Joachim Lelewel

Z Wikipedii

Joachim Lelewel (ur. 22 marca 1786 w Warszawie, zm. 29 maja 1861 w Paryżu) – polski historyk, numizmatyk, heraldyk i działacz polityczny.

Pochodził ze spolonizowanej szlachty pruskiej. Jego dziadkiem był Heinrich Löllhöffel von Löwensprung. Profesor Uniwersytetu Wileńskiego i Uniwersytetu Warszawskiego, poseł na sejm (1830) z powiatu żelechowskiego, przewodniczący sejmowej Komisji Praw Organicznych i Administracyjnych.

Członek kierowanej przez Adama Czartoryskiego Rady Administracyjnej w powstaniu listopadowym (1830 - 1831), członek Rządu Narodowego. Był też prezesem założonego w trakcie powstania listopadowego Towarzystwa Patriotycznego - radykalnego odłamu obozu powstańczego, dążącego do wprowadzenia fundamentalnych reform społecznych. Przypisuje mu się zorganizowanie demonstracji patriotycznej 25 stycznia 1831, ku czci dekabrystów. Jest prawdopodobnie autorem hasła Za wolność naszą i waszą, które widniało na sztandarach powstańczych.

Po powstaniu emigrował z kraju; na emigracji był działaczem, a potem przywódcą Młodej Polski, założonej w szwajcarskim Bernie półtajnej organizacji o charakterze demokratyczno-republikańskim, związanej z Młodą Europą Giuseppe Mazziniego. W 1837 założył i kierował Zjednoczeniem Emigracji Polskiej, które dążyło do politycznego zjednoczenia całej polskiej emigracji (nie mylić ze Zjednoczeniem Emigracji Polskiej powstałym w Paryżu w 1866 roku).

Politycznie był zwolennikiem ustroju republikańskiego, zaś zainicjowana przez niego tzw. Szkoła lelewelowska (badająca procesy historyczne w ich całości) miała istotny wpływ na rozwój polskiej historiografii.

Był również założycielem, w 1815 roku, Tygodnika Wileńskiego - czasopisma o charakterze naukowo-literackim, na łamach którego debiutował m.in. Adam Mickiewicz. Pomysłodawca odznaczenia w randze orderu "Gwiazda Wytrwałości".

Brat Jana Pawła Lelewela, inżyniera i malarza, syn Karola Maurycego Lelewela, prawnika i w latach 1778-1794 skarbnika Komisji Edukacji Narodowej.

Rodzina pochodziła z Austrii, gdzie nosiła nazwisko von Loelhöffel. W XVII wieku przeniosła się do Prus Wschodnich, uzyskując indygenat z nazwiskiem Loelhöffel von Löwensprung. W r. 1768 Karol Maurycy von Löwensprung, ojciec Joachima, otrzymał polski indygenat ze zmianą nazwiska na Lelewel.

[edytuj] Genealogia

[edytuj] Twórczość

J. Lelewel, Vincent Kadłubek: Ein historisch-kritischer Beytrag zur slavischen Literatur - par hrabia Józef Maksymilian Ossoliński, Joachim Lelewel, Samuel Gottlieb Linde - 1822 - 1250 pages
J. Lelewel, Bibljograficznych ksiạg dwoje: w których rozebrane i pomnożone zostały dwa dzieła Jerzego – 1823
J. Lelewel, Tableau de la Pologne ancienne et moderne: sous les rapports géographiques, statistiques ... par Conrad Malte-Brun, Léonard Chodźko, Joachim Lelewel, Michał Podczaszyński – 1830
Śpiewy historyczne Niemcewicza: z uwagami Lelewela par Julian Ursyn Niemcewicz, Joachim Lelewel - 1835 - 485 pages
Numismatique du Moyen-Age considérée sous le Rapport du Type par Joachim Lelewel, Jozef Straszewicz – 1835
Pythéas de Marseille et la géographie de son temps - 1836 - 74 pages
Joachim Lelewel's kleinere Schriften geographisch-historischen Inhalts - 1836 - 270 pages
Type gaulois ou celtique: atlas - 1841
Histoire de la Pologne par Joachim Lelewel (vol. 1 - 2). Paris - Lille 1844
Géographie du moyen âge – 1852
Notice historique sur Benjamin de Tudèle - par Eliakim Carmoly, Joachim Lelewel - 1852 - 41 pages
Polska wieków średnich: czyli Joachima Lelewela w dziejach narodowych polskich spostrzeżenia 1786-1861 – 1856
Épilogue de la géographie du moyen âge - 1857 - 616 pages
Histoire de la Lituanie et de la Ruthénie jusqu'à leur union définitive avec la Pologne conclue à Lublin en 1569... - 1861
Dzieje polski ktore stryj synowcom swoim opowiedzial - 1863 - 510 pages

Listy emigracyjne Joachima Lelewela. Wydała i wstępem poprzedziła Helena Więckowska. (Pięć tomów). Tom I (1831-1835) wydany w 1948 i tom II (1836-1841) w 1949 oraz tom III (1842-1848) wyd. w 1952 w Krakowie przez Polską Akademię Umiejętności. Tom IV (1849-1861) wyd. w 1954 i tom V (1831-1860), wyd. w 1956 jako dodatek przez Ossolineum we Wrocławiu i w Krakowie oraz Indeks Ogólny do 5 tomów.

[edytuj] Bibliografia

Helena Więckowska, Joachim Lelewel. Uczony – polityk – człowiek. Warszawa, Czytelnik, 1980 . Ilustr. Kalendarium życia i dzieła.
Panowanie króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego