Wikipedysta:GGI/brudnopis

Z Wikipedii

Anarchokapitalizm to doktryna społeczno-polityczna, nawiązująca do myśli głównie amerykańskich anarchoindywidualistów oraz klasycznej myśli liberalnej, zakładająca zastąpienie wszystkich niezbędnych funkcji społecznych spełnianych do tej pory przez państwo przez takie, które będą oparte na dobrowolnych umowach rynkowych^[1]. Według tej doktryny także sądownictwo oraz ochrona życia i własności miałyby zostać poddane prawom rynku - choć anarchokapitaliści nie wykluczają możliwości pojawienia się rozwiązań spółdzielczych lub charytatywnych.

Anarchokapitaliści wierzą w nienaruszalność własności prywatnej. W tym różnią się w pewnym stopniu od anarchoindywidualistów, którzy są zwolennikami własności użytkowej w ziemi, a czasem także w innych czynnikach produkcji. Ponadto ci spośród anarchokapitalistów, którzy są tzw. "miękkimi własnościowcami" popierają prawo własności kolektywnej^[2][3][4].

Anarchokapitaliści zaliczani są do libertarian, spośród nich wyróżnia ich przede wszystkim stosunek do państwa. Minarchiści bowiem byliby skłonni pozostawić pewne funkcje w gestii państwa (policję, obronę, sądownictwo), zgodnie z klasyczną liberalną wizją państwa jako stróża nocnego, utrzymanie jednak tych instytucji zazwyczaj chcą uzależnić od opłat za konkretne usługi. Anarchokapitaliści zaś uważają, że mogą one pozostać w rękach prywatnych.

Anarchokapitaliści definiują "kapitalizm" jako system wolnej wymiany pomiędzy ludźmi na wolnym rynku, gdzie niczyje prawa własności nie są naruszane. Nie popierają oni więc oni istniejącego systemu ekonomicznego, w którym państwo ingeruje w rynek na korzyść pewnych grup społecznych, np. biznesu. Nazywają go oni dla kontrastu kapitalizmem państwowym, kapitalizmem politycznym albo korporacjonizmem^[5].

W obrębie anarchokapitalizmu istnieją różne koncepcje etyczne i powiązane z nimi koncepcje ustanawiania prawa. Tradycja wywodząca się z obiektywizmu oraz Austriackiej Szkoły Ekonomicznej kładzie nacisk na istnienie jednolitego prawa naturalnego. Według tej koncepcji, promowanej przez Murraya Rothbarda, prawo w społeczeństwie libertariańskim będzie z góry ustalone jako interpretacja prawa naturalnego^[6]. Inne podejście reprezentują David Friedman i Jon Narveson, którzy są zwolennikami policentrycznego tworzenia prawa według zasad wolnego rynku^[7].

Spis treści 1 Historia 1.1 Klasyczny Liberalizm 1.2 Anarchoindywidualizm 1.3 Stara Prawica 1.4 Anarchokapitalizm dziś 2 Teoria 3 Odłamy anarchokapitalizmu 4 Przykłady anarchokapitalizmu w praktyce 4.1 Indie 4.2 Islandia 4.3 Irlandia 4.4 Dziki Zachód 5 Krytyka anarchokapitalizmu 5.1 Anarchizm 5.1.1 Anarchoindywidualizm 6 Przypisy

[edytuj] Historia

[edytuj] Klasyczny Liberalizm

Liberalizm klasyczny był jedną z inspiracji dla powstrania anarchokapitalizmu. Libertariańska teoria własności opiera się na pracy Johna Locke'a

[edytuj] Anarchoindywidualizm

[edytuj] Stara Prawica

[edytuj] Anarchokapitalizm dziś

Murray Rothbard (jego dwuznaczna postawa wobec metod parlamentarnych spowodowała rozłam w ruchu anarchokapitalistycznym i wyłonienie się odłamu tzw. agorystów), Linda i Morris Tannehill (którzy nigdy nie zdeklarowali się jako anarchiści), Hoppe, David Friedman, Karl Hess, Samuel Edward Konkin, Robert LeFevre, Roderick Long.

