Karol II Habsburg

Z Wikipedii

Karol II Habsburg Z bożej łaski król Kastylii, Leónu, Aragonii, Sycylii, Neapolu, Jerozolimy, Nawarry, Grenady, Toledo, Walencji, Galicji, Majorki, Sewilli, Sardynii, Kordoby, Korsyki, Murcji, Jaén, Algeciras, Gibraltaru, Wysp Kanaryjskich, Indii oraz innych wysp i ziem na zachodnim brzegu Atlantyku, hrabia Barcelony, pan Biskajów i Moliny, książę Aten i Neopatrii, hrabia Rouissllon i Cerdagne, markiz Oristano i Goceano, arcyksiążę Austrii, książę Burgundii, Brabancji i Mediolanu, hrabia Habsburga, Flandrii, Tyrolu, etc.
Król Hiszpanii
Okres urzędowania	od 17 września 1665 do 1 listopada 1700
Poprzednik	Filip IV Habsburg
Następca	Filip V Burbon
Dane biograficzne
Dynastia	Habsburgowie
Urodzony	6 listopada 1661 Madryt
Zmarł	1 listopada 1700 Madryt
Ojciec	Filip IV Habsburg
Matka	Marianna Habsburg
Żona	Maria Ludwika Orleańska Maria Anna von Pfalz-Neuburg

Karol II (ur. 6 listopada 1661, zm. 1 listopada 1700) - król Hiszpanii w latach 1665 - 1700. Syn Filipa IV i jego drugiej żony (i siostrzenicy) Marianny Habsburg, córki cesarza Ferdynanda III Habsburga.

Spis treści 1 Ofiara kazirodztwa 2 Spadek znaczenia Hiszpanii 3 Kwestia sukcesji 4 Ciekawostki 5 Przypisy 6 Bibliografia

[edytuj] Ofiara kazirodztwa

Karol urodził się w Eskurialu. Jego narodziny wywołały wielką radość w Hiszpanii. Długo oczekiwane narodziny męskiego następcy tronu dawały nadzieję na przetrwanie dynastii Habsburgów i odsuwało widmo walki o sukcesję. Rychło jednak okazało się, że były to płonne nadzieje. W osobie Karola w pełni uzewnętrzniły się skutki wielopokoleniowego kazirodztwa w rodzie Habsburgów. Dość powiedzieć, że w 14 liniach^{[potrzebne źródło]} był potomkiem Joanny Szalonej, a jego matka była jednocześnie jego cioteczną siostrą.

Karol był upośledzony umysłowo i zdeformowany fizycznie. Charakterystyczna habsburska warga przybrała u niego niespotykane rozmiary. Miał tak powiększoną żuchwę i obwisłą dolną wargę, że nie był w stanie żuć potraw ani wyraźnie mówić. Schorzenie powodowało również, że miał półotwarte usta i cały czas się ślinił.

W hiszpańskiej historiografii Karol zyskał przydomek El Hechizado, "Nawiedzony". Według ludowych wyobrażeń, którym sam król dawał wiarę, jego upośledzenie było spowodowane rzuconymi nań czarami. Aby uzdrowić króla uciekano się nawet do egzorcyzmów, które w Eskurialu odprawiali niemieccy kapucyni.

[edytuj] Spadek znaczenia Hiszpanii

Panowanie jego ojca, króla Filipa IV, było dla Hiszpanii czasem klęsk. Potęga polityczna i militarna Hiszpanii odeszła do historii. Kraj z podmiotu polityki europejskiej stawał się jej przedmiotem. W kraju nawiedzanym kryzysami ekonomicznymi, głodem i epidemiami bez przerwy dochodziło do buntów w poszczególnych prowincjach. Ten w Portugalii z 1640 r. przyczynił się do oderwania tego kraju od Hiszpanii, bunt w Katalonii w latach 1640-1652 o mało co nie zakończył się podobnie. Kiedy Filip umierał w 1665 r. miał nadzieję, że panowanie jego syna będzie pomyślniejsze dla Hiszpanii.

W imieniu czteroletniego króla władzę objęła Rada Regencyjna. Na jej czele stali królowa Marianna i książę Castrillo, ale wielkie wpływy w Radzie miał niemiecki jezuita, ojciec Everard Nithard. Wpływy jezuity nie podobały się Don Juanowi de Austria, nieślubnemu synowi Filipa IV. Zorganizował on spisek mający na celu porwanie Nitharda. W 1668 r. spisek został wykryty i Austria musiał uciekać do Katalonii, gdzie cieszył się sporą sympatią za swoje postępowanie jako wicekróla Katalonii po stłumieniu buntu w 1652 r.

