Maria (królowa Węgier)
Z Wikipedii
Maria (królowa Węgier), (Maria bytomska), (1282 / 1284 - zm. 15 grudnia 1317r., Timisoara w dzisiejszej Rumunii), księżna bytomska, królowa Węgier w latach 1306 - 1317, druga żona Karola I Roberta Andegaweńskiego.
Urodziła się najpóźniej w latach 1282 - 1284. Była jedyną córką Kazimierza bytomskiego i nie znanej bliżej Heleny (1304 - 1323) (ich małżeństwo zawarte zostało prawdopodobnie w 1280 r). Analizując pochodzenie imienia żony Kazimierza oraz imion ich potomstwa (Siemowit, Jerzy, Maria) można wysnuć domniemanie, że była ona pochodzenia litewskiego lub ruskiego.
Maria była pierwszą Piastówną śląską o tym imieniu. Jako córka Kazimierza Bytomskiego, brata ciotecznego Władysława Łokietka była z nim spokrewniona w drugim i trzecim stopniu, i poprzez nią w tym samym stopniu Karol Robert był spowinowacony z Łokietkiem.
Jak się powszechnie przyjmuje za Janem Długoszem (Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego), Maria została żoną Karola I Roberta, w 1306 roku. Małżeństwo to zostało zawarte zapewne z inicjatywy Władysława Łokietka, a rolę swata miał odegrać jej brat Bolesław, ówczesny scholastyk krakowski i książę na Toszku. Małżeństwo Marii było zewnętrznym wyrazem zbliżenia polsko-węgierskiego; wiązało się z przejściem Andegawenów z proczeskiego obozu politycznego w ścisłe stosunki z Polską. Małżeństwo to utorowało również drogę późniejszej węgierskiej karierze jej braciom – Bolesławowi, który został (arcybiskupem ostrzyhomskim) i Mieszkowi, który z kolei został (biskupem nitrzańskim i weszpremskim). Ułatwiło także w pewnym stopniu późniejszy związek Karola Roberta z Elżbietą Łokietkówną, który został zawarty po śmierci jego trzeciej żony Beatrycze Luksemburskiej (1305 - 1319) w 1320 r.
Maria zmarła 15 grudnia 1317 roku w Temesvár (obecnie Timişoara w Rumunii), pochowana została natomiast w Białogardzie Królewskim (Székesfehérvár) w bazylice Panny Marii.
Na temat potomstwa Karola Roberta i Marii zdania historyków są podzielone. Część z nich uważa, że związek był bezdzietny ze względu na bezpłodność Marii, natomiast czołowy polski genealog - Włodzimierz Dworzaczek, a także niektórzy historycy zagraniczni twierdzą, że z małżeństwa tego narodziły się dwie córki:
- Katarzyna (? – 1339), żona Henryka II Świdnickiego;
- Elżbieta (? – po 19 VIII 1367), żona Bolesława Opolskiego
[edytuj] Genealogia
| 4. Władysław opolski (1225 - 1281/82) książę opolsko-raciborski |
||||||
| 2. Kazimierz bytomski (1253/1257 - 1312) książę opolsko-bytomski |
||||||
| 5. Eufemia Odonicówna (1239 - po 1281) księżniczka wielkopolska, księżna opolsko-raciborska |
||||||
| 1. Maria (królowa Węgier) | ||||||
| 6. {?} Lew Halicki (1228 - ok. 1301) książę halicko-włodzimierski |
||||||
| 3. Helena (? - ?) pochodzenia litewskiego lub ruskiego |
||||||
| 7. {?} Konstancja (? - ?) córka króla Węgier Beli IV |
||||||
Kazimierz ożenił się z Heleną najpóźniej około roku 1278. Gdyby uwzględnić imiona żony Kazimierza i ich dzieci, jako przesłanki służące ustaleniu filiacji Heleny, mogła ona być córką księcia halickiego Lwa i Konstancji, córki króla Węgier, Beli IV. Imię Helena nawiązywałoby do imienia siostry Konstancji, Jolanty Heleny, żony księcia wielkopolskiego, Bolesława Pobożnego. Imię Jerzy nosił syn Lwa a imię Siemowit mężowie: siostry Lwa, Perejasławy i córki Lwa, Anastazji. Domysł ten, który wysunął genealog Kazimierz Jasiński, jest prawdopodobny ale przy obecnym stanie źródeł niesprawdzalny.
Ponieważ występuje znaczna różnica wieku między dwoma najstarszymi synami a pozostałymi dziećmi Kazimierza, można by przypuszczać, że istniała jeszcze jedna żona Kazimierza. Brak na to jednak dowodów i genealodzy przyjmują, że Helena była jego jedyną żoną i matką wszystkich jego znanych dzieci.
Kazimierz i Helena zostawili po sobie, oprócz Marii, także pięciu synów, którymi byli:
- Bolesław (1280 - 1328), książę toszecki, scholastyk krakowski, arcybiskup ostrzyhomski (węg. Esztergom);
- Władysław (1277/1283 - przed 8.09.1352), książę kozielski, bytomski, toszecki, siewierski;
- Mieszko (1290/1300 - 1344), książę siewierski, biskup nitrzański i weszpremski (zach. Węgry);
- Siemowit (ok. 1292 - 1342/1355), książę bytomski i gliwicki;
- Jerzy) (przed 1300 po 1327), książę bytomski.
[edytuj] Bibliografia
- Włodzimierz Dworzaczek, Genealogia, Warszawa 1959;
- Kazimierz Jasiński, Maria [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 20, Kraków 1975;
- Kazimierz Jasiński, Rodowód Piastów Śląskich, t. 3, Wrocław 1977;
- Książęta i księżne Górnego Śląska, pod red. Antoniego Barciaka, Katowice 1995, ISBN 83-86053-08-9.
