Kobylany (województwo podkarpackie)

Z Wikipedii


Kobylany
Województwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
Gmina	Chorkówka
Sołtys	Kazimerz Kludacz
Powierzchnia	10,89 km²
Położenie	49° 36' 34'' N 21° 38' 47'' E
Wysokość	356 m n.p.m.
Liczba mieszkańców • liczba ludności	1100
Strefa numeracyjna (do 2005)	13
Kod pocztowy	38-462
Tablice rejestracyjne	RKR
Położenie na mapie Polski Kobylany

Strona internetowa wsi

Kobylany – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Chorkówka w Beskidzie Niskim.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

[edytuj] Geografia

Wieś położona jest nad potokiem Łąka, który wpada do Iwli. Ma położenie górzyste – 356 m n.p.m. Miejscowość znajduje się przy drodze wiodącej z Wietrzna do Toków. Jest to dawny podkarpacki trakt handlowy, który w 1343 roku Kazimierz Wielki wyznaczył kupcom jako drogę z Biecza przez Żmigród, Sanok na Ruś Czerwoną. Od tej drogi rozchodzą się dwa ramiona: południowe prowadzi do Żmigrodu, a północne do Dębowca.

Kobylany graniczą od wschodu z Łękami i Bóbrką, od zachodu z Nienaszowem i Sulistrową, natomiast od południa z Duklą, Iwlą i Głojscami zaś od północy z Chorkówką.

W 1898 roku wieś obejmowała wólki: Myszkowską, Pałacówkę i Wolicę. W tym czasie Kobylany należały do okręgu sądowego w Dukli.

[edytuj] Historia

Początki wsi sięgają XIV wieku. W 1366 roku miejscowość, zwana wówczas Kobyle, należała do abp.Janusza Suchywilka (Suchego Wilka), kanclarza Kazimierza Wielkiego ponieważ otrzymał ją od swoich rodziców. W dokumencie wydanym w dniu 17 sierpnia 1366 roku przez Kazimierza Wielkiego, wystawionym we Włodzimierzu, zatwierdzony został podział majątku kanclerza Janusza (Suchywilka) i darowanie części majątku bratankom. Dobrami Kanclerza podzielili się Janusz, Piotr i Mikołaj - synowie Jakuba Cztana z Kobylan lub ze Strzelc. Zmiana posiadacza nastąpiła 17 października 1377 roku. Wówczas to bowiem Mikołaj i Piotr, synowie Jakusza Cztana, przekazali Kobylany swemu bratu – Jakuszowi. Wśród licznych przedstawicieli tego rodu zasłynął Domarat z Kobylan- syn kasztelana, kasztelan biecki, za Kazimierza Wielkiego, marszałek królestwa polskiego, który pod dowództwem Zyndrama z Maszkowic uczestniczył wraz z mieszkańcami Kobylan w bitwie pod Grunwaldem , pod Koronowem i Tanenbergiem, zaś w 1422 roku podpisał przymierze między królem Władysławem Jagiełłą a Krzyżakami. Brat Domarata, Jakub, był natomiast łowczym i podstolim krakowskim oraz starostą sanockim. Został niewinnie oskarżony przed królem Jagiełłą o utrzymywanie nieprzyzwoitych kontaktów z żoną Domarata – Anną. Król posłał go z jazdą ruską na pomoc cesarzowi Zygmuntowi przeciwko Turkom. Marcin z Kobylan - syn Domarata i Anny z Kobylan w połowie XV wieku studiował na Akademii Krakowskiej. Do słynnych należy Janusz z Kobylan łowczy krakowski, starosta sanocki w l.(1420-1430) Po kilku zmianach właścicieli i wygaśnięciu rodu Kobyleńskich w 1581 roku, wieś przeszła w ręce Stanisława Bolikowskiego, który oddał ją w dzierżawę Jakubowi Warszyckiemu tak jak i Łęki, Głojsce, Mszanę. Była również własnością Wojciecha Męcińskiego (po jago ślubie z Barbarą za Kobylan Kobyleńską),Andrzeja Męcińskiego z Kurozwięk – kasztelana wieluńskiego i starosty brzeźnickiego oraz jego syna Jana, a także Peszuńskich i spokrewnionych z nimi Sulimirskich. W XVI w. za sprawą Męcinskich, którzy przeszli na kalwinizm, Kobylany stały się ośrodkiem reformacji na Podkarpaciu. Na zbór zamieniono miejscowy kościół, co ułatwił fakt przejścia na kalwinizm plabana Jakuba. On, a wcześniej Jakub Bzicki, uczestniczyli w synodach kalwińskich w Pińczowie i Włodzisławiu. Trwały jednak spory między plebanami. Po zbezczeszczeniu kościoła ok. 1620 roku, zbór przeniesiono do dworu, a następnie wzniesiono kamienny zbór, tzw. murowaniec. W 1658 roku na Kobylany najechał Pieniążek, dokonując dewastacji w kościele. W Kobylanach działali kaznodzieje i pasterze kalwińscy, m.in. Paweł Ryzer i Paweł Petroselin. Blisko 160 lat trwał spór między dworem a plebanami. Kalwinizm upadł dopiero po 1720 roku.

W okresie I wojny światowej wiele szkód wyrządziły stacjonujące tu wojska rosyjskie. W wojnie tej poległo wielu mieszkańców wsi. Dla upamiętnienia tych wydarzeń w latach międzywojennych wybudowano z inicjatywy Sulimirskich pomnik na skarpie koło kościoła. W tym czasie Kobylany znane też były z działalności ludowej i udziału miejscowych gospodarzy w strajku chłopskim.

Podczas II wojny światowej na terenie Kobylan toczone były walki z okupantem niemieckim. Walczyły z nim oddziały AK Placówki OP-15 "Centuria", "Hortensja" z Chorkówki. We dworze znajdowała się kryjówka partyzancka i punkt opatrunkowy. We wrześniu 1944 roku Kobylany znalazły się na linii krwawych walk. Spłonęło wtedy wiele domów i szkoła. Zniszczonych zostało kilka czołgów i dział, których wraki zalegały długi czas na miejscu. W walce poniosło śmierć wielu żołnierzy, głównie sowieckich.

[edytuj] Ludzie związani z Kobylanami

prof. Szymon Wierdak - (26 października 1883 -18 wrzesnia1949), -ur. w Kobylanach, zm w m. Kraków, botanik, dendrolog, redaktor Rocznika Dendrologicznego, działacz ochrony przyrody , wykładowca Politechniki Lwowskiej i, botaniki leśnej na U.J.; prace z dziedziny florystyki i botaniki, specjalista w dziedzinie ochrony przyrody.
Ks. Marcin Tomaka (1884-1942) – polski kapłan katolicki, męczennik obozów koncentracyjnych, Sługa Boży, pracował w Parafii w Kobylanach.
Janusz z Kobylan w l. (1420-1430) starosta sanocki, łowczy krakowski.

[edytuj] Zabytki

Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Panny Marii – wybudowany w 1775 roku w miejsce starego (dokumenty z 1466 roku wspominają o proboszczu Mikołaju, co oznacza, że w Kobylanach był już wtedy kościół).
Pomnik "Cześć Poległym" - pomnik ku czci poległych w wojnie z bolszewicką Rosją w 1920 r.