Broń chemiczna
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. |
Broń chemiczna – jeden z rodzajów broni, w którym podstawowym czynnikiem rażącym jest jakiś związek chemiczny o toksycznych właściwościach. Często termin ten jest utożsamiany z gazami bojowymi, gdyż większość - choć nie wszystkie - rodzaje broni chemicznej, są oparte na związkach, które w temperaturze pokojowej są gazami, lub cieczami o dużych prężnościach par (są wówczas stosowane w postaci aerozolu). Termin "broń chemiczna" ma jednak szersze znaczenie i oprócz samego czynnika rażącego obejmuje też urządzenia i techniki do jego przenoszenia i aplikowania na polu bitwy.
Broń chemiczną dzieli się na dwa ogólne rodzaje:
- bojowe środki trujące (głównie gazy lub lotne ciecze)
- bojowe środki pomocnicze (zapalające, defolianty, lakrymatory)
Bojowe środki trujące, zgodnie z Rezolucją nr 687 ONZ, są uznawane za broń masowego rażenia. Protokół genewski 1925 zakazał stosowania bojowych środków trujących, ale nie rozwijania ich produkcji i przechowywania. Dopiero Konwencja o Broni Chemicznej z 1993 r. ostatecznie zakazała badań, produkcji i przechowywania tych środków w każdej formie.
Spis treści |
[edytuj] Rodzaje bojowych środków trujących
Bojowe środki trujące są zwykle silnie toksycznymi związkami chemicznymi, które są gazami w temperaturze pokojowej, lub ew. cieczami, które szybko w tej temperaturze parują tworząc wystarczające z bojowego punktu widzenia stężenie trujących oparów w powietrzu.
Środki te dzieli się zasadniczo na następujące typy:
- środki duszące – zwykle oparte na cyjankach, które na stałe wiążą żelazo hemu i blokują transport tlenu przez krew z płuc do tkanek, powodując tym szybkie obumieranie mózgu i innych kluczowych narządów człowieka na skutek niedotlenienia, co powoduje szybką śmierć; przykładem może być Cyklon B, czyli cyjanowodór - HCN (zastosowany przez wojska niemieckie podczas pierwszej wojny światowej).
- środki parzące – takie jak np. gaz musztardowy (iperyt), które powodują rozległe oparzenia skóry; środki te zwykle nie zabijają, powodują jednak całkowitą niezdolność do walki, masową panikę i konieczność udzielania pomocy masom poparzonych żołnierzy, co skutecznie dezorganizuje zaplecze wroga.
- środki krztuszące – takie jak chlor czy fosgen, które silnie podrażniają górne drogi oddechowe, powodując krztuszenie i wymioty; same w sobie nie są one zbyt skuteczne i szybko zarzucono ich stosowanie, jednak są one stosowane w kompozycji z innymi środkami; ich efektywność wynika z faktu, że żołnierze narażeni na ich działanie nie są w stanie skorzystać z masek przeciwgazowych o ile nie założyli ich zanim środki te do nich dotarły; najczęściej są one stosowane w kombinacji z środkami paralityczno-drgawkowymi.
- środki paralityczno-drgawkowe – takie jak np. tabun, sarin, cyklosarin , soman czy VX, które działają na układ nerwowy człowieka jako silne neurotransmitery, lub odwrotnie, szybko blokujące działanie naturalnych neurotransmiterów; środki paralityczno-drgawkowe są najgroźniejszym i zarazem najskuteczniejszym bojowym środkiem trującym.
- środki halucynogenne i usypiające, zwane psychogazami – (takie jak LSD czy BZ), które również działają bezpośrednio na układ nerwowy człowieka, nie powodując jednak natychmiastowego zgonu lecz tylko czasową niedyspozycję uniemożliwiającą skuteczną walkę.
[edytuj] Bojowe środki pomocnicze
Chemiczne środki pomocnicze są to środki bojowe, które zazwyczaj nie służą do bezpośredniego rażenia ludzi lecz do ułatwiania rażenia ich innymi środkami, lub eliminacją infrastruktury wroga. Większość tych środków jest legalna w świetle prawa międzynarodowego. Zalicza się do nich:
- lakrymatory – czyli gazy bojowe, które wywołują względnie lekkie podrażnienie błon śluzowych i oczu takie jak gaz łzawiący, czy pył pieprzowy; służą one nie tylko jako wojskowe środki bojowe, ale również jako narzędzia do rozganiania tłumów przez siły policyjno-porządkowe.
