Kalendarz aztecki

Z Wikipedii

Aztekowie używali dwóch kalendarzy. Jeden z nich – kalendarz słoneczny (Xiuhpohualli), składał się z 365 dni podzielonych na 18 miesięcy po 20 dni oraz dodatkowych 5 dni – Nemotemi (bez imienia, numerowane od 0 do 4). Dni dodatkowe przynosiły nieszczęścia. Każdy miesiąc miał nazwę związaną z rolnictwem, rozwojem roślinności, pracami polowymi. Kolejne dni były ponumerowane od 0 do 19. Według tego kalendarza obchodzono coroczne święta, składano ofiary.

Podział roku słonecznego według azteckiego kalendarza słonecznego (Xiuhpohualli):

Miesiąc aztecki	Czas trwania w obecnie obowiązującym kalendarzu	Obrzędy
1. Atlcoualco (brak wody)	12 lutego – 3 marca	wywoływanie deszczu, ofiary dla Tlaloca
2. Tlacaxipeualiztli (obdzieranie ludzi ze skóry)	4 marca – 23 marca	czas siania, tańce kapłanów przybranych w ludzką skórę
3. Tozoztontli (krótki post)	24 marca – 12 kwietnia	oczekiwanie deszczu, ofiary dla Tlaloca
4. Tozoztli (długi post)	13 kwietnia – 2 maja	obrzęd puszczania krwi
5. Toxcatl (suchy)	3 maja – 22 maja	początek pory deszczowej, ofiary z dzieci
6. Etzalqualiztli (potrawa z bobu, fasoli)	23 maja – 11 czerwca	oczekiwanie na deszcz
7. Tecuhilhuitontli (małe święto książąt)	12 czerwca – 1 lipca	oczekiwanie na deszcz, ofiara z kapłanki
8. Hueitecuhilhuitl (wielkie święto książąt)	2 lipca – 21 lipca	święto bogini młodej kukurydzy, ofiara z dziewczyny
9. Tlaxochimaco (narodziny kwiatów)	22 lipca – 10 sierpnia	święto indyków i placków z kukurydzy
10. Xocotlhuetzi (spadanie owoców)	11 sierpnia – 30 sierpnia	ofiara całopalna
11. Ochpaniztli (czas zamiecionych dróg)	31 sierpnia – 19 września	ofiara z kobiety uosabiająca dojrzałą kukurydzę
12. Teotleco (przyjście bogów)	20 września – 9 października	ofiara całopalna na cześć powracających bogów
13. Tepeilhuitl (święto gór)	10 października – 29 października	ofiara dla Tlaloca z kobiet i mężczyzn
14. Quecholli (czapla)	30 października – 18 listopada	czterodniowy post, przegląd broni
15. Panquetzaliztli (podniesienie sztandaru)	19 listopada – 8 grudnia	święto ku czci boga wojny, ceremonialne potyczki
16. Atemoztli (spłynięcie wód)	9 grudnia – 28 grudnia	dary dla boga domowego ogniska
17. Tititl (surowa pogoda)	29 grudnia – 17 stycznia	ofiara z kobiety, magiczne wywoływanie deszczu przez płacz dzieci i kobiet
18. Izcalli (zmartwychwstanie)	18 stycznia – 6 lutego	wypiek placków z kukurydzy, składanie ofiar z jeńców co cztery lata
19. Nemotemi (dni pechowe)	7 lutego – 11 lutego	zakaz uroczystości

Drugi kalendarz używany przez Azteków to kalendarz wróżbiarski (Tonalpohualli). Według niego przepowiadano np. przyszłość narodzonego w danym dniu człowieka, decydowano o najlepszym dniu do rozpoczęcia konkretnych przedsięwzięć itp. Kalendarz ten składał się z 260 dni (Tonalli) podzielonych na tygodnie. Każdy tydzień (Trecenas) miał 13, oznaczonych kolejnymi cyframi dni. Nazwy dni określane były 20, cyklicznie powtarzającymi się symbolicznymi nazwami. Kolejny tydzień rozpoczynał dzień o przypadającej jemu nazwie z 20 dniowego cyklu. Dwadzieścia symboli nazywano: mazatl (jeleń), acatl (trzcina), xochitl (kwiat), mizquiztli (śmierć), quiahuitl (deszcz), malinalli (trawa), coatl (wąż), tecpatl (nóż krzemienny), ozomahtli (małpa), cuitzpallin (jaszczurka), ollin (trzęsienie ziemi), itzcuintli (pies), calli (dom), cozcacuauhtli (sęp), alt (woda), ehecatl (wiatr), cuauhtli (orzeł), tochtli (królik), cipactli (krokodyl), ocelotl (jaguar). Dwudziestodniowe cykle podporządkowane były wpływom czterech stron świata.

Kamień słońca - kalendarz aztecki

Dla wierzeń azteckich najważniejszy był moment zrównania się obu kalendarzy, który przypadał co 52 lata. Był to moment wielkiej uroczystości, czas decydujący o dalszym istnieniu świata. (Koniec każdej z poprzednich epok następował właśnie w chwili zrównania się kalendarzy). Tej nocy nikt nie mógł zasnąć, kapłani mieli obowiązek odczytać z układu planet i gwiazd losy świata. Gdy już wiadomo było, że świat będzie istniał, należało rozpalić nowy ogień i ofiarować Słońcu życie ludzkie. W trakcie tej uroczystości ogień rozpalano na piersi jeńca pochodzącego z szlachetnego rodu. Gdy ogień płonął rozcinano jego pierś, serce składano w ofierze bogu a ogień "karmiono" ciałem. Ludność rozpalony ogień zanosiła do domu. W ten sposób świat był, zdaniem Azteków ocalony na następny okres 52 lat.

Jednym z najważniejszych zabytków związanych z aztecką rachubą czasu jest tzw. Piedra del Sol (Kamień Słońca), kamienny dysk nazywany kalendarzem azteckim. Kamień pochodzi z XV wieku, został znaleziony w 1790 r. Płaskorzeźba na jego powierzchni interpretowana jest jako mit o Słońcach związany ze stworzeniem świata.

Boscy opiekunowie poszczególnych dni (Tonalli) miesiąca według kalendarza wróżbiarskiego (Tonalpohualli):

Numer	Dzień miesiąca	Znaczenie	Boski patron
1	Cipactli	Krokodyl	Tonacatecuhtli
2	Ehecatl	Wiatr	Quetzalcoatl
3	Calli	Dom	Tepeyollotl
4	Cuetzpalin	Jaszczurka	Huehuecoyotl
5	Coatl	Wąż	Chalchiuhtlicue
6	Miquiztli	Śmierć	Tecciztecatl
7	Mazatl	Jeleń	Tlaloc
8	Tochtli	Królik	Mayahuel
9	Atl	Woda	Xiuhtecuhtli
10	Itzcuintli	Pies	Mictlantecuhtli
11	Ozomahtli	Małpa	Xochipilli
12	Malinalli	Trawa	Patecatl
13	Acatl	Trzcina	Tezcatlipoca
14	Ocelotl	Jaguar	Tlazolteotl
15	Cuauhtli	Orzeł	Xipe Totec
16	Cozcacuauhtli	Sęp	Itzpapalotl
17	Ollin	Trzęsienie ziemi	Xolotl
18	Tecpatl	Nóż krzemienny	Chalchihuihtotolin
19	Quiahuitl	Deszcz	Tonatiuh
20	Xochitl	Kwiat	Xochiquetzal