Ogień
Z Wikipedii
Ogień - suma obserwowalnych zjawisk towarzyszących na ogół fizykochemicznemu procesowi spalania, a przede wszystkim:
- emisja promieniowania widzialnego - światła - w postaci charakterystycznych rozbłysków dynamicznie przemieszczających się pod wpływem ruchów rozgrzanego powietrza, zwanych płomieniami;
- emisja promieniowania podczerwonego - ciepła;
- emisja akustyczna - dźwięki towarzysząca spalaniu: trzaski, syk itp.
Ogień nie jest plazmą, ma zbyt niską temperaturę by nią być (niezależnie od spalanego materiału). Choć z fizyko-chemicznego punktu widzenia nie stanowi jednolitego zjawiska, ale koincydencję różnych zjawisk, w kulturze utrwaliło się odbieranie ognia jako pojedynczego, spójnego bytu, o rozległym znaczeniu kulturowym i cywilizacyjnym (omówionym dalej).
Spis treści |
[edytuj] Ogień w ujęciu fizyko-chemicznym
Z fizyczno-chemicznego punktu widzenia ogień powstaje w wyniku gwałtownego procesu utleniania łatwopalnych gazów pochodzących z materiału palnego. Proces ten rozpoczyna się momencie dostarczenia materiałowi palnemu wstępnego impulsu w postaci porcji energii (pochodzącej np. z płonącej zapałki bądź zapalniczki) i jest następnie podtrzymywany przez samoczynne uwalnianie się energii cieplnej.
Energia powstająca w procesie spalania oprócz energii cieplnej i energii świetlnej składa się z:
- promieniowania ciała doskonale czarnego emitowanego przez cząsteczki sadzy oraz
- fotonów emitowanych przez znajdujące się w gazach atomy przechodzące ze wzbudzonego stanu energetycznego do stanu podstawowego.
Jednak zdecydowanie większa część powstającego promieniowania to promieniowanie widzialne i podczerwone.
[edytuj] Ogień w kontekście cywilizacji technicznej
Ogień to jeden z fundamentalnych wynalazków okresu prehistorycznego naszej cywilizacji. Początkowa umiejętność podtrzymywania ognia pochodzącego z zapłonów naturalnych została przez naszych przodków następnie udoskonalona o umiejętność rozniecania ognia: kontrolowanego wywoływania zapłonu. Wywoływano to przez tarcie (np z wykorzystaniem tzw. łuku ogniowego), lub krzesanie iskier powstających przy uderzaniu o siebie dwóch krzemieni, ew. pirytu i krzemienia (później - stali i krzemienia). Umiejętność rozniecania ognia była doskonalona przez wszystkie epoki i także współcześnie obok sposobów znanych od stuleci (zapałki) lub dziesięcioleci (zapalniczki benzynowe czy gazowe) pojawiają się kolejne rozwiązania (np piezoelektryczny iskrownik do zapalania płomienia kuchenki gazowej).
W całej historii cywilizacji od prehistorii poprzez wszystkie epoki aż do dziś ogień odegrał niezwykle ważną rolę jako źródło światła i ciepła. Dzięki obecności ognia w cywilizacji zmieniło się nie tylko bezpośrednio życie w każdym domu (stąd nazwanie go "ogniskiem domowym"), ale też powstały całe gałęzie gospodarki wykorzystujące ogień. Najważniejsze z nich, to:
- ceramika: utrwalanie przedmiotów uformowanych z kopalnej gliny i doprowadzanie ich do stanu trwałej wodoodporności poprzez spiekanie w ogniu; oprócz ceramiki użytkowej (naczynia, ozdoby, przedmioty użytkowe) wielkie znaczenie miała ceramika budowlana (produkcja cegieł, dachówek);
- wyrób szkła: wytwarzanie szkła poprzez przetapianie w ogniu krzemionki (tlenku krzemu SiO2) z odpowiednimi dodatkami oraz formowanie z niego wielu przedmiotów użytkowych (np. naczynia, lustra, ozdoby), technicznych (np izolatory instalacji elektrycznych) oraz materiałów budowlanych (szyby, luksfery);
- metalurgia: wytop metali z rud kopalnych oraz późniejsza obróbka cieplna metali: odlewnictwo, odpuszczanie i wyżarzanie po obróbce mechanicznej, w stosunku do stali - także hartowanie;
[edytuj] Ogień w kontekście kulturowym
Według mitologii greckiej to Prometeusz (łac. Wiktor) wykradł bogom ogień i nauczył ludzi jak go używać.
Heraklit z Efezu, któremu przypisuje się sformułowanie myśli, że wszystko płynie (gr. τα πάντα ρει και ουδέν μένει), za zasadę wszechrzeczy uznał właśnie ogień (choć nie należy tego rozumieć dosłownie, inaczej niż dla fizyków jońskich ogień jest dla Heraklita tylko symbolem arche): Tego świata, jednego i tego samego świata wszechrzeczy, nie stworzył ni żaden z bogów, ani żaden z ludzi, lecz był on, jest i będzie wiecznie żyjącym ogniem zapalającym się według miary i według miary gasnącym. Heraklit twierdził, że symbolem zmienności, dynamiki, powstawania i ginięcia, konfliktu i walki jest wieczny ogień, który jako błyskawica stanowi przyczynę i rozumnie kieruje całością wszechrzeczy.
W Europie od starożytności ogień obok wody, powietrza i ziemi był uważany za jeden z czterech żywiołów - podstawowych składników (elementów) przyrody. Z kolei w Chinach ogień był jednym z pięciu żywiołów (obok wody, drewna, metalu i ziemi).
Ogień w różnych kulturach i epokach miał przypisane znaczenia symboliczne; był np. symbolem życia, energii witalnej, (lub po prostu - energii), pierwiastka męskiego. Ogień bywał też źródłem katastrof: pożarów, stąd - oprócz symboliki pozytywnej - bywa w różnych kulturach symbolem gwałtowności wzbudzającej grozę.
[edytuj] Zobacz też
Cytaty w Wikicytatach
Grafiki i media na Wikimedia Commons