Austria uzyskał wsparcie w Katalonii. W 1669 r. powrócił do Madrytu. Ojciec Nithard musiał uciekać. Austria został jednak wkrótce usunięty z dworu i musiał zadowolić się funkcją wicekróla Aragonii. W 1675 r. Karol doszedł do pełnoletności i, przy pomocy przyrodniego brata, podjął próbę zrzucenia kurateli matki. Królowa jednak zdecydowanie się temu sprzeciwiła i Austria powrócił do Saragossy. W 1677 r. pojawiła się opozycja przeciwko faworytowi królowej Fernando de Valenzueli. Rada Kastylii i Rada Stanu domagała się jego aresztowania. Na wieść o tym Austria zebrał w Aragonii 15 000 wojska i zdobył Madryt. De Velanzuela uciekł, a Austria aż do swojej śmierci w 1679 r. sprawował rządy nad krajem.

Te pierwsze lata rządów Karola były niepomyślne dla Hiszpanii. W 1667 r. król Francji Ludwik XIV Burbon (mąż siostry Karola, Marii Teresy) wystąpił z pretensjami do hiszpańskich Niderlandów rozpoczynając wojnę dewolucyjną. 24 maja armia francuska pod wodzą Turenne'a wkroczyła do Niderlandów zdobywając liczne hiszpańskie fortece. Inna armia pod wodzą Wielkiego Kondeusza zajęła Franche-Comté. Po stronie Hiszpanii stanęły jednak Anglia, Szwecja i Republika Zjednoczonych Prowincji. 2 maja 1668 r. podpisano więc traktat w Aix-la-Chapelle, który oddawał Francji pewne ziemie na pograniczu niderlandzkim.

Także w 1668 r. zakończyła się wojna z Portugalią. Traktat lizboński oddawał Portugalii wszystkie jej dawne kolonie. Hiszpania zyskała tylko enklawę w północnej Afryce, port Ceuta. W 1673 r. Hiszpania przystąpiła do III wojny angielsko-holenderskiej po stronie Republiki Zjednoczonych Prowincji. Wojna zakończyła się niepomyślnie dla Hiszpanii. Traktatem w Nijmegen z 1678 r. Hiszpania traciła na rzecz Francji Franche-Comté.

Porażkom na arenie międzynarodowej towarzyszyły problemy wewnętrzne. Lata 1677-1678 to klęska głodu a w latach 1683-1685 Hiszpania doświadczyła ostatniej wielkiej epidemii dżumy. Kraj nawiedzały również kryzysy ekonomiczne. Po śmierci de Austrii jego rolę przejął książę Medinaceli. W 1680 r. przeprowadził on reformę monetarną. Nie poprawiło to jednak sytuacji wewnętrznej. W 1687 r. Medinaceli stracił wpływy. Jego następcą został hrabia Oropesa. W 1688 r. wybuchło powstanie chłopskie w Katalonii, a w 1693 r. w Walencji.

Hiszpania za panowania Karola doszła do stanu skrajnej słabości. Amerykańskie złoto i srebro rujnowało gospodarkę. Kraj był w permanentnych kłopotach finansowych. Armia liczyła 20 000 żołnierzy, a potężna niegdyś flota 20 okrętów. Hiszpania była praktycznie bezbronna i nie mogła o własnych siłach decydować o swojej przyszłości.

[edytuj] Kwestia sukcesji

Obowiązkiem Karola jako ostatniego z Habsburgów hiszpańskich było spłodzić dziedzica tronu. 19 listopada 1679 r. w Burgos ożenił się z Marią Ludwiką Orleańską (27 marca 1662 - 12 lutego 1689), córką księcia Filipa I Orleańskiego i Henrietty Anny Stuart, córki króla Anglii i Szkocji Karola I. Maria była wyjątkową pięknością, a na wieść o tym, że ma wyjść za mąż za skarłowaciałego i niedorozwiniętego Karola, zemdlała. Małżeństwo to odczytywano jako sukces partii francuskiej na dworze. Okazało się ono katastrofą, gdyż para królewska nie doczekała się potomka (możliwe nawet, że małżeństwo nie zostało skonsumowane). Na madryckim dworze królowa Maria rychło popadła w depresję. Karol II jednak zakochał się w swojej żonie i spełniał wszystkie jej zachcianki. Z czasem Maria Ludwika pogodziła się ze swoim losem i na swój sposób przywiązała do męża. Połączyła ich chęć posiadania potomstwa. Świadek w 1688 roku odnotował, że “król i królowa modlili się z taką gorliwością, że nawet kamienie stopiłyby się i przyłączyły do ich próśb do Boga o potomstwo.”

Dosyć niespodziewanie zmarła w 1689 r., oficjalnie z powodu zapalenia wyrostka robaczkowego.Jej zgon przypisywano jednak partii proaustriackiej i królowej-wdowie Mariannie. Podobno na łożu śmierci Maria Ludwika powiedziała: “Wasza Królewska Mość pewnie będzie miał inne żony, ale nikt nie pokocha Was tak mocno jak ja.” Po jej śmierci Karol II wpadł w depresję. Gdy pokazano mu portrety dwóch kandydatek na nową żonę, miał wskazać ma miniaturę Marii Ludwiki i powiedzieć: “Ta Pani była prawdziwie piękna.”

