Anarchokapitalizm

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: za duże skupienie na wypunktowaniu różnic między anarchoindywidualistami a anarchokapitalistami, ma być więcej o tych drugich. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Anarchokapitalizm to doktryna społeczno-polityczna, nawiązująca do myśli głównie amerykańskich anarchoindywidualistów oraz klasycznej myśli liberalnej, zakładająca zastąpienie wszystkich niezbędnych funkcji społecznych spełnianych do tej pory przez państwo przez takie, które będą oparte na dobrowolnych umowach rynkowych. Jego zwolennicy uważają, że takie rozwiązanie będzie dla zarówno jednostki jak i społeczeństwa zdecydowanie lepsze i skuteczniejsze.

Anarchokapitaliści zaliczani są do tzw. libertarian prawicowych, różnią się od nich przede wszystkim stosunkiem do państwa. Minarchiści bowiem byliby skłonni pozostawić pewne funkcje w gestii państwa (policję, obronę, sądownictwo), zgodnie z klasyczną liberalną wizją państwa jako stróża nocnego, utrzymanie jednak tych instytucji zazwyczaj chcą uzależnić od opłat za konkretne usługi. Anarchokapitaliści zaś uważają, że mogą one pozostać w rękach prywatnych.

Spis treści 1 Anarchokapitalizm a anarchizm indywidualistyczny 2 Kontrowersje 3 Główni przedstawiciele 4 Filiacje ideologiczne

[edytuj] Anarchokapitalizm a anarchizm indywidualistyczny

Tezy anarchokapitalistów zdają się być, na pierwszy rzut oka, podobne do tych głoszonych przez amerykańskich anarchoindywidualistów, odłamu anarchizmu stosunkowo mało popularnego. Podobieństwa te często podnoszone są przez anarchokapitalistów jako argument za uznaniem anarchokapitalizmu za odłam szeroko rozumianego anarchizmu. Jednakże taka argumentacja często pomija istotne różnice między tymi dwoma nurtami politycznymi. Anarchoindywiduliści, w odróżnieniu od anarchokapitalistów, nigdy nie odrzucili laborystycznej teorii wartości. Co najwyżej, jak ma to miejsce w wypadku Kevina Carsona, została ona "uwspółcześniona" ^[1].

Anarchiści indywidualistyczni często mieli też inne zapatrywania na własność ziemską, wspierając w tej kwestii tzw. "własność użytkową". Należy jednak podkreślić, że nie jest jasne, jak w tym wypadku rozumiano własność użytkową - Kevin Carson często zwraca uwagę na to, że np. klasyk anarchoindywidualizmu, Benjamim Tucker, w różnych wypowiedziach wahał się, czy opłaty za korzystanie z budynku są dopuszczalne, czy już są formą lichwy, jednoznacznej w zasadzie z podatkiem. Jednocześnie tacy radykałowie amerykańscy, jak Josiah Warren (uważany za twórce mutualizmu równoległego to Proudhona) czy Lysander Spooner, zaliczani często w poczet anarchoindywidualistów, byli zdeklarowanymi zwolennikami prywatnej własności ziemskiej w takim zakresie, w jakim zwolennikami jej są anarchokapitaliści (choć Warren, co należy podkreślić, uważał, że handel nieużywaną ziemią może odbywać się tylko, gdy sprzedawana jest po kosztach jej przekształcenia)

Od anarchokapitalistów, indywidualistów anarchistycznych odróżnia też sprzeciw wobec kapitalizmu. Jednak anarchoindywidualistyczne definicja tego pojęcia różni się od współczensej definicji - kapitalizmem nazywali anarchoindywidualiści coś innego od systemu swobodnej wymiany handlowej opartej o silne prawa własności prywatnej - kapitalizm dla anarchoindywidualistów był systemem opartym o państwowe przywileje przyznane części posiadaczy (cła, prawa autorskie, prawa własności do niezasiedlonej ziemi).

