kurlandzkie (1794) • Powstanie wielkopolskie (1794) • Powstanie wielkopolskie (1806) • Powstanie listopadowe (1830) • Powstanie wielkopolskie (1846) • Powstanie chochołowskie (1846) • Powstanie krakowskie (1846) • Powstanie wielkopolskie (1848) • Powstanie styczniowe (1863) • Powstanie zabajkalskie (1866)
II Rzeczpospolita: Powstanie wielkopolskie (1918) • Powstanie oleskie (1919) • Powstanie sejneńskie (1919) • I powstanie śląskie (1919) • II powstanie śląskie (1920) • III powstanie śląskie (1921) Powstanie leskie (1932)
Okres II wojny światowej: Powstanie czortkowskie (1940) • Powstanie zamojskie (1941-1944) • Powstanie w getcie warszawskim (1943) • Powstanie w getcie białostockim (1943) • Akcja "Burza" (1944) • Powstanie warszawskie (1944)
PRL: Powstanie poznańskie (1956)
