Czadca

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°26'09" N 18°47'32" E49.4358333 18.7922222 (Czadca)

Czadca
Państwo	Słowacja
kraj	żyliński
burmistrz	Jozef Vrażel
Powierzchnia	56,79 km²
Położenie	49° 26' 09 '' N 18° 47' 32 '' E
Wysokość	420 m n.p.m.
Ludność (2004) • liczba ludności • gęstość	26 269 466 os./km²
Nr kierunkowy	0 41
Kod pocztowy	022 01
Tablice rejestracyjne	CA
Położenie na mapie kraju Czadca
Strona internetowa miasta

Czadca (dawniej: Czaca; słow. Čadca, do 1927 także: Čaca, niem. Tschadsa, węg. Csaca) - miasto powiatowe w środkowej Słowacji, w kraju żylińskim, w historycznym regionie Kysuce.

Czadca leży na wysokości 470 m n.p.m. u ujścia potoku Czernianka (słow. Čierňanka) do Kysucy, w dolinie tej rzeki, w niewielkiej kotlinie śródgórskiej między Jawornikami, Beskidem Żywieckim (słow. Kysucké Beskydy) a Beskidem Śląskim. Liczba mieszkańców miasta wynosi 26 699 osób (2002), powierzchnia miasta - 56,79 km². Współrzędne geograficzne: 49°26'09 N, 18°47'32 E.

Spis treści 1 Dzielnice 2 Komunikacja 3 Historia 4 Linki zewnętrzne

[edytuj] Dzielnice

• Čadca (centrum),
• Horelica,
• u Hluška,
• Podzávoz,
• Čadečka,
• Milošová,
• Vojty,
• Rieka,
• u Sihelníka,
• Drahošanka.

[edytuj] Komunikacja

Przez Czadcę przebiega słowacka droga krajowa nr 11 (międzynarodowa trasa E75) z przejścia granicznego Svrčinovec - Mosty u Jablunkova na granicy słowacko-czeskiej do Żyliny. W przyszłości przez Czadcę ma przebiegać autostrada D3 (od przejścia granicznego Skalité-Zwardoń/Myto na granicy z Polską do Żyliny). Czadca jest ważnym węzłem kolejowym - od głównej linii Żylina - Cieszyn (historyczna Kolej Koszycko-Bogumińska) odbijają tu odnogi do Makova i do Żywca (przez przejście graniczne Skalité-Zwardoń). Ta ostatnia jest częścią kolei transwersalnej.

[edytuj] Historia

Okolice dzisiejszej Czadcy - Górne Kysuce - zostały zasiedlone późno, dopiero w połowie XVI wieku. W tych terenach zatrzymała się zmierzająca wzdłuż grzbietu Karpat na zachód fala tzw. kolonizacji wołoskiej - osadnictwa wołoskiej ludności pasterskiej. Pierwsze osiedla były sezonowe, stanowiły je skupiska szałasów pasterskich. Pierwsza pisemna wzmianka o osadzie Tzaczka pochodzi z 1565. Kolejna wzmianka, z 1572, mówi o Czadcy już jako o wsi.

Przed zasiedleniem okolice dzisiejszej Czadcy należały do dominium zamku Streczno. Powstała osada znalazła się jednak pod władzą panów zamku Budziatyń. Po zasiedleniu tereny te okazały się sporne między tymi dwoma dominiami. Co więcej, doszło do sporu o nie między Królestwem Węgier a Księstwem Cieszyńskim. Spór między panami Budziatynia a panami Streczna zakończył się w 1769, gdy strecznieński ród Esterházych objął również dominium budziatyńskie. Spór między Węgrami a Cieszynem, należącym już wówczas do Habsburgów, zakończył się w 1773 r. ustaleniem granicy istniejącej do dziś jako granica Słowacji z Czechami i Polską. Z faktu istnienia tego sporu wyciąga się czasami wnioski o politycznej przynależności okolic Czadcy do Śląska Cieszyńskiego, idą one jednak zbyt daleko.

