Klimkówka (województwo podkarpackie)

Z Wikipedii

Klimkówka
Województwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
Gmina	Rymanów
Liczba mieszkańców  • liczba ludności	1900
Strefa numeracyjna (do 2005)	13
Kod pocztowy	38-480

Klimkówka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Rymanów.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Nazwa miejscowości ze względu na końcówkę dzierżawczą, pochodzi od Klimka właściciela tego terenu. I tak w 1436r. spotykamy nazwę Klimkowa, 1518 Klimkowa Wola lub Klimkowka, w 1589 Klimkowa.

Spis treści 1 Historia Klimkówki 2 Nazwiska mieszkańców 3 Związani z Klimkówką; 4 Zabytki 5 Bibliografia 6 Przypisy

[edytuj] Historia Klimkówki

Tereny między Iwoniczem, a Rymanowem były zasiedlone w okresie neolitu, o czym świadczą znalezione tu narzędzia. Miejscowości; Klimkówka, Iwonicz, Rymanów w XIII w. należały do Iwonia z Goraja h. Korczak - sędziego Chełmskiego, posła Kazimierza Wielkiego, - wydelegowanego do Tatarów, tuż przed wojną z nimi, który uzgodnił pokój. Miał om też posiadłości w ziemi jasielskiej tak jak i jego potomek Dymitr z Goraja. Notatka kronikarska w księdze "Status Eclesiorum" z roku 1638 wspomina o kościółku św. Krzyża istniejącym w Klimkówce już około 1349 roku. Okolice Krosna były terenem niemieckiego osadnictwa średniowiecznego, zapoczątkowanego przez króla Kazimierza Wielkiego, które następnie kontynuował książę Władysław Opolczyk. ^[1]. Właścicielem Klimkówki w XIII w. była rodzina Gorajskich. ^[2][3], a ostatnim z tej rodziny właścicielem był Dymitr z Goraja podskarbi wielki koronny, a potem Dobiesław Oleśnicki (Dobiesław z Oleśnicy) h.Dębno (zm. 1440)- wojewoda sandomierski, uczestnik bitwy pod Grunwaldem i dowódca oblężenia Malborka, budowniczy nowego zamku w Rymanowie, fundator kościołów. Został właścicielem dóbr Rymanowa i Klimkówki dzięki małżeństwu z Katarzyną, córką podskarbiego koronnego Dymitra z Goraja. W 1413 r. odbył się ślub Katarzyny i Dobiesława. W 1441 r. - po śmierci Dobiesława, właścicielką Klimkówki została jego żona, Katarzyna Gorajska Oleśnicka, a następnie syn Andrzej Sienieński i wnuk Wiktoryn. W 1537 r. - kolejnym właścicielem został Zbigniew Sienieński, kasztelan sanocki A potem Sienińskich h. Dębno, od których przekazana była Bobolom h. Leliwa. Z rodziny tej wywodził się obok późniejszego świętego Andrzeja Bobola (zm. w 1631 r.), Andrzej Bobola (podkomorzy), Krzysztof Bobola był m.in. fundatorem kościoła w Klimkówce. Wieś w XVI i XVII w. w leżała w posiadłości Bobolów, którzy tu wraz z innymi w czasie potopu szwedzkiego w latach 1655-1660; pokonali Szwedów.

W 1730 r. właścicielem Klimkówki był Józef Kanty Ossoliński h. Topór (1707 - 1780) Konfederat barski. Po nim Klimkówkę otrzymała jego córka Anna Teresa Potocka z Ossolińskich (zm. w 1803 r.), która w 1760 r. wyszła za mąż za Józefa Potockiego, krajczego wielkiego koronnego. W 1793 r. Teresa Potocka sprzedała Klimkówkę wraz z sąsiednim Iwoniczem Michałowi Ostaszewskiemu h. Ostoja (zm. 1816), skarbnikowi owruckiemu, ożenionemu z Marią Krynicką, a potem z Marią Zielińską. Od tego momentu, aż do nacjonalizacji w 1945 Klimkówka należała do rodziny Ostaszewskich.

Po Michale Ostaszewskim, konfederacie barskim wieś dziedziczyli kolejno jego dwaj synowie: Kazimierz (1756-1845) i Józef (1765-1854), następnie ich bratanek Teofil Wojciech Ostaszewski (1807-1889), a po Teofilu jego syn Stanisław (1862-1915), zaś po nim syn Józef (1904-1989) wraz z siostrami: Marią, Zofią i Izabellą. Scharakteryzowany Staniosław Ostaszewski w pamiętnikach wybitnego polskiego chemika, prof. Kazimierza Klinga, jako człowiek o "umyśle na wskroś twórczym, pionierskim, wynalazczym" był S.O. inicjatorem i sponsorem szeregu nowatorskich przedsięwzięć. W odziedziczonym po ojcu Teofilu majątku w Klimkówce uruchomił m.in. eksperymentalną produkcję węgla aktywnego, produktu który szybko miał się stać podstawą i motorem rozwoju wielu nowoczesnych gałęzi przemysłu. Była to nie tylko pierwsza w Polsce, ale - jak podkreśla prof. Kazimierz Kling - w ogóle pierwsza na świecie fabryka węgla aktywnego. Do spółki z kanadyjskim przemysłowcem McGarvey'em założył też w Klimkówce jedną z pierwszych w Polsce kopalni ropy naftowej. Jego majątek ziemski w Klimkówce był wysoko uprzemysłowiony. Założył w nim m.in. fabrykę nawozów sztucznych (superfosforatu kostnego).

