Góry Bukowe

Z Wikipedii

Góry Bukowe
Megaregion	Region Karpacki
Prowincja	Karpaty Zachodnie
Podprowincja	Wewnętrzne Karpaty Zachodnie
Makroregion	Średniogórze Północnowęgierskie
Mezoregion	Góry Bukowe
Zajmowane jednostki administracyjne	Węgry: – Heves – Borsod-Abaúj-Zemplén

Lillafüred w Górach Bukowych

Góry Bukowe (517.2; węg. Bükk hegység) – grupa górska w Wewnętrznych Karpatach Zachodnich, zaliczana w skład Średniogórza Północnowęgierskiego. Położone w całości na Węgrzech, zajmują obszar o długości ok. 60 km i szerokości do 50 km. Góry Bukowe leżą między górami Mátra, pogórzem Aggtelek, górami Cserehát i Górami Zemplińskimi, pomiędzy miastami Eger i Miszkolc. W XVIII w. intensywnie eksploatowane przemysłowo. Od 1977 ich środkowa część jest parkiem narodowym (Park Narodowy Gór Bukowych, węg. Bükki Nemzeti Park). Obecnie są popularnym rejonem ruchu turystycznego, a w zimie - nawet narciarstwa. Udostępnia je m. in. funkcjonująca od grudnia 1921 r. kolej wąskotorowa na trasie Miszkolc – Fáskert – Papírgyár – Lillafüred – Garadna długości 18 km.

Budowa gór jest zróżnicowana. Niższe partie przedgórza zbudowane są głównie z andezytów, piaskowców i riolitów, centralna część masywu z wapieni. Szczyty wyższych partii o kształcie kopuł, miejscami dosyć urwiste. Najwyższy szczyt to Istállós-kő (958 m), ale obok Bálvány (956 m) i Tar-kő (949 m) jeszcze 20 szczytów wznosi się na wysokość powyżej 900 metrów n.p.m. Najbardziej interesująca część gór to wielki wapienny płaskowyż Bükk-fennsík, opadający na wszystkie strony stromymi zboczami i ścianami skalnymi. Występują tam liczne zjawiska krasowe, w tym leje krasowe. Wnikająca w nie woda odprowadzana jest do skomplikowanego i gęstego systemu wód podziemnych, tworzącego sieć jaskiń, a następnie wypływa u podnóży gór w źródłach, z których zaopatruje się w wodę pół miliona żyjących w pobliżu ludzi.

W 1976 roku ustanowiono na terenie najwartościowszej przyrodniczo części masywu Park Narodowy Gór Bukowych. Występują w nim zróżnicowane zjawiska krasowe, liczne jaskinie, naturalne źródła. Masyw porastają lasy bukowe (w wyższych partiach) oraz dąbrowy (zwłaszcza od strony południowej). Flora tych gór charakteryzuje się występowaniem wielu gatunków storczykowatych. W najniższych położeniach lasy zostały zastąpione przez uprawy, głównie przez sady owocowe.

Fauna Gór Bukowych należy do najbogatszych na Węgrzech. Z dużych ssaków występują tu jeleń, sarna, dzik, a na skalnych urwiskach introdukowane muflony. Z większych drapieżników spotkamy tu borsuki, lisy i bardzo rzadkie już rysie. Żyje tu również wiele gatunków ptaków; z dużych drapieżników wymienić należy orła przedniego, jastrzębia gołębiarza, raroga i puchacza.

Obecnie znanych jest 853 jaskiń. Wiele spośród nich można odwiedzić bez specjalnych kwalifikacji, np. Anna-barlang (Jaskinia Anny), István-barlang (Jaskinia Stefana), Szeleta-barlang, Kecske-lyuk, Istállós-kői-barlang. Słynne kąpielisko jaskiniowe Barlangfürdő w Miszkolc-Tapolca jest zasilane przez wodę z gorących źródeł.

45 jaskiń jest chronionych z powodu niezwykłej fauny oraz mikroklimatu. W kilku jaskiniach (Szeleta-barlang, Kecske-lyuk, Suba-lyuk, Istállós-kő) dokonano odkryć z czasów prehistorycznych. Znajduje się tu też najgłębsza z węgierskich jaskiń – głęboka na 250 metrów jaskinia István-lápa. W jaskiniach odkryto ślady pobytu człowieka pochodzące z epoki kamienia. Jedna z kultur neolitycznych, charakteryzująca się występowaniem dużych, bogato zdobionych naczyń glinianych, od miejsca odkrycia została nazwa kulturą bukowską.

Wnętrze gór jest praktycznie nie zamieszkane. Wsie rozłożyły się łańcuchem u ich podnóża lub w wylotach głęboko wcietych dolin. Ważniejsze okoliczne miejscowości to: