Trasa W-Z (Wrocław)
Z Wikipedii
Trasa W-Z - wewnętrzna obwodnica Wrocławia, pozwalająca ominąć Rynek i wewnętrzną część Starego Miasta. Wbrew nazwie przebiega nie tylko w kierunku wschód-zachód, lecz zawiera odcinek pozwalający pojazdom poruszającym się w kierunku południkowym ominąć ścisłe śródmieście od zachodu.
[edytuj] Przebieg trasy
Trasa przebiega od mostu Grunwaldzkiego poprzez plac Społeczny, wschodni odcinek ul. Oławskiej, plac Dominikański, plac św. Krzysztofa, ul. Kazimierza Wielkiego, następnie ul. Ruską (ruch z zachodu na wschód) i ul. św. Mikołaja (ze wschodu na zachód) do skrzyżowania z Podwalem na pl. Jana Pawła II (do 2006 roku noszącego nazwę pl. 1 Maja, a wcześniej, przed 1945 – Königsplatz, tj. placu Królewskiego). Północna odnoga biegnie ulicami Nowy Świat (ruch z północy na południe) i Białoskórniczą (z południa na północ), które mimo zjednoczenia w jeden ciąg uliczny utrzymały swe historyczne nazwy, stanowiąc dziś dwie jezdnie szerokiej trasy.
Trasa składa się z dwóch jezdni po 2-3 pasy ruchu, dwutorowego (lokalnie trójtorowego) wydzielonego torowiska tramwajowe oraz dwa częściowo bezkolizyjnych skrzyżowań z przejściami podziemnymi i krótkimi tunelami drogowymi (plac Dominikański) lub estakadami (plac Społeczny). Dalsze przejścia podziemne znajdują się w ciągu ul. Świdnickiej, w ciągu Promenady Staromiejskiej na wysokości dawnej zewnętrznej Bramy Oławskiej i pod placem Jana Pawła II. Obecnie (2008) planuje się odciążenie trasy W-Z poprzez przeniesienie części ruchu na obwodnicę staromiejską.
[edytuj] Historia
Obiegająca część Starego Miasta forma przestrzenna trasy jest reliktem fosy, należącej niegdyś do systemu obronnego oraz równoległych do niej ulic. Wewnętrzne mury miejskie i zwana Czarną Oławą fosa utraciły po powiększeniu miasta w 1263 znaczenie. Do zewnętrznej części miasta prowadziły przerzucone nad fosą mostki. W późnym średniowieczu zaczęto wznosić nad wewnętrzną fosą różne zabudowania, przede wszystkim domki rzemieślników. Przednie elewacje domów tworzyły kilkanaście malowniczych uliczek i zaułków. Jedynym śladem dawnego bogactwa toponimów jest dziś podwójne nazewnictwo ulicy Białoskórniczej – Nowego Świata.
Architektura wąskich domków rzemieślników była skromna. Do dziś zachowało się kilka wyrwanych z dawnego kontekstu wąskich uliczek grup takich budynków (przy ul. Białoskórniczej, Psie Budy i Kazimierza Wielkiego). Nad fosą powstały różne mniej reprezentacyjne budynki, takie jak stajnie, przytułek i zachowany do dziś szpital Świętego Grobu, ale też kilka obiektów sakralnych, jak kościoły św. Wojciecha, św. Krzysztofa oraz protestancki Kościół Dworski. Największe założenie architektoniczne stanowił zespół pałacu królów pruskich, obecnie (2008) w trakcie adaptacji na Muzeum Miejskie.
Po epidemii cholery w 1866 fosę osuszono i zasypano wedle koncepcji architekta miejskiego Carla Johanna Christiana Zimmermanna. Będące w początku XIX w. dzielnicą biedoty ciasne uliczki stanowiły poważny problem higieniczny i socjalny. W połowie wieku doceniono jednak ich malowniczy charakter, przedstawiając je na grafikach i pocztówkach. W tym czasie w pasie dawnej fosy powstało kilka okazalszych obiektów użyteczności publicznej, m.in. gmach Miejskiej Kasy Oszczędności i Biblioteki Miejskiej (obecnie Biblioteka Uniwersytecka).
Pierwsze plany budowy trasy o przebiegu niemal identycznym ze współczesnym pojawiły się krótko po I wojnie światowej, m.in w projekcie sanacji centrum miasta opracowanym przez Maksa Berga, Richarda Konwiarza i Ludwiga Moshamera w 1919. Stała się ona odtąd trwałym elementem projektów urbanistycznych centrum Wrocławia przez cały okres międzywojenny, a także już po wojnie. Zbudowaną według projektu m.in. Andrzeja Gretschela w latach 1977-1991 trasę poprowadzono szlakiem dawnej wewnętrznej fosy miejskiej. W tym celu usunięto ruiny zniszczonych w czasie II wojny światowej dwóch ciągów domów, stojących niegdyś nad fosą. Wyburzeniu uległo też jednak kilka nieuszkodzonych budynków. Poprzez budowę trasy przecięciu uległ historyczny ciąg ul. Świdnickiej.
[edytuj] Znaczniejsze obiekty
Wzdłuż trasy W-Z znajdują się następujące znaczniejsze obiekty (w kolejności od wschodu na zachód, a następnie na północ):
- ekspresjonisyczna poczta główna, arch. Lothar Neumann, 1926-1929
- centrum handlowe firmy ECE Galeria Dominikańska, arch. Edward Lach, 1999-2001
- kościół św. Krzysztofa
- gmach banku (obecnie NBP), arch. Alvin Wedemann, 1909-1911
- wielofunkcyjny budynek handlowo-biurowy z parkingiem piętrowym Szewska Centrum, arch. Stefan Müller, Paweł Jaszczuk, Mariusz Grochowski, Dariusz Ropacki; przy skrzyżowaniu z ul. Szewską
- modernistyczny dawny dom handlowy rzemiosła artystycznego Wilhelm Knittel, arch. Max Strassburg, 1929 przy skrzyżowaniu z ulicą Świdnicką. Do końca XIX wieku znajdowały się w tym miejscu stajnie miejskie, wzmiankowane w 1346
- dawny pałac królewski
- ewangelicki Kościół Opatrzności Bożej, dawny Dworski
- biurowiec Europaeum, arch. Jacek Bal i Maciej Chorążak
- Biblioteka Uniwersytecka, arch. Richard Plüddemann, 1887-1891. Biblioteka zwrócona jest do trasy tylną elewacją, wejście znajduje się od strony północnej, od ul. Karola Szajnochy.
- biurowiec Wratislavia Tower z wielosalowym kinem Helios
- dawny szpital Bożego Grobu
- dawny arsenał
Istniejące: Trasa W-Z (trasa średnicowa) • Obwodnica śródmiejska
Planowane: Obwodnica staromiejska • Obwodnica autostradowa • Obwodnica wschodnia
