Joseph Wittig

Z Wikipedii

Joseph Wittig (ur. 22 stycznia 1879 r. w Słupcu Dolinie k. Nowej Rudy, zm. 22 sierpnia 1949 r. w Göhrde w Dolnej Saksonii) – niemiecki profesor teologii, filozof, ekskomunikowany ksiądz katolicki, poeta, kronikarz związany z ziemią kłodzką, o której pisał, że jest krainą Pana Boga.

Spis treści 1 Biografia 1.1 Dzieciństwo 1.2 Studia i praca duszpasterska 1.3 Pisarstwo i praca naukowa 1.4 Wysiedlenie i koniec życia 2 Memoria 3 Linki zewnętrzne 4 Bibliografia

[edytuj] Biografia

[edytuj] Dzieciństwo

Urodził się 22 stycznia 1879 r. w Słupcu Dolinie, wówczas wsi Schlegel, będącej obecnie dzielnicą Nowej Rudy. Był szóstym dzieckiem cieśli Eduarda Wittiga i Hanne Wittig z domu Stranfeld. Dzieciństwo, do którego często wracał w późniejszej twórczości, kształtowane było przez proste wiejskie życie i autorytet ojca. Jego dziadek był twórcą ruchomej szopki, która do dzisiaj jest atrakcją turystyczną Wambierzyc. Jednym z najważniejszych momentów w młodości było spotkanie księdza Henryka Maya, który pracował w Słupcu jako neoprezbiter podczas kilkutygodniowego zastępstwa. Ksiądz May podjął się przygotowania wiejskiego chłopca do nauki w gimnazjum, ucząc go podstaw nauk ścisłych, literatury i języków. W 1893 r. Joseph Wittig mógł rozpocząć naukę w gimnazjum św. Macieja (Matthias-Gymnasium) we Wrocławiu.

[edytuj] Studia i praca duszpasterska

W 1899 r. zdał egzamin dojrzałości i rozpoczął studia na Uniwersytecie Wrocławskim. Podczas studiów szczególnie interesował się historią kościoła starożytnego, archeologią oraz patrystyką. W osobie ks. prof. Maxa Sdralka znalazł przewodnika życiowego, który wyzwolił w nim zamiłowanie do pracy naukowej i utorował drogę do katedry uniwersyteckiej. Studia ukończył w 1902 r. W rodzinnym Słupcu i Nowym Gierałtowie przygotowywał się do doktoratu. Jeszcze tego samego 1902 roku został doktorem teologii, broniąc pracy na temat papieża Damazego I. Kapłanem został 22 czerwca 1903 r. wyświęcony przez kardynała Koppa w kościele św. Krzyża we Wrocławiu. Swoją mszę prymicyjną odprawił 23 czerwca 1903 r. w kaplicy sióstr Jadwiżanek, u których mieszkał wcześniej w czasie nauki gimnazjalnej. Skierowany został do pracy duszpasterskiej do nowo utworzonego wikariatu w Lubaniu. Pracował tam przez 14 miesięcy.

[edytuj] Pisarstwo i praca naukowa

W latach 1904-1905 studiował w rzymskim Colegium Germanicum na Campo Santo Teutonico, otrzymując, dzięki staraniom ks. Maxa Sdralka, stypendium Instytutu Archeologicznego w Berlinie. Podczas tych studiów prowadził archeologiczne badania grobu św. Sotery, statui św. Piotra w bazylice watykańskiej oraz procesu Izaaka przeciw papieżowi Damazemu I, których wyniki publikował na łamach prasy. W 1909 r. uzyskał habilitację, przedstawiając studium o Ambrojastrze. W 1909 r. powrócił do pracy duszpasterskiej: najpierw krótko w Paczkowie, a potem we Wrocławiu w kościele NMP na Piasku. W 1909 r. przerywał pracę duszpasterską rozpoczynając karierę uniwersytecką. Dwa lata później został mianowany profesorem nadzwyczajnym historii kościoła. 14 stycznia 1915 r. mianowano go profesorem zwyczajnym teologii. W latach 1917-1918 pełnił funkcję dziekana Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Wrocławskiego.

