Norweska Partia Pracy

Z Wikipedii

Det norske Arbeiderparti


Przywódca	Jens Stoltenberg

Skrót	DnA
Data założenia	1887

Ideologia	Socjaldemokracja
Afiliacja międzynarodowa	Międzynarodówka Socjalistyczna
Siedziba	Youngstorget 2A, 5. etasje, Postboks 8743 Youngstorget, 0028 Oslo

Strona internetowa	www.dna.no

	Partie polityczne

Norwegia
Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Norwegii Ustrój polityczny Konstytucja Król Harald V Storting Premier Jens Stoltenberg Rząd Podział administracyjny Partie polityczne Wybory 2005 Polityka zagraniczna Wikiprojekt Polityka

Det norske Arbeiderparti (DnA) zwana też Arbeiderpartiet (Ap). Norweska partia socjaldemokratyczna, założona w 1887 roku.

[edytuj] Historia

Partia została założona w 1887 roku, a po raz pierwszy wystartowała w wyborach do parlamentu (Stortingu) w 1894 roku. Po raz pierwszy weszła do niego w 1903 roku i stopniowo zwiększała swój stan posiadania do 1927 roku, kiedy to stała się największą partią parlamentarną.

Wcześniej jednak, w 1921 roku, w partii miał miejsce rozłam, spowodowany decyzją wejścia w 1919 roku w skład Międzynarodówki Komunistycznej. W wyniku tego powstała Socjaldemokratyczna Partia Pracy Norwegii. W 1923 DnA opuściła Międzynarodówkę, podczas gdy znaczna ilość jej członków opuściła partię i utworzyła Komunistyczną Partię Norwegii. W 1927 roku socjaldemokraci na powrót połączyli się z DnA.

Pierwszy rząd DnA, pod kierownictwem Christophera Hornsruda, powstał w 1928 roku i przetrwał tylko dwa tygodnie. We wczesnych latach 30. XX wieku, DnA zmieniła swe rewolucyjne ideały, przechodząc w kierunku bardziej reformistycznego kursu. Partia powróciła do władzy w 1935 roku i pozostała u sterów rządów do 1965 roku (poza okresem wojennym 1940-1945 i jednego miesiąca w 1963). Inne okresy rządów Dna to: 1971-1972, 1973-1981, 1986-1989, 1990-1997 i 2000-2001. Zbudowanie w Norwegii "państwa dobrobytu" to głównie zasługa DnA.

Pozycję dominującą w parlamencie norweskim partia ta utrzymała do czasów obecnych, często posiadając większość absolutną mandatów. Podczas wyborów w 2001 roku uzyskała tylko 24.3% głosów, ale była wciąż największą partią w Stortingu. Podczas wyborów 2005 otrzymała już natomiast 32.7%, odzyskując wielu ze swoich wcześniejszych zwolenników. Jest ugrupowaniem przewodzącym Czerwono-Zielonej Koalicji, która utworzyła rząd po wyborach w 2005 roku. Lider DnA, Jens Stoltenberg został premierem i stanął na czele pierwszego koalicyjnego rządu w którym wzięła udział Partia Pracy. Był on już poprzednio premierem w latach 2000-2001.

[edytuj] Ideologia

DnA jest ciągle oficjalnie partią socjaldemokratyczną, opowiadającą się za ideałami liberalnej demokracji. W ciągu ostatnich 20 lat, partia włączyła w skład swej ideologii więcej wolnorynkowych założeń, pozwalając na prywatyzację przedsiębiorstw państwowych i redukując wysokość podatków progresywnych. Jednakże, w ostatnich latach daje się zauważyć jej stopniowy powrót na lewą stronę sceny politycznej.

DnA określa siebie także jako partię postępową, która opowiada się zarówno za współpracą na poziomie narodowym, jak i międzynarodowym. Młodzieżówka partyjna znana jest jako Arbeidernes Ungdomsfylking (AUF).

[edytuj] Rządy

Siedziba główna DnA w Oslo.

Tworzyła rząd w latach:

1935 - 1940,
1945 (do 5 listopada wspólnie z pozostałymi partiami) - 1963,
1963 (po miesięcznych rządach koalicji Høyre, Kristelig Folkeparti, Sosialistisk Venstreparti i Venstre) - 1971
1973 - 1981
1986 - 1989
1990 - 1997
2000 - 2001
2005 (razem z Senterpartiet i Sosialistisk Venstreparti)

[edytuj] Przywódcy partii

Anders Andersen (1887-1888)
Hans G. Jensen (1888-1889)
Christian Holtermann Knudsen (1889-1890)
Carl Jeppesen (1890-1892)
Ole Georg Gjøsteen (1892-1893)
Gustav A. Olsen Berg (1893-1894)
Carl Jeppesen (1894-1897)
Ludvig Meyer (1897-1900)
Christian Holtermann Knudsen (1900-1903)
Christopher Hornsrud (1903-1906)
Oscar Nissen (1906-1911)
Christian Holtermann Knudsen (1911-1918)
Kyrre Grepp (1918-1922)
Emil Stang jr. (1922-1923)
Oscar Torp (1923-1945)
Einar Gerhardsen (1945-1965)
Trygve Bratteli (1965-1975)
Reiulf Steen (1975-1981)
Gro Harlem Brundtland (1981-1992)
Thorbjørn Jagland (1992-2002)
Jens Stoltenberg (od 2002)

[edytuj] Premierzy z DnA

Christopher Hornsrud (1928: 26 stycznia – 15 lutego)
Johan Nygaardsvold (1935–1945)
Einar Gerhardsen (1945–1951)
Oscar Torp (1951–1955)
Einar Gerhardsen (1955–1965)
Trygve Bratteli (1971–1972, (1973–1976)
Odvar Nordli (1976–1981)
Gro Harlem Brundtland (4 lutego – 14 października 1981, 1986–1989, 1990–1996)
Thorbjørn Jagland (1996–1997)
Jens Stoltenberg (2000–2001, od 2005)

[edytuj] Wyniki wyborcze

Rok	% głosów	Członków Stortingu
1894	0.3	0 na 114
1897	0.6	0 na 114
1900	5.2	0 na 114
1903	12.1	4 na 117
1906	15.9	11 na 123
1909	21.5	11 na 123
1912	26.2	23 na 123
1915	32.0	19 na 123
1918	31.6	18 na 126
1921	21.3	29 na 150
1924	18.4	24 na 150
1927	36.8	59 na 150
1930	31.4	47 na 150
1933	40.1	69 na 150
1936	42.5	70 na 150
1945	41.0	76 na 150
1949	45.7	85 na 150
1953	46.7	77 na 150
1957	48.3	78 na 150
1961	46.8	74 na 150
1965	43.1	68 na 150
1969	46.5	74 na 150
1973	35.3	62 na 155
1977	42.3	76 na 155
1981	37.1	65 na 155
1985	40.8	71 na 157
1989	34.3	63 na 165
1993	36.9	67 na 165
1997	35.0	65 na 165
2001	24.3	43 na 165
2005	32.7	61 na 169