Konklawe 1549-1550

Z Wikipedii

Konklawe 29 XI 1549 – 7 II 1550 – konklawe, które odbyło sie po śmierci papieża Pawła III i zakończyło się wyborem Juliusza III

Spis treści

1 Śmierć Pawła III
2 Lista uczestników konklawe
- 2.1 Nieobecni
3 Frakcje i kandydaci
4 Konklawe
5 Wybór Juliusza III
6 Źródła

[edytuj] Śmierć Pawła III

Paweł III zmarł 10 listopada 1549 w wieku 81 lat. Jego nadspodziewanie długi, 15-letni pontyfikat nie jest oceniany jednoznacznie. Z jednej strony był krytykowany za nepotyzm, z drugiej strony podjął wreszcie działania mające na celu reformę Kościoła, w tym zwołał długo oczekiwany sobór. W chwili jego śmierci obrady soboru były jednak zawieszone z powodu konfliktu papieża z cesarzem Karolem V. Co więcej, pomimo tych kroków katolicyzm w dalszym ciągu był w odwrocie - w trakcie pontyfikatu tego papieża protestantyzm przyjęły król. Danii i Norwegii, elektoraty Saksonii i Brandenburgii i szereg pomniejszych terytoriów niemieckich, w Genewie rozpoczął działalność Jan Kalwin, a w Anglii ugruntowała się schizma. Jego niewątpliwą zasługą było natomiast mianowanie wielu nowych kardynałów, którym naprawdę leżało na sercu dobro Kościoła, co w ciągu poprzednich stu lat bynajmniej nie było regułą.

[edytuj] Lista uczