Siemowit I mazowiecki

Z Wikipedii

Siemowit (Ziemowit) I mazowiecki (ur. ok. 1215, zm. prawdop. 23 czerwca 1262) – w latach 1247-1248 książę czerski, w latach 1248-1262 na całym Mazowszu właściwym, bez Dobrzynia, w latach 1259-1260 w Sieradzu.

Siemowit I był trzecim pod względem starszeństwa synem księcia mazowieckiego Konrada I i księżniczki nowogrodzkiej Agafii. Imię potomka Konrad mazowiecki zaczerpnął wprost z Kroniki Polskiej Wincentego Kadłubka.

Na kartach historii postać Siemowita pojawia się wyraźnie dopiero w 1239, kiedy to na polecenie ojca więzi, a następnie morduje kanonika płockiego Jana Czaplę. Pomimo jednak osobistego zaangażowania Siemowita w tę sprawę winą za śmierć duchownego współcześni całkowicie obarczyli okrutnego Konrada.

31 sierpnia 1247 zmarł ojciec Siemowita, Konrad mazowiecki, przekazując mu w testamencie dzielnice: sieradzką, łęczycką i czerską. Większą część tego dziedzictwa (sieradzkie oraz łęczyckie) zagarnął, korzystając z zamieszania po śmierci Konrada, starszy brat Siemowita, Kazimierz I. Mazowsze Czerskie Siemowit zdołał zaś utrzymać tylko dzięki wsparciu militarnemu drugiego z braci, Bolesława.

Wiosną 1248 zmarł niespodziewanie Bolesław mazowiecki, przekazując Siemowitowi w testamencie całość swojego działu tj. Mazowsze prawobrzeżne m.in. z Płockiem, Wizną i Liwem. Obejmując władzę nad całym Mazowszem właściwym, Konradowic puścił w niepamięć konflikt ze starszym bratem Kazimierzem, akceptując jego rządy w Sieradzu i Łęczycy oraz skupiając całą swoją uwagę militarną na sprawach pogranicza ruskiego, jaćwingowskiego i krzyżackiego.

Szczególnie palącym problemem na Mazowszu była sprawa ukrócenia niszczących najazdów plemion bałtyckich. W tym też celu Siemowit zaczął współpracować ze stojącym przed takim samym problemem księciem halickim Danielem. Pierwsza wielka wyprawa przeciwko Jaćwingom zorganizowana przez Daniela, jego brata Wasylka, Siemowita oraz Bolesława Wstydliwego (którego dzielnicę również dotykały najazdy Bałtów) wyruszyła jeszcze jesienią 1248. Wojna zakończyła się pełnym sukcesem, co zapewniło koalicji parę lat spokoju ze strony Bałtów. Do kolejnych wypraw prewencyjnych sprzymierzonych doszło jeszcze w 1253 i 1255. Uzmysłowiły one Siemowitowi i Danielowi, że ich siły są zbyt słabe by definitywnie rozwiązać narastający problem. W tym też celu w 1254 doszło w Raciążu do układu Siemowita i Daniela z zakonem krzyżackim reprezentowanym przez mistrza krajowego Burcharda von Hornhausena, w którym to książę mazowiecki uzyskał prawo do 1/3 ziem jaćwinskich. Podobnie brzmiące układy Siemowit zawarł jeszcze z krzyżakami w 1257 we Włocławku i 15 czerwca 1260 w Troszynie.

Ścisła współpraca Siemowita z Krzyżakami (wyrażająca się m.in. w obronie zakonu przed papieżem Aleksandrem IV w 1258 w związku z oskarżeniami o okrucieństwo) nie przyniosła władcy spodziewanych rezultatów. Mazowszanie ściągali na siebie część wypraw wrogich Bałtów, a korzyści w postaci kolejnych zdobyczy terytorialnych zagarniali rycerze zakonni. Szczególnie niebezpieczna okazała się rosnąca w potęgę Litwa, która po zniszczeniu Jaćwingów stała się bezpośrednim sąsiadem państwa Siemowita.

Kolejnym ważkim problemem w rządach księcia mazowieckiego była sprawa stosunków z księciem kujawskim Kazimierzem, który zaniepokojony (zapewne nie bez podstaw), że sojusz Siemowita z Krzyżakami może być skierowany także przeciwko niemu, w 1254 porwał młodszego brata wracającego z Krakowa z uroczystości kanonizacji Stanisława ze Szczepanowa i uwięził go na zamku w Sieradzu. Wolność Siemowit odzyskał dopiero po przyrzeczeniu przysłania posiłków Kazimierzowi na wojnę ze Świętopełkiem pomorskim (przyrzeczenie to dotrzymane zostało zresztą dopiero w roku następnym).

Niezwykle agresywne prowadzenie polityki przez Kazimierza zemściło się na nim w 1259, kiedy to książę wielkopolski Bolesław Pobożny stworzył koalicję przeciwko księciu kujawskiemu, do której oprócz Siemowita weszli także Bolesław Wstydliwy i Daniel halicki. Zdobyto wówczas ziemię sieradzką, którą koalicjanci oddali Siemowitowi w zarząd. Do podpisania układu pokojowego doszło na zjeździe w Przedborzu 2 grudnia 1260. Siemowit przekazał wtedy Sieradz najstarszemu synowi Kazimierza Leszkowi Czarnemu, zaś książę kujawski przyrzekł, że wojna nie będzie sposobem rozwiązywania konfliktów.

Tymczasem nad państwem Siemowita zbierały się czarne chmury. Późną wiosną 1262 ruszyła wyprawa zbrojna Litwinów i Rusinów pod dowództwem Mendoga. Zaskoczenie Mazowszan było zupełne, gdyż praktycznie bez oporu wrogom udało się spalić stolicę księstwa, Płock, przekroczyć Wisłę i zająć gród w Jazdowie. W miejscowości tej wraz z najstarszym synem Konradem II przebywał Siemowit. Mazowszanom być może udałoby się wytrzymać oblężenie wojsk litewskich, nieprzygotowanych do dłuższego pobytu na ziemi wroga (zwłaszcza że rychło mogła przyjść pomoc od sojuszników Siemowita), lecz na skutek zdrady wojskom litewsko-ruskim udało się wtargnąć do Jazdowa. W zamieszaniu bitewnym zginął pan tej ziemi, Siemowit I mazowiecki, zaś jego najstarszy syn Konrad trafił do niewoli, skąd wrócił dopiero po dwóch latach. Według innej wersji była to egzekucja dokonana już po wzięciu do niewoli przez własnego szwagra, Szwarna lub Rusina Ostafija Konstantynowicza. Władzę na Mazowszu przez ten czas w imieniu przebywającego w niewoli Konrada i małoletniego Bolesława II przejął sojusznik Siemowita, książę wielkopolski Bolesław Pobożny.

Z małżeństwa z córką władcy Halicza, Perejesławą, Siemowit doczekał się trójki dzieci, dwóch synów: Konrada II czerskiego i Bolesława II mazowieckiego oraz córki Salomei, późniejszej mniszki w klasztorze w Skale.

4. Kazimierz II Sprawiedliwy zm. 5 maja 1194
			2. Konrad I mazowiecki zm. 31 sierpnia 1247
5. Helena znojemska zm. między 1202 a 1206
						1. Siemowit I mazowiecki zm. 23 czerwca 1262
6. Światosław nowogrodzki
			3. Agafia Światosławówna zm. 1247
7. Jarosława