Mieszko II Otyły

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy księcia opolsko-raciborskiego. Zobacz też: Mieszko II Lambert.

Pieczęć konna Mieszka II Otyłego z 1245

Mieszko II Otyły (ur. ok. 1220, zm. 18 lub 22 października 1246) – książę opolsko-raciborski w latach 1230-1246 (samodzielne rządy od 1239 roku, w latach 1234-1239 przeniesiony przez Henryka I Brodatego do Kalisza).

Mieszko II Otyły był najstarszym synem Kazimierza I, księcia opolsko-raciborskiego, i nieznanego pochodzenia księżnej Wioli (być może pochodziła z Bułgarii). W chwili śmierci ojca w 1229 lub 1230 r. Mieszko i jego młodszy brat Władysław nie osiągnęli jeszcze pełnoletności, w związku z czym opiekę prawną przejął na nimi książę śląski Henryk I Brodaty oraz matka Wiola. Wzorem Kazimierza, również księżna – wdowa prowadziła politykę ścisłej współpracy z Kościołem. W 1233 r., zapewne za zgodą księcia śląskiego, Wiola wystarała się o bullę od papieża Grzegorza IX, w której Rzym polecał otoczyć ją opieką wraz z dorastającymi synami arcybiskupowi gnieźnieńskiemu oraz biskupowi wrocławskiemu i ołomunieckiemu. Rok później, by uspokoić nastroje, Henryk Brodaty wydzielił Kazimierzowicom ziemię kaliską i rudzką (wieluńską), sam przejmując pełną kontrolę nad Opolszczyzną, nie pozbawiając jednak Mieszka i Władysława prawa do tej dzielnicy.

W 1238 r. umarł Henryk Brodaty i opiekę na książętami opolsko-raciborskimi przejął jego syn Henryk II Pobożny. Już na progu swojego panowania musiał on uznać pretensje Mieszka II do dzielnicy ojcowskiej. Nie wiadomo dokładnie, kiedy Mieszko II przejął samodzielne rządy, stało się to zapewne pod koniec 1238 lub na początku roku następnego (rok 1239 jest bardziej prawdopodobny). Jedną z pierwszych decyzji politycznych Mieszka II był ślub (choć z pewnością zawarty w porozumieniu z Henrykiem Pobożnym) z córką księcia mazowieckiego Konrada Judytą, co umożliwiło księciu opolsko-raciborskiemu na większą samodzielność w rządach. Matka Wiola i brat Władysław pozostali w dalszym ciągu w Kaliszu, gdzie sprawowali władzę pod opieką księcia wrocławskiego.

Księstwo opolsko-raciborskie pod rządami Mieszka II Otyłego w latach 1239-1246 (żółty kolor), oraz ziemia lelowska przyłączona w 1246 r. (jasno niebieski kolor)

Spokojnie zapowiadające się rządy Mieszka II zostały brutalnie przerwane przez najazd Mongołów na początku 1241 r. W przeciwieństwie do księcia sandomierskiego Bolesława Wstydliwego, Mieszko nie zamierzał oddać księstwa na pastwę wrogów i stawił im czoło. Szczęście początkowo sprzyjało księciu opolsko-raciborskiemu i w marcu 1241 pod Raciborzem udało mu się zaskoczyć jeden z oddziałów mongolskich u przeprawy przez Odrę, co dało Henrykowi II więcej czasu na zorganizowanie obrony. Rozprawy z głównymi siłami Mieszko II jednak nie ryzykował i w ślad za księciem śląskim wycofał się do Legnicy. Rozegrana nieopodal grodu bitwa zakończyła się całkowitą klęską wojsk chrześcijańskich, a jedną z jej podstawowych przyczyn była ucieczka hufca opolskiego dowodzonego osobiście przez Mieszka II Otyłego w decydującym momencie starcia. (więcej o bitwie tam rozegranej zobacz w artykule: bitwa pod Legnicą)

W swoim księstwie Mieszko II pojawił się już zapewne w maju 1241 r. i rozpoczął odbudowę spustoszonych przez wojska mongolskie terytoriów. W 1241 r. za pełnoletniego został uznany Władysław, jednak księstwo opolsko-raciborskie uniknęło podziału, gdyż młodszy syn Kazimierza I zadowolił się uzyskanym od Henryk II Pobożnego księstwem kaliskim. Władza Władysława wkrótce została zagrożona przez akcję rewindykacyjną książąt wielkopolskich. Współpraca braterska i spotkania w celu znalezienia wyjścia z tej trudnej sytuacji (np. 25 marca 1243 w Mechnicy koło Koźla) nie dały pozytywnego rezultatu i w 1244 r. Władysław musiał wycofać się z Kalisza, utrzymując się do 1249 r. tylko w ziemi rudzkiej (wieluńskiej).

W 1243 r. Mieszko II zaangażował się w zbrojne poparcie swojego teścia Konrada mazowieckego w walce o tron krakowski. Klęska oddziałów mazowiecko-opolskich pod Suchodołem nie zachwiała wzajemnego zaufania pomimo tego, że Mieszko ściągnął na siebie wyprawy odwetowe Bolesława Wstydliwego. Współpraca przyniosła wymierne korzyści dopiero trzy lata później w postaci przyłączonego grodu w Lelowie. Rychła śmierć Mieszka II nie pozwoliła jednak trwale związać tej ziemi z Opolszczyzną.

W polityce wewnętrznej Mieszko II Otyły starał się (bez większych sukcesów) kontynuować politykę ojca w rozprzestrzenianiem osadnictwa na prawie niemieckim. Szczególną opieką księcia cieszyły zakony rycerskie zwłaszcza joannici i Krzyżacy, którym zapisał na Górnym Śląsku dużej wartości posiadłości. Nie widać za to żadnej pomocy Mieszka względem ojcowskiej fundacji w Czarnowąsach koło Opola, co ujawniło się choćby poprzez fakt pochówku Mieszka w klasztorze dominikanów w Raciborzu.

Mieszko II Otyły, jak wskazuje na to jego przydomek, nie cieszył się dobrym zdrowiem. Umarł zaledwie w wieku dwudziestu kilku lat 18 lub 22 października 1246 zapisując w testamencie wszystkie swoje posiadłości bratu Władysławowi. Z małżeństwa z Judytą mazowiecką nie dochował się potomstwa.

Poprzednik
Henryk I Brodaty