[edytuj] Teoria

[edytuj] Odłamy anarchokapitalizmu

Przy ocenie współczesnego anarchokapitalizmu należy zważać na postępujący rozwój tego nurtu myśli i aktywności politycznej. W ciągu kilkudziesięciu lat od wykrystalizowania się tej koncepcji, przeszła ona poważne zmiany. Poglądy anarchokapitalistów zdają się obecnie mocno polaryzować. Obecnie sami anarchokapitaliści mają zwyczaj dzielić się na "lewicę" i "prawicę". Różnice między tymi odłamami zdają się dotyczyć zarówno kwestii ideologicznych, jaki i strategicznych. "Prawicowcy" sprawiają wrażenie zwolenników zarówno bardziej tradycyjnych wartości (dotyczących rodziny, hierarchizacji społeczeństwa, kultury), a ich krytyka tzw. "kapitalizmu państwowego" nie wydaje się tak wyraźna. Częściej też gotowi są do wsparcia metod politycznych w celu przeprowadzenia postulowanych zmian (uczestnictwo w wyborach, wsparcie dla kandydatów o odpowiadającym założeniom nurtu programom). "Lewica" anarchokapitalistyczna, zwłaszcza tzw. agoryści, w sposób zdecydowany odrzuca metody polityczne, a także bardzo wyraźnie podkreśla różnicę między kapitalizmem wolnorynkowym, a kapitalizmem państwowym, upatrując przyczyn współczesnych problemów ekonomicznych tylko w tym drugim. "Lewica" jest także zdecydowanie bardziej otwarta na dialog z innymi odłamami szeroko rozumianej myśli wolnościowej, czyli także z przedstawicielami tzw. "lewicowego" anarchizmu oraz inaczej widzi kształt wolnorynkowego społeczeństwa bezpaństwowego - "lewicowcy" nie uważają systemu pracy najemnej za najbardziej pożądany, w niektórych wypowiedziach (np. Samuela Konkina) otwarcie wyrażają nadzieje, że, w warunkach umożliwiających swobodną działalność gospodarczą, praca najemna zaniknie. Bardzo zbliża to obraz społeczeństwa anarchokapitalistycznego (a właściwie, agorystycznego, bo mianem agorysty określał się Konkin) do ideału anarchoindywidualistycznego - świata samozatrudnionych.

[edytuj] Przykłady anarchokapitalizmu w praktyce

[edytuj] Indie

[edytuj] Islandia

[edytuj] Irlandia

[edytuj] Dziki Zachód

[edytuj] Krytyka anarchokapitalizmu

[edytuj] Anarchizm

W ocenie niektórych anarchistów, zwłaszcza anarchistów kolektywistycznych, anarcho-kapitaliści związani są raczej z tradycją i myślą amerykańskiego libertarianizmu i klasycznego liberalizmu, niż anarchizmu jako takiego. Jednakże niektórzy przedstawiciele tradycyjnych odłamów anarchizmu, np. niektórzy współcześni mutualiści (Larry Gambone, Kevin Carson) skłonni są uznać anarchokapitalizm za jedną z odmian anarchizmu. Kwestia ta budzi wiele emocji, lecz generalnie pozostałe prądy anarchizmu (poza aktywnymi członkami prądu indywidualistycznego, takimi jak Gambone, Carson, czy Joe Peacot, lider grupy "Boston Anarchist Drinking Brigade", która rozwiązała się kilka lat temu) nie uznają anarchokapitalizmu za część ruchu anarchistycznego. Ma to związek ze stosunkiem do kapitalizmu i własności prywatnej. Anarchiści sprzeciwiają się nie tylko państwu jako takiemu, ale także hierarchii i dominacji. Kapitalizm, jak zauważają anarchiści, ze swej natury tworzy hierarchiczne stosunki społeczne (w miejscu pracy oraz na rynku). Tak więc ich zdaniem, anarcho-kapitalizm to oksymoron.