Na lata 1922-1924 datuje się pierwszy, wrocławski okres twórczości pisarskiej Josepha Wittiga. Niezrozumienie jego myśli pisarskiej i teologicznej wywołuje konflikt z hierarchią kościoła rzymskokatolickiego oraz do wciągnięcia części jego twórczości na indeks kościelny. 1922 r. ukazał się w czasopiśmie "Hochland" głośny artykuł pt. Zbawieni (niem. Die Erlösten) krytykujący oficjalną wykładnię kościelną grzechu i spowiedzi, a który doprowadził ostatecznie do obłożenia pisarza w 1925 r. ekskomuniką. Prezentował śmiałe poglądy teologiczne i doczekał się nawet przydomka Nowy Luter. Mimo ekskomuniki Wittig pozostał wciąż głęboko wierzącym katolikiem wiernym Kościołowi, zajmując postawę wolnego pisarza religijnego. Z dzisiejszego punktu widzenia ocenia się, że teologiczne poglądy Wittiga wyprzedzały swoje czasy. Oceniane są jako w dużej mierze zbieżne z duchem nauk posoborowych, niestety były zbyt postępowe dla ówczesnej hierarchii kościelnej.

W 1927 r., będąc zwolniony ze ślubów kapłańskich, wziął ślub z Bianką Geisler, córką burmistrza Bystrzycy Kłodzkiej i zamieszkał z nią w wybudowanym przez siebie domu w Słupcu (obecnie mieści się w nim muzeum jego imienia). Tu urodziła się trójka jego dzieci: Johannes Raphael, Bianca Maria i Christoph Michael. Lata 1928-1932 to drugi, słupiecki okres twórczości pisarskiej. W latach 1937-1943 występował z prelekcjami m.in. w protestanckich środowiskach północnych Niemiec, a działalność teologiczna Wittiga znalazła odbicie w twórczości literackiej, w bogatej korespondencji oraz w aktywności odczytowej. Zajmował się również pisaniem kronik historycznych. W roku 1946 r. zdjęta została ekskomunika, m.in. za wstawiennictwem kardynała Augusta Hlonda.

[edytuj] Wysiedlenie i koniec życia

Po przyłączeniu Dolnego Śląska do Polski, 1 kwietnia 1946 pisarz został przymusowo i w pośpiechu wysiedlony z domu w Słupcu. Wraz rodziną, w złym stanie zdrowia, wywieziony został do Niemiec. W słupieckim domu pozostała większość manuskryptów pisarza. Zamieszkał w miejscowości Görhde w rejonie Lüneburga. Zmarł na zawał serca 22 sierpnia 1949 r. Pochowany został, nie bez wątpliwości ze strony miejscowego proboszcza, na cmentarzu w Meschede.

[edytuj] Memoria

• W dawnym domu Josepha Wittiga w Nowej Rudzie przy ul. Słupieckiej 42 od maja 1997 r. funkcjonuje muzeum poświęcone jego życiu i twórczości.
• Od 1997 r. na ziemi kłodzkiej organizowane są Polsko-Niemieckie Sympozja Wittigowskie. Kolejne odbyły się w latach 1999, 2001 i 2004.
• 20 września 2002 r. imieniem Wittiga nazwana została Szkoła Podstawowa nr 3 w Nowej Rudzie.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Niemieckojęzyczny serwis poświęcony Wittigowi (de)
• Sławomir Łodziński Ojczyzna jest daleko nade mną – o twórczości Josepha Wittiga (pl)
• Przedruki opowiadań:
  • Nysa Kłodzka (pl)
  • Złoto, kadzidło i mirra (pl)
  • Chrystus urodził się na drodze do Lądka (pl)
  • Tajemnicze nakazy (pl)

[edytuj] Bibliografia

• Joseph Wittig Wybór opowiadań / Ausgewählte Erzählungen, Fundacja Odnowy Ziemi Noworudzkiej, Nowa Ruda 1999, ISBN 83-910237-9-6 (publikacja dwujęzyczna)
• Joseph Wittig Die Christgeburt auf der Straße nach Landeck (Chrystus narodził sie na drodze do Lądka-Zdroju), wyd. Marx-Verlag, Leimen/Heidelberg 1981
• Joseph Wittig, śląski teolog i historiograf (...), zb. pod red. red. Alojzego Marcola, Fundacja Odnowy Ziemi Noworudzkiej, Nowa Ruda 1997, ISBN 83-900960-1-3
• Alojzy Marcol Josepha Wittiga teologia narratywna. Studium historyczno-krytyczne, Uniwersytet Opolski Wydział Teologiczny, Opole 1997, ISBN 83-86865-30-X
• Joseph Wittig, człowiek – religia – kultura, zb. red. Lesława Koćwina, Wydawnictwo Maria, Zielona Góra 2005, ISBN 83-88842-68-4
• II Polsko-Niemieckie Sympozjum Wittigowskie / II. Deutsch-Polnisches Wittig-Symposium (...), Fundacja Odnowy Ziemi Noworudzkiej, Nowa Ruda 1999, ISBN 83-910237-7-X (publikacja dwujęzyczna)
• Joseph Wittig i nasze czasy, Wydawnictwo Ziemia Kłodzka, Nowa Ruda 2002