Naparstnica zwyczajna

Z Wikipedii

Naparstnica zwyczajna
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	jasnotowce
Rodzina	przetacznikowate
Rodzaj	naparstnica
Gatunek	naparstnica zwyczajna
Nazwa systematyczna
Digitalis grandiflora Mill. 1768
Synonimy
Digitalis ambigua Murr.
Galeria zdjęć i grafik

Naparstnica zwyczajna (Digitalis grandiflora Mill.) - gatunek roślin dwuletnich, który wg systemu Reveala należy do rodziny przetacznikowatych (w innych systematykach zaliczany jest do rodziny trędownikowatych). Występuje na terenie niemal całej Europy oraz w Azji Mniejszej. W Polsce spotkać ją można zarówno na niżu, jak i w górach. Na niżu występuje dość rzadko, w Tatrach natomiast należy do roślin pospolitych. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy.

Spis treści 1 Charakterystyka 2 Zastosowanie 3 Zmienność 4 Ochrona 5 Bibliografia

[edytuj] Charakterystyka

Łodyga

Pojedyncza, gruba łodyga wyrasta do 100 cm wysokości. W górnej swojej części jest okryta gęstymi, drobnymi włoskami. Roślina posiada kłącze.

Liście

W pierwszym roku wegetacji wytwarza przy ziemi różyczkę liści. W drugim roku wyrasta łodyga z liśćmi i kwiatami. Jest ona ulistniona skrętolegle. Liście są duże, drobno ząbkowane, z wyraźnymi nerwami. Liście łodygowe są siedzące, dolne liście mają niby ogonek, wytworzony z blaszki liściowej. Na dolnej stronie wokół nerwów liście są delikatnie omszone.

Kwiaty

W górnej części łodygi wyrastają kwiaty tworząc jednostronne zazwyczaj grono. Zwisające w dół, duże kwiaty, rosną na gruczołowato omszonych, krótkich szypułkach. Mają żółty kolor z brunatnymi plamami, wewnątrz są ciemniejsze. Korona kwiatu o kształcie dzwonu jest wewnątrz owłosiona, z zewnątrz pokryta gruczołami. Pięciodziałkowy kielich jest tylko przy nasadzie nieco zrośnięty. W kwiatku jest jeden słupek z długą i cienką szyjką, oraz cztery pręciki, przy czym dwa są wyższe, a dwa niższe. Kwiaty są przedprątne, tzn., że w jednym kwiatku słupek dojrzewa wcześniej, niż pręciki. Jest to zabezpieczenie przed niekorzystnym dla rośliny samozapyleniem. Kwitnie od czerwca do lipca.

Owoce

Pokryta gruczołami torebka o jajowatym kształcie, pękająca wzdłużnie. Znajduje się w niej bardzo dużo drobnych, czarnych nasion.

Biotop, wymagania

Rośnie głównie w świetlistych lasach, w wolnych przestrzeniach kosodrzewiny, na porębach leśnych, na obrzeżach lasów, w ziołoroślach górskich. Należy do hemikryptofitów. W Tatrach występuje po piętro kosówki. Nie robi jej różnicy, czy podłoże jest wapienne, czy granitowe, wszędzie jednak wymaga żyznej gleby. Hemikryptofit.

Roślina trująca

Liście zawierają liczne toksyczne glikozydy: digitoksynę, digitalinę i inne. Ich działanie kumuluje się w organizmie. Groźne zatrucia u ludzi może spowodować już 1-2 g wysuszonych liści. Objawiają się one bólami i zawrotami głowy, zaburzeniami widzenia, biegunką, wymiotami, skurczami naczyń wieńcowych, dusznością, sinicą. Naparstnica jest trująca również dla niemal wszystkich zwierząt.

[edytuj] Zastosowanie

• Roślina lecznicza : dawniej uznawana była za roślinę leczniczą. Obecnie nie stosuje się jej do tych celów, ze względu na jej silne własności toksyczne. Zastąpiono ją uprawianą dla potrzeb farmakologicznych naparstnicą wełnistą, która ma podobne oddziaływanie na organizm, a znacznie mniejsze efekty uboczne.
  • Surowiec zielarski : liście. Zbiera się je ręcznie, przy słonecznej pogodzie i suszy w cieniu. W Polsce nie dokonuje się zbioru ze stanowisk naturalnych (roślina chroniona prawnie).
  • Działanie : glikozydy o działaniu nasercowym, saponiny i flawonoidy. Najsilniej działającym z nich jest digitalina, stosowana w leczeniu nerwic i chorób serca.

[edytuj] Zmienność

Tworzy mieszańce z naparstnicą purpurową i n. żółtą.

[edytuj] Ochrona

Roślina objęta ścisłą ochroną gatunkową.

Zobacz też: rośliny tatrzańskie.

[edytuj] Bibliografia