[edytuj] Anarchoindywidualizm

Tezy anarchokapitalistów zdają się być, na pierwszy rzut oka podobne, do tez głoszonych przez amerykańskich anarchoindywidualistów, odłamu anarchizmu stosunkowo mało popularnego. Podobieństwa te często podnoszone są przez anarchokapitalistów jako argument za uznaniem anarchokapitalizmu za odłam szeroko rozumianego anarchizmu. Jednakże taka argumentacja często pomija istotne różnice miedzy tymi dwoma nurtami politycznymi. Anarchoindywiduliści, w odróżnieniu od anarchokapitalistów, nigdy nie odrzucili laborystycznej teorii wartości. Co najwyżej, jak ma to miejsce w wypadku Kevina Carsona, została ona dostosowana do nowoczesnej ekonomii subiektywistycznej^[8].

Anarchiści indywidualistyczni często mieli też inne zapatrywania na własność ziemską, wspierając w tej kwestii tzw. "własność użytkową". Należy jednak podkreślić, że nie jest jasne, jak w tym wypadku rozumiano własność użytkową - Kevin Carson często zwraca uwagę na to, że np. klasyk anarchoindywidualizmu, Benjamim Tucker, w różnych wypowiedziach wahał się, czy opłaty za korzystanie z budynku są dopuszczalne, czy już są formą lichwy, jednoznacznej w zasadzie z podatkiem. Jednocześnie tacy radykałowie amerykańscy, jak Josiah Warren (uważany za twórce mutualizmu równoległego to Proudhona) czy Lysander Spooner, zaliczani często w poczet anarchoindywidualistów, byli zdeklarowanymi zwolennikami prywatnej własności ziemskiej w takim zakresie, w jakim zwolennikami jej są anarchokapitaliści (choć Warren, co należy podkreślić, uważał, że handel nieużywaną ziemią może odbywać się tylko, gdy sprzedawana jest po kosztach jej przekształcenia). Od anarchokapitalistów, indywidualistów anarchistycznych odróżnia też sprzeciw wobec kapitalizmu. Jednak anarchoindywidualistyczne definicja tego pojęcia różni się od współczensej definicji - kapitalizmem nazywali anrchoindywidualiści coś innego od systemu swobodnej wymiany handlowej opartej o silne prawa własności prywatnej - kapitalizm dla anarchoindywidualistów był systemem opartym o państwowe przywileje przyznane części posiadaczy (cła, prawa autorskie, prawa własności do niezasiedlonej ziemi).

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Rothbard, Murray N.: For a New Liberty Rozdz. 3: The State, str. 53
2. ↑ Holcombe, Randall G.: Common Property in Anarcho-Capitalism Journal of Libertarian Studies, t. 19, nr 2
3. ↑ Hobbs, Carlton: Common Property in Free Market Anarchism
4. ↑ Long, Roderick T.: A Plea for Public Property
5. ↑ Stromberg, Joseph R.: The Political Economy of Liberal Corporatism
6. ↑ Rothbard, Murray N.: For a New Liberty Rozdz. 12: Police, Law and the Courts, str. 239-240
7. ↑ Friedman, David D.: The Machinery of Freedom str. 116–117.
8. ↑ Carson, Kevin: Studies in Mutualist Political Economy Rozdz. 2: A Subjective Recasting of the Labor Theory of Value

Kategoria:Liberalizm

ca:Anarcocapitalisme cs:Anarchokapitalismus da:Anarkokapitalisme de:Anarchokapitalismus et:Anarhokapitalism el:Αναρχοκαπιταλισμός en:Anarcho-capitalism es:Anarco-capitalismo eo:Anarki-kapitalismo fr:Anarcho-capitalisme ko:아나코자본주의 hr:Anarhokapitalizam io:Anarkio-kapitalismo it:Anarco-capitalismo he:אנרכו-קפיטליזם lt:Anarchokapitalizmas nl:Anarchokapitalisme ja:無政府資本主義 no:Anarkokapitalisme pt:Anarco-capitalismo ro:Anarho-capitalism ru:Анархо-капитализм simple:Anarcho-capitalism fi:Anarkokapitalismi sv:Anarkokapitalism tr:Anarko-kapitalizm zh:無政府資本主義