Związek Akademicki Młodzież Wszechpolska
Z Wikipedii
Związek Akademicki Młodzież Wszechpolska - ideowo-wychowawcza organizacja studencka o silnej orientacji narodowej, będąca największą organizacją akademicką w II Rzeczypospolitej.
Spis treści |
[edytuj] Historia
W dniach 5-6 marca 1922 roku odbył się Zjazd Założycielski Młodzieży Wszechpolskiej, Prezesem Honorowym wybrano Romana Dmowskiego.
Młodzież Wszechpolska posiadała koła we wszystkich ośrodkach akademickich: pierwotnie w Warszawie, Poznaniu, Lwowie, Krakowie, Wilnie, potem także w Lublinie i od 1930 roku w Cieszynie.
Młodzież Wszechpolska stanowiła największą i najliczniejszą organizację akademicką. Sytuacja ta zmieniła się w 1934 wraz z powstaniem ONR. Znaczna część członków MW przeszła do lokalnych sekcji ONR, co spowodowało likwidację większości kół Młodzieży Wszechpolskiej (w tym na rok koła w Warszawie). Po 1934 Młodzież Wszechpolska stała się de facto młodzieżową przybudówką Stronnictwa Narodowego.
Do najbardziej znanych działaczy Młodzieży Wszechpolskiej przed wojną należeli: Wiesław Chrzanowski, Jan Mosdorf, Jan Matłachowski
Struktury Młodzieży Wszechpolskiej przestały istnieć wraz z wybuchem II wojny światowej.
[edytuj] Struktura organizacyjna
Młodzieżą Wszechpolską zarządzały dwie struktury kierownicze: jawna i tajna. Decydującą rolę odgrywało kierownictwo tajne, pozostające w konspiracji. W skład utajnionej struktury kierowniczej wchodziła ogólnopolska Liga Narodowa oraz związana z ośrodkami akademickimi: organizacja "Zet" i jej przybudówka "Orzeł Biały". Kluczowe decyzje (sprawy personalne, akcje polityczne) zależały od członków "Zetu" (5-10 starszych studentów), natomiast "Orzeł Biały" zajmował się działalnością bratniacką, korporacyjną i samopomocą naukową. Władzę w lokalnych grupach "Zetu" sprawował komisarz. Całą tajną organizacją kierował komisarz ogólnopolski.[1]
[edytuj] Działalność
Przymiotnik "wszechpolska" wyrażał dążenie do zjednoczenia i połączenia w jedną całość wszystkich ziem polskich, akcentował więź narodową i równy status wszystkich obywateli narodowości polskiej – niezależnie od ich pochodzenia społecznego i poziomu zamożności. W okresie międzywojennym członkowie Młodzieży Wszechpolskiej czynnie uczestniczyli w życiu akademickim stając na czele wielu organizacji studenckich, m.in.: Bratnich Pomocy, Kół Naukowych, Korporacji Akademickich i Samorządu Akademickiego (Naczelny Komitet Akademicki) uczestniczyli w obronie autonomii uczelni wyższych przed centralistycznymi dążeniami władz sanacyjnych, walczyli o obniżkę opłat za studia.
Od 1934 organizacja wydawała pismo Akademik Polski, a od 1937 Wszechpolaka.
Członkowie organizacji opowiadali się także za bojkotem ekonomicznym Żydów i ograniczeniem ich dostępu do studiów wyższych (numerus clausus), bądź całkowitym usunięciem ich z uczelni (numerus nullus). Członkowie tej organizacji przeforsowali wprowadzenie na uczelniach tzw. getta ławkowego, a także organizowali uliczne bojówki prześladujące Żydów i ich sklepy.
[edytuj] Działalność podczas okupacji
Podczas II wojny światowej wszechpolacy walczyli w szeregach Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych.
W grudniu 1943 roku doszło do porozumienia pomiędzy konspiracyjnym SN a Grupą "Szańca" w sprawie stworzenia jednolitych struktur młodzieżowych. Zgodnie z nim w lutym 1944 w Warszawie utworzono konspiracyjną Młodzież Wszechpolską na czele której stanął Tadeusz Łabędzki. Wznowiono także wydawanie Wszechpolaka. Konspiracyjna MW w Warszawie liczyła około 120 członków, w tym 25 kobiet. Jej struktury przestały istnieć z chwilą wybuchu powstania warszawskiego.
[edytuj] Próba odbudowy i rozbicie w Polsce Ludowej
Na przełomie marca i kwietnia 1945 w Warszawie odbył się zjazd podczas którego zdecydowano się na reaktywację Młodzieży Wszechpolskiej w antykomunistycznej konspiracji. Nowo reaktywowana organizacja posiadała wspólną radę naczelną z Młodzieżą Wielkiej Polski, nie wybrano jednak prezesa. Ponownie wznowiono również wydawanie Wszechpolaka. Rozpoczęto tworzenie struktur w Warszawie, Krakowie, Gdańsku i Gliwicach.
Na przełomie 1945 i 1946 rozbita przez komunistyczne władze Polski. Wielu działaczy skazano na śmierć w procesach pokazowych (m.in. Tadeusz Łabędzki w 1946 zamordowany w czasie śledztwa przez funkcjonariusza UB Adama Humera).
[edytuj] Prezesi Rady Naczelnej
- Jan Rembieliński (1922-1923)
- Jan Jodzewicz (1923-1925) (p.o.)
- Edward Muszalski (1925)
- Janusz Rabski (1925-1928)
- Jan Mosdorf (1928-1933)
- Jerzy Kurcjusz (1933-1934)
- Jan Ostoja Matłachowski (1934-1939)
- Tadeusz Łabędzki (1944-1945)
[edytuj] Okręg Małopolski Młodzieży Wszechpolskiej
Okręg Małopolski/Krakowski Młodzieży Wszechpolskiej to terenowy oddział organizacji o tradycjach sięgających roku 1922, kiedy na jego czele stali m.in. Klaudiusz Hrabyk i Tadeusz Bielecki.
[edytuj] Prezesi oddziału
- Klaudiusz Hrabyk, 1922-1923
- Stanisław Tabaczyński, 1923-1924
- Tadeusz Bielecki, 1924-1926
- Władysław Kański, 1926-1928
- Stefan Klimecki, 1928-1929
- Władysław Jaworski, 1929-1931
- Adam Flis, 1931-1933
- Bolesław Świderski, 1933-1934
- Władysław Jaworski, 1934-1935
- Lech Wojciech Haydukiewicz 1935-1936
- Władysław Furka 1936-1939
[edytuj] Okręg Wielkopolski Młodzieży Wszechpolskiej
[edytuj] Prezesi oddziału
- Przemysław Warmiński, 1929-1931
- Witold Grott, 1931-1933
- Antoni Dargas, ? - 1939
Przypisy
- ↑ W. Muszyński, Z dziejów Stronnictwa Narodowego (1928-1947), "Biuletyn IPN" 2007 nr 8-9(79-80), s. 33 lub: http://ipn.gov.pl/download.php?s=1&id=10952 (s. 35)