Dwór rodziny Ostaszewskich (spłonął niedługo po II wojnie światowej) stanowił interesujący zespół architektoniczny. Od północy był parterowy z wysokim dachem gontowym (zob. fotografia obok). Od wschodu miał przybudówkę murowaną z mansardami na pierwszym piętrze skąd roztaczał się widok w kierunku Rymanowa i na górę Kalwarię. Od południa miał werandę z balkonem na pierwszym piętrze z widokiem na park z sadem i stawami.

Jak zanotował w 1942 r. we wspomnieniach pochodzący z tych terenów Kazimierz Kling, w Klimkówce był stary dwór pamiętający odległe czasy: "Świadczą o tym sędziwe topole, posadzone kiedyś w należytej odległości od domu. Dziś mając kilkumetrowe obwody formalnie wciskają się w dom, a na pewno podtrzymują jego fundamenty jak na dłoni, na swych potężnych korzeniach" - napisał Kling.

W czasie II wojny światowej 25 maja 1944 r. z wyroku niemieckich władz okupacyjnych zastrzelono 10 Polaków za zabitego koło Klimkówki Werschutzmanna Michela Maksymowa^{[potrzebne źródło]} z WS Ausbildungslager w Iwoniczu. W sierpniu 1944 r. żołnierze Wermachtu rozstrzelali w Klimkówce Jana Cholewińskiego kierownika kopalni, i 4 rolników z rodziny Puchalskich.

15 września 1944r. do Klimkówki weszły wojska radzieckie.

[edytuj] Nazwiska mieszkańców

Do najczęściej występujących nazw osobowych należą nazwiska o genezie niemieckiej; Prinz/Princ, Kinel, Pulnar, Bagier, Weis/Wajs/Wais, Cypcar, Krukar, Kielar ^[4].

[edytuj] Związani z Klimkówką;

• Andrzej Bobola (podkomorzy)
• Katarzyna Gorajska Oleśnicka
• Dymitr z Goraja
• Iwonia z Goraja
• Zbigniew Sienieński
• Dobiesław Oleśnicki
• Anna Teresa Potocka z Ossolińskich
• Józef Kanty Ossoliński
• Michał Ostaszewski
• Kazimierz Ostaszewski z Zarszyna
• Józef Ostaszewski
• Emma Ostaszewska
• Kazimierz Ostaszewski
• Teofil Wojciech Ostaszewski
• Stanisław Ostaszewski
• Józef Feliks Ostaszewski
• Izabella Zielińska
• Kazimierz Wais

[edytuj] Zabytki

• Kościół filialny pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Pana Jezusa Ukrzyżowanego - wybudowany w 1868 r. Powstanie świątyni związane jest z miejscowymi legendami o cudownym znalezieniu krucyfiksu, przy którego wyoraniu nawet woły poklękały. Kościółek Św. Krzyża istniał, zanim Klimkówka stała się parafią w roku 1453. Najdawniejsza notatka kronikarska w księdze "Status Eclesiorum" z roku 1638 wspomina o kościółku istniejącym już około 1349 roku. Remontowany i przebudowany w 1890 r., 1938 r. i latach 80. XX w. W jego wnętrzu, w ołtarzu głównym umieszczono cudowny krucyfiks pochodzący z II poł. XVII w. Obok kościoła wg wiernych uzdrawiające źródełko. Wody z Klimkówki wykorzystywane są w Iwoniczu Zdroju.
• Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła wzniesiony w 1854 r., wg projektu miejscowego majstra ciesielskiego Floriana Waisa. Przebudowany i remontowany w II poł. XIX w. i pocz. XX w. Wnętrze ozdobione secesyjną polichromią z 1906 r., autorstwa lwowskiego malarza Tadeusza Popiela. Obiekt oparty na tradycyjnej dla świątyń drewnianych konstrukcji, w swej formie i rozplanowaniu nawiązuje do murowanej fary w Rymanowie.

Zobacz też: Klimkówka, Pogórzanie wschodni.

[edytuj] Bibliografia

• Roman Aftanazy, "Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej — Województwo ruskie, Ziemia sanocka", Ossolineum, Wrocław 1995.

• Kazimierz Kling, "Pamiętniki", Biblioteka Ossolineum, 1942 r., sygn. 17800, str. 108

Przypisy