Maria Dulębianka

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Należy w nim poprawić: styl, język.
Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Maria Dulębianka (ur. 1861, zm. 7 marca 1919 we Lwowie) - polska malarka, działaczka społeczna, sufrażystka, literatka, publicystka, emancypantka.

Pochodziła z rodziny ziemiańskiej. Wiele lat mieszkała w Krakowie, gdzie ukończyła pensję Maliszewskiej oraz studiowała malarstwo pod kierunkiem Jana Matejki. Była również uczennicą Wojciecha Gersona w Warszawie, dalsze studia odbyła w Académie Julian w Paryżu pod kierunkiem Carolusa Durana, 1887-1889 studiowała w Wiedniu. Po podróży do Włoch i na Krym w 1896 roku, na stałe osiedliła się we Lwowie. Od 1881 r. wystawiała w Krakowie, Paryżu, Warszawie.

Malowała głównie portrety (kilkakrotnie Konopnickiej, np. około 1910) i obrazy rodzajowe (Sama jedna 1886, Sieroca dola 1889, Pod płotem 1890). Muzeum polskie w Rapperswilu posiadało portret Marii Konopnickiej przez nią namalowany. Około 1900 roku głęboko zaprzyjaźniła się z Marią Konopnicką i odeszła od malarstwa na rzecz działalności społecznej i politycznej. Miała pracownię w jej dworku w Żarnowcu.

Była feministką,działała aktywnie na rzecz równouprawnienia kobiet. Jak podaje Aneta Górnicka-Boratyńska, Dulębianka 1908 roku demonstracyjnie kandydowała do Sejmu galicyjskiego przy poparciu Stronnictwa Ludowego (kobiety nie posiadały wtedy praw wyborczych). Walczyła o dopuszczenie kobiet do krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Regularnie publikowała w "Sterze", "Kurierze Lwowskim". Redagowała dodatek do "Kuriera Lwowskiego" - "Głos Kobiet" (1911 - 1913). W tekście "Polityczne stanowisko kobiety" wypowiedziała się przeciw militaryzmowi, wskazując jednak również na inne problemy, w tym zwłaszcza niewolę i poddaństwo kobiet. Pisała: "Ale nad militaryzm i kapitalizm wrogiem większym, bo bliskim i codziennym, jest nam każda krzywda, każdy ucisk, każdy fałsz i każda nieprawość, przeciw tym wrogom wielką i wytrwałą wieść krucjatę". (za: Górnicka-Boratyńska (red) "Chcemy całego życia",Warszawa, 1999).

Była organizatorką pogrzebu Konopnickiej we Lwowie. Pogrzeb stał się wielką manifestacją patriotyczną społeczeństwa polskiego Lwowa.

Uczestniczyła w obronie Lwowa w listopadzie 1918 roku - wraz z profesorem Antonim Cieszyńskim organizowała polską służbę sanitarną. 26 stycznia 1919 roku razem sanitariuszką, hrabiną Teodozją Dzieduszycką, jako delegatka Tymczasowego Komitetu Rządowego, aby pomóc internowanym żołnierzom polskim, wyruszyła w niebezpieczną podróż do Stanisławowa, Kołomyi, Czortkowa, Mikuliniec, Tarnopola i Złoczowa. Podróż odbywały konno wśród zasp śnieżnych, w czasie niezwykle ostrych mrozów. Od chorych jeńców polskich zaraziły się tyfusem plamistym. Po powrocie do Lwowa witano je entuzjastycznie.

Maria Dulębianka zmarła na tyfus 7 marca 1919 roku, a Teodozja Dzieduszycka (1882-1919) - następnego dnia. Pogrzeb Dulębianki był jedną z największych manifestacji żałobnych we Lwowie. Wzięło w nim udział wielu Polaków i Ukraińców. Zwłoki Dulębianki złożono początkowo w grobowcu Marii Konopnickiej, zaś w 1927 roku przeniesiono je na Cmentarz Obrońców Lwowa.

Z wielkim uznaniem wyrażał się o twórczości Marii Dulębianki Stanisław Witkiewicz, chwalił ją Stefan Żeromski. Dulębianka, to malarka dziś zapomniana. Jej portrety ujawniają olbrzymie możliwości warsztatowe, talent i wrażliwość.

Źródło: Stanisław Nicieja

Zob. również: Górnicka-Boratyńska, A., (red) "Chcemy całego życia",Warszawa, 1999).