Jan Ostoja Matłachowski
Z Wikipedii
Jan Ostoja Matłachowski (ur. 5 września 1906 we Lwowie, zm. 6 listopada 1989), działacz polskiego ruchu narodowego.
Z ruchem narodowym związał się w szkole średniej, a następnie studiując prawo i historię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie i na Uniwersytecie Warszawskim. Jako wyróżniający się swoją aktywnością zajmował czołowe miejsce pośród działaczy Stronnictwa Narodowego, Młodzieży Wszechpolskiej, a także jako organizator robotniczych Związków Zawodowych „Praca Polska” w Borysławskim Zagłębiu Naftowym.
Po rozłamie w ruchu endeckim w 1934 został mianowany przez Romana Dmowskiego prezesem organizacji młodzieżowych związanych ze Stronnictwem Narodowym, w tym Młodzieży Wszechpolskiej.
Wkrótce w 1935 przeniósł się do Warszawy, gdzie został powołany przez Romana Dmowskiego do władz naczelnych Stronnictwa Narodowego. W latach 1937–1939 współpracował z Romanem Dmowskim, Jędrzejem Giertychem, Kazimierzem Kowalskim i profesorem Karolem Stojanowskim.
Brał udział w przygotowywanym w latach 1937-1938 zamachu stanu przeciw władzom sanacyjnym. Zamach ten został odwołany przez spiskowców wobec przygotowywanej przez Hitlera inwazji na Polskę. W okresie wojny i okupacji Matłachowski wraz z innymi przeszedł do pracy w podziemnych strukturach cywilnych i wojskowych. W 1942 wraz z prof. K. Stojanowskim wszedł w skład Wojennego Zarządu Głównego Stronnictwa Narodowego i Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej, która była politycznym organem zwierzchnim Narodowych Sił Zbrojnych.
Zbliżał się koniec wojny i niemieckiej okupacji. W 1944 Wielka Koalicja cofnęła swoje dotychczasowe uznanie dla Rządu Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie. Matłachowski przebywając w Polsce kontynuował swoją pracę w strukturach naczelnych Stronnictwa Narodowego i Radzie Jedności Narodowej. Część działaczy Stronnictwa Narodowego, po zajęciu Polski przez wojska radzieckie, ujawniła się; nastąpiły aresztowania. Matłachowski opuścił Polskę i dotarł w listopadzie 1945 do Londynu. Na uchodźstwie kontynuował początkowo swoją działalność jako członek emigracyjnego Stronnictwa Narodowego i kombatanckich organizacji AK. W 1951 Matłachowski wycofał się jednak z czynnej działalności w emigracyjnych strukturach Stronnictwa Narodowego wobec kontrowersyjnej tzw. "sprawy Bergu".
Wobec zaistnienia w Polsce warunków umożliwiających repatriację, w 1961 powrócił wraz z innymi do kraju. Matłachowski po przybyciu do Polski znalazł i tu pewne możliwości szerzenia i głoszenia poglądów narodowych skupiając w swoim mieszkaniu odwiedzającą go młodzież. W czerwcu 1989 grupa sygnatariuszy tzw. "Memoriału" z 28 stycznia 1989 wraz z uczestnikami Rady Środowisk Narodowych zaproponowała Matłachowskiemu objęcie prezesury Konwentu Seniorów Stronnictwa Narodowego. Pomimo sędziwego wieku (miał wówczas 83 lata), Matłachowski podjął znów aktywną działalność – zostając prezesem Konwentu Seniorów, którą to funkcję sprawował aż do śmierci. Zmarł 6 listopada 1989 po doprowadzeniu do reaktywowania Stronnictwa Narodowego, dwanaście dni przed I Zjazdem Delegatów Stronnictwa Narodowego.
