Hawrań

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°14'54" N 20°11'51" E49.2483333 20.1975 (Hawrań)

Hawrań
Widok na Hawrań od północnego zachodu
Państwo	Słowacja, Europa
Pasmo	Tatry, Karpaty
Wysokość	2152 m n.p.m.
Wybitność	402 m
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Hawrań (słow. Havran, niem. Rabstein, Rabenstein, węg. Havrán, Holl), 2152 m n.p.m. – najwyższy szczyt (dawniej niezgodnie z prawdą uważany za drugi pod tym względem) Tatr Bielskich na Słowacji, znajdujący się w środkowej części ich zachodniej połowy, w głównej grani Tatr na odcinku, na którym pokrywa się ona z główną granią Tatr Bielskich; jednocześnie najwyższy wapienny szczyt całych Tatr.

Spis treści 1 Topografia 2 Nazwa 3 Turystyka 4 Kultura 5 Bibliografia

[edytuj] Topografia

Hawrań oddzielony jest na zachodzie od sąsiedniego Nowego Wierchu (1999 lub 2009 m) wyraźną Hawranią Przełęczą (1919 m). Na wschodzie Hawrań graniczy z Płaczliwą Skałą (2142 m), oddzielony Strzystarską Przełęczą (1969 m). Szczyty te razem z Muraniem (na zachód od Nowego Wierchu) tworzą charakterystyczną grupę, widoczną m.in. z wielu miejsc w Tatrach Wysokich.

Masyw Hawrania góruje aż nad pięcioma dolinami. Po stronie południowej są to Stefanowa Dolina (pd.-zach.) oraz Dolina Zadnich Koperszadów. Od strony północnej wcinają się w masyw Dolina Hawrania (pn.-zach.), Dolina Czarnego Potoku (pn.) oraz Strzystarski Żleb, górne piętro Doliny Bielskiego Potoku (pn.-wsch.). Ostatnie dwie z nich są rozdzielone północnym krańcem grani głównej Tatr, opadającej łagodnie poprzez rozległy masyw Starej Jaworzyńskiej i Długiego Wierchu na Przełęcz Ździarską, która stanowi północno-wschodni koniec Tatr i rozdziela je od Magury Spiskiej.

W grani od Hawraniej Przełęczy przed głównym wierzchołkiem znajdują się Niżni Hawrani Zwornik (od którego odchodzi Stefanowy Dział), Hawrania Czubka oraz Hawrania Szczerbina. Ku południowemu wschodowi od szczytu odchodzi główna grań Tatr z Hawranią Przehybą i Hawranim Nosem. Około 250 m na północ od wierzchołka znajduje się natomiast Wyżni Hawrani Zwornik (ok. 2100 m), w którym odchodzi grań północno-zachodnia, kończąca się w Czarnym Wierchu (ok. 1364 m). W grzbiecie tym znajduje się turnia o nazwie Niżni Hawrań (Nižny Havran, 1814 m), w pobliżu której opada do Doliny Hawraniej najwyższa ściana w Tatrach Bielskich o ok. 250 m wysokości.

Na zboczach Hawrania znajduje się kilkanaście jaskiń. Najbardziej znana z nich jest Jaskinia Strzystarska – najgłębsza (201 m) w Tatrach Bielskich.

[edytuj] Nazwa

Nie jest znane pochodzenie nazwy szczytu (słowacki rzeczownik havran oznacza zarówno "gawrona", jak i "karego konia"). Dawniej Hawrań był nazywany razem z sąsiednią Płaczliwą Skałą Szczytem Wideł (niem. Gabelspitze), po słowacku zaś Nižna vidla lub Panská vidla.

Oprócz stosowanej w tym artykule męskiej (ten Hawrań, na Hawraniu), spotykana jest też żeńska odmiana nazwy szczytu (ta Hawrań, na Hawrani), której zwolennikami są Zofia i Witold Henryk Paryscy.

[edytuj] Turystyka

Szczyt stanowi doskonały punkt widokowy z oryginalnym spojrzeniem na panoramę Tatr Wysokich. Dawniej prowadził nań znakowany żółto szlak turystyczny ze Ździaru. Najłatwiejsze wejście na Hawrań prowadzi z Doliny Jaworowej przez Hawranią Przełęcz, nie jest jednak dozwolone (cały masyw znajduje się na terenie rezerwatu ścisłego). Widoki na Hawrań rozpościerają się z bardzo wielu miejsc na północ, południe i zachód od szczytu. Najbliższy szczytowi szlak jest oznakowany na niebiesko i prowadzi Doliną Zadnich Koperszadów z Doliny Jaworowej na Przełęcz pod Kopą.

[edytuj] Kultura

Hawrań występuje w znanym wierszu Hawrań i Murań Władysława Broniewskiego z 1935 roku:

„	Litworowe doliny czarne stawy wyśniły. Górą jasna pogoda, A dołem biała woda Pośród kosodrzewiny (...).        Przez dolinę z oddali Leśną radość wołali a zwabiony wołaniem stanął Hawrań z Muraniem jak ich dwoje na hali.	”
— Władysław Broniewski, Hawrań i Murań

[edytuj] Bibliografia