Czadca leżała w komitacie Trenczyn, na szlaku handlowym łączącym Węgry ze Śląskiem. Była osadą rzemieślniczo-rolniczą, a jej mieszkańcy zajmowali się w znacznym stopniu obsługą kupców i podróżnych. W XVII wieku rozwój wsi postępował powoli, bowiem przez tereny Kysuc przewalały się walki kolejnych powstań antyhabsburskich. W 1676 r. w Czadcy powstała parafia pod wezwaniem świętego Bartłomieja (którego postać później znalazła się w herbie miasta). Prawa miejskie Czadca uzyskała 9 stycznia 1788 r. Liczyła wtedy 2,6 tys. mieszkańców. W mieście działało już wtedy kilka zakładów produkcyjnych, istniało tu również kilka urzędów.

Podczas powstania węgierskiego 1848 r. w Czadcy, obsadzonej przez wojska cesarskie, powstała słowacka rada narodowa, w której skład weszli m.in. Ľudovít Štúr i Jozef Hurban. 9 grudnia 1848 r. rada wydała odezwę wzywającą Słowaków do walki z węgierskim uciskiem. W latach 1854-1858 w Čadcy mieszkał i pracował inny słowacki działacz narodowy - Janko Kraľ, a później jeszcze jeden - Janko Palárik. Mimo madziaryzacji na przełomie XIX i XX wieku w Čadcy i okolicach powstawały słowackie instytucje kulturalne - amatorski teatr (1898), Macierz Słowacka (Matica slovenska). W 1910 r. Czadca liczyła 5,0 tys. mieszkańców, prawie wyłącznie Słowaków.

W 1868 r. majątki Esterházych w okolicy Czadcy kupił kupiec Leopold Popper. Od tego czasu do miasta wkroczył kapitalizm - powstały pierwsze nowoczesne zakłady przemysłowe. W 1871 r. przebiegła przez miasto wspominana Kolej Koszycko-Bogumińska, w 1884 r. oddano do użytku połączenie przez Zwardoń z galicyjskim Żywcem, w 1914 - odnogę do Makowa. W 1912 r. w mieście wprowadzono elektryczne oświetlenie. W okresie międzywojennym miasto dotknął głęboki kryzys gospodarczy. Powszechna bieda doprowadziła do zamieszek podczas demonstracji w 1933 r.. Mimo tego miasto rozbudowywało się dalej.

W pierwszym dwudziestoleciu XIX wieku z Czadcy i jej okolic miała miejsce emigracja ludności, wówczas jeszcze głównie śląskiej i polskojęzycznej na tereny rumuńskiej Bukowiny. Na przełomie XIX i XX w. powszechna była emigracja do Stanów Zjednoczonych.

Pod koniec 1938 r. Polska anektowała kilka przygranicznych skrawków Słowacji. Jednym z nich był pas terytorium między granicą słowacko-polską i słowacko-czeską a linią kolejową ze Zwardonia do Czadcy i z Czadcy przez Przełęcz Jabłonkowską do Jabłonkowa na Śląsku Cieszyńskim. Nowa granica biegła wzdłuż tych linii kolejowych (linie pozostawały po stronie polskiej). W ten sposób od miasta zostały odcięte położone za tą linią, północne dzielnice. Poprzednia granica została przywrócona we wrześniu 1939 r. po zajęciu Polski przez hitlerowskie Niemcy.

W czasie II wojny światowej 390 żydowskich mieszkańców miasta zostało wywiezionych do obozów koncentracyjnych. Linia kolejowa została całkowicie zniszczona podczas walk o wyzwolenie miasta. Armia Czerwona zajęła Czadcę 1 maja 1945. Po wojnie w Czadcy powstały, działające do dziś, zakłady przemysłu włókienniczego, maszynowego ("Sigma" - pompy, "AVC" - części samochodowe), lekkiego ("Okrasa" - szklane ozdoby choinkowe) i spożywczego. Wielu mieszkańców miasta i okolic pracuje jednak w pobliskich centrach przemysłowych - w Żylinie i w śląskiej aglomeracji ostrawskiej.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta
• Muzeum Kysuckie
• Inicjatywa młodzieżowa
• Tourist Channel