- defolianty – takie jak DDT czy dioksyny – które są silnie toksyczne dla roślin i umożliwiają szybkie "oczyszczanie" zalesionych terenów w celu ich odsłonięcia dla dalszych działań bojowych lub w celu uniemożliwienia produkcji żywności.
- środki zapalające – takie jak np. napalm, które służą do wzniecania pożarów.
- zasłony dymne – które są stosowane na polu bitwy w celu wprowadzania elementu zaskoczenia.
[edytuj] Historia
Toksyczne gazy używane do celów bojowych (oblężenia, tłumienie zamieszek i buntów) znane były Chińczykom już w okresie pomiędzy IV w. p.n.e. a II w. n.e.[potrzebne źródło]
Wg Wojny peloponeskiej Tukidydesa Spartanie podczas oblężenia Aten w trakcie II wojny peloponeskiej używali z powodzeniem gazów zawierających tlenek siarki(IV) w postaci płonącego pod murami miasta drewna ze smołą i siarką.
W Polsce istnieje również dość obiegowa hipoteza historyczna o pierwszym użyciu broni chemicznej w warunkach bojowych oparta o przekaz Jana Długosza. 9 kwietnia 1241 roku, w bitwie pod Legnicą wojska śląskie zostały pokonane przez wojska mongolskie. W bitwie tej zwycięzcy mieli jakoby użyć prymitywnych gazów bojowych.
[edytuj] I wojna światowa
Gazy bojowe po raz pierwszy zastosowano na większą skalę w trakcie I wojny światowej. Pierwsze użycie miało miejsce na froncie zachodnim, kiedy Francuzi ostrzelali pozycje Niemców granatami z gazem łzawiącym. Na froncie wschodnim na linii rzek Bzura i Rawka 31 grudnia 1914, pod Bolimowem Niemcy ostrzelali pozycje rosyjskie artyleryjskimi pociskami o symbolu 12-T wypełnionymi bromkiem ksylitu i ksylenu. Pociski tego samego typu wykorzystano w marcu 1915 roku w Nieuwpoort we Flandrii.
22 kwietnia 1915 pod Ypres Niemcy pod wpływem rad prof. Fritza Habera użyli znacznie skuteczniejszego chloru. Rozpylono ponad 6 tys. butli ze 150 tonami gazu w kierunku alianckich okopów, a 31 maja Niemcy użyli chloru na froncie koło Bolimowa pod Sochaczewem. Niemcy intensywnie rozwijali prace nad bronią chemiczną, w związku z czym 12 lipca 1917 roku, również pod Ypres, użyli gazu musztardowego (zwanego też od tego czasu iperytem).
[edytuj] Udokumentowane przypadki użycia broni chemicznej po I wojnie światowej
- 1936 - agresja Włoch na Etiopię i użycie iperytu przeciwko oddziałom etiopskim. Z ogólnej liczby 50 tys. poległych Etiopczyków, aż 15 tys. zginęło od gazów bojowych.
- 1937 - Japończycy kilkakrotnie użyli iperytu i fosgenu przeciwko Chińczykom. W niektórych walkach 10% strat chińskich spowodowanych było gazami bojowymi.
- 1936-1939 - wojna domowa w Hiszpanii. Kilkakrotne, nieudokumentowane użycie pocisków z gazem duszącym przez wojska gen. Franco[potrzebne źródło].
- 1987 - wojna Irak-Iran. Saddam Hussein rozkazał zrzucić na Teheran bomby wypełnione mieszanką sarinu i iperytu.
- 1988 - operacja Anfal. Irak zaatakował gazami bojowymi kurdyjskie miasto Halabdża. Zginęło 5 tys. ludzi.
- Japończycy podczas agresji na Chiny
- Amerykanie w Wietnamie
- Francuzi i Hiszpanie przeciw powstańcom w Maroku
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Przykłady broni chemicznej
[edytuj] Zobacz też