[edytuj] Kontrowersje

W ocenie niektórych anarchistów, zwłaszcza anarchistów kolektywistycznych, anarcho-kapitaliści związani są raczej z tradycją i myślą amerykańskiego libertarianizmu i klasycznego liberalizmu, niż anarchizmu jako takiego. Jednakże niektórzy przedstawiciele tradycyjnych odłamów anarchizmu, np. niektórzy współcześni mutualiści (Larry Gambone, Kevin Carson) skłonni są uznać anarchokapitalizm za jedną z odmian anarchizmu. Kwestia ta budzi wiele emocji, lecz generalnie pozostałe prądy anarchizmu (poza aktywnymi członkami prądu indywidualistycznego, takimi jak Gambone, Carson, czy Joe Peacot, lider grupy "Boston Anarchist Drinking Brigade", która rozwiązała się kilka lat temu) nie uznają anarchokapitalizmu za część ruchu anarchistycznego. Ma to związek ze stosunkiem do kapitalizmu i własności prywatnej. Anarchiści sprzeciwiają się nie tylko państwu jako takiemu, ale także hierarchii i dominacji. Kapitalizm, jak zauważają anarchiści, ze swej natury tworzy hierarchiczne stosunki społeczne (w miejscu pracy oraz na rynku). Tak więc ich zdaniem, anarchokapitalizm to oksymoron.

Przy ocenie współczesnego anarchokapitalizmu należy zważać na postępujący rozwój tego nurtu myśli i aktywności politycznej. W ciągu kilkudziesięciu lat od wykrystalizowania się tej koncepcji, przeszła ona poważne zmiany. Poglądy anarchokapitalistów zdają się obecnie mocno polaryzować. Obecnie sami anarchokapitaliści mają zwyczaj dzielić się na "lewicę" i "prawicę". Różnice między tymi odłamami zdają się dotyczyć zarówno kwestii ideologicznych, jaki i strategicznych. "Prawicowcy" sprawiają wrażenie zwolenników zarówno bardziej tradycyjnych wartości (dotyczących rodziny, hierarchizacji społeczeństwa, kultury), a ich krytyka tzw. "kapitalizmu państwowego" nie wydaje się tak wyraźna. Częściej też gotowi są do wsparcia metod politycznych w celu przeprowadzenia postulowanych zmian (uczestnictwo w wyborach, wsparcie dla kandydatów o odpowiadającym założeniom nurtu programom). "Lewica" anarchokapitalistyczna, zwłaszcza tzw. agoryści, w sposób zdecydowany odrzuca metody polityczne, a także bardzo wyraźnie podkreśla różnicę między kapitalizmem wolnorynkowym, a kapitalizmem państwowym, upatrując przyczyn współczesnych problemów ekonomicznych tylko w tym drugim. "Lewica" jest także zdecydowanie bardziej otwarta na dialog z innymi odłamami szeroko rozumianej myśli wolnościowej, czyli także z przedstawicielami tzw. "lewicowego" anarchizmu oraz inaczej widzi kształt wolnorynkowego społeczeństwa bezpaństwowego - "lewicowcy" nie uważają systemu pracy najemnej za najbardziej pożądany, w niektórych wypowiedziach (np. Samuela Konkina) otwarcie wyrażają nadzieje, że, w warunkach umożliwiających swobodną działalność gospodarczą, praca najemna zaniknie. Bardzo zbliża to obraz społeczeństwa anarchokapitalistycznego (a właściwie, agorystycznego, bo mianem agorysty określał się Konkin) do ideału anarchoindywidualistycznego - świata samozatrudnionych.

[edytuj] Główni przedstawiciele

Murray Rothbard (jego dwuznaczna postawa wobec metod parlamentarnych spowodowała rozłam w ruchu anarchokapitalistycznym i wyłonienie się odłamu tzw. agorystów), Linda i Morris Tannehill (którzy nigdy nie zdeklarowali się jako anarchiści), Hoppe (którego konserwatywne nastawienie względem kwestii kulturalnych oraz wsparcie dla kontroli emigracji ludności do Stanów Zjednoczonych budzą zastrzeżenia), David Friedman, Karl Hess, Samuel Edward Konkin, Robert LeFevre, Roderick Long.

[edytuj] Filiacje ideologiczne

Anarchokapitalizm jest bliski minarchizmowi, który jest o tyle odmienny, że postuluje pozostawienie w gestii państwa władzy sądowniczej, więziennictwa oraz policji. Partią posiadającą skrzydło anarchokapitalistów jest Unia Polityki Realnej, choć wielu polskich anarchokapitalistów jest przeciwna albo ogólnemu uczestnictwu w polityce i wyborach, albo samemu UPR-owi.

Artykuł wymaga poszerzenia. Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, czego brakuje i uzupełnij braki, jeśli to możliwe.