Natychmiast po śmierci Marii partia proaustriacka wybrała Karolowi na małżonkę Marię Annę von Pfalz-Neuburg (28 października 1667 - 16 lipca 1740), która wywodziła się z rodziny powszechnie znanej z płodności. Była córką elektora Palatynatu Filipa Wilhelma i Elżbiety Amalii, córki landgrafa Hessen-Darmstadt Jerzego II. Ślub odbył się 4 maja 1690 r. w Valladolid. Niestety i to małżeństwo okazało się bezpotomne.

Przyczyna takiego stanu rzeczy leżała najprawdopodobniej po stronie Karola u którego wielopokoleniowe kazirodztwo wywołało nie tylko upośledzenie fizyczne i umysłowe, ale także bezpłodność, którą próbowano leczy nawet za pomocą egzorcyzmów. Nic to jednak nie pomogło i Hiszpania stanęła przed problemem sukcesji tronu. Problem sukcesji hiszpańskiej był ważnym elementem europejskiej gry politycznej.

Pretendentów do tronu hiszpańskiego było kilku. Potomkami króla Filipa III byli król Francji Ludwik XIV Burbon, cesarz Leopold I Habsburg, syn elektora bawarskiego Józef Ferdynand Wittelsbach (kilkuletnie dziecko), książę Sabaudii Wiktor Amadeusz II i król Portugalii Piotr II. Połączenie Korony hiszpańskiej z Koroną francuską czy cesarską naruszyłoby równowagę sił w Europie, której gwarantem był król Anglii Wilhelm III Orański. Ludwik XIV myślał więc o koronie hiszpańskiej dla swojego wnuka, księcia Filipa Andegaweńskiego, zaś Leopold o swoim młodszym synu, arcyksięciu Karolu.

Państwa morskie (tj. Anglia i Holandia) popierały księcia Józefa Ferdynanda. Z tą kandydaturą pogodził się Ludwik XIV za cenę rozbioru posiadłości hiszpańskich. W 1698 r. podpisano traktat w Hadze. Józef Ferdynand miał zostać królem Hiszpanii oraz otrzymać hiszpańskie kolonie i Niderlandy. Włoskie posiadłości Hiszpanii miały zostać podzielone między Francję i Austrię. W rokowaniach w Hadze nie brali udziału przedstawiciele Hiszpanii. Na wieść o traktacie w kraju zapanowało oburzenie. Zdecydowany utrzymać jedność państwa Karol sporządził testament w którym dziedzicem wszystkich swoich posiadłości wyznaczał Józefa Ferdynanda. Młody książę bawarski zmarł jednak na ospę na początku 1699 r.

Ludwik XIV i Leopold I byli coraz bardziej skłóceni. Próba mediacji podjęta przez Wilhelma Orańskiego, polegająca na podziale Hiszpanii między arcyksięcia Karola (który miał otrzymać Hiszpanię, Niderlandy i kolonie) a Francję (której miały przypaść ziemie włoskie) nie powiodła się. Hiszpańscy grandowie nie chcieli słyszeć o rozbiorze imperium. Karol II chciał przekazać schedę po sobie arcyksięciu Karolowi, jednak grandowie uważali, że tylko potęga Ludwika XIV zapewni jedność imperium. Rada Stanu jednomyślnie uchwaliła rezolucję, wyznaczającą Filipa Andegaweńskiego na następcę tronu, z zastrzeżeniem, że korony Francji i Hiszpanii nigdy nie zostaną połączone.

Karol opierał się i zwlekał, zasięgał rady teologów i papieża Innocentego XII. Ten ostatni, obawiając się cesarskiej przewagi we Włoszech, opowiedział się za Burbonem. 2 października 1700 r. Karol podpisał testament na rzecz Filipa, aczkolwiek nie obyło się bez podejrzeń o sfałszowanie testamentu przez partię profrancuską^[1].

Ostatni Habsburg na hiszpańskim tronie zmarł 1 listopada 1700 r. Pod koniec życia jego stan umysłowy pogorszył się. Zażądał nawet ekshumacji pochowanych w Eskurialu by oglądać ich ciała. Widząc szczątki Marii Ludwiki miał zapłakać. Jedyną aktywność przejawiał często strzelając i zajmując się ogrodami Eskurialu.

Na wieść o postanowieniach testamentu Karola Ludwik XIV miał powiedzieć: Pireneje przestały istnieć. Już wkrótce wojska francuskie ruszą do Madrytu, wioząc ze sobą księcia andegaweńskiego, teraz już króla Filipa V. Jednak dążenie Ludwika do pozostawienia całości hiszpańskiego władztwa przy wnuku doprowadzi wkrótce do wybuchu wojny o sukcesję hiszpańską.

[edytuj] Ciekawostki

• Na cześć Karola nazwano założone w 1666 r. w Belgii miasto Charleroi
• W 1686 r. admirał Francisco Lazeano nazwał na cześć króla archipelag Karoliny w zachodniej części Oceanu Spokojnego

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Will i Ariel Durant, The Age of Louis XIV, 1963
• Emanuel Rostworowski, Historia powszechna. Wiek XVIII, wyd. XI, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, ISBN 83-01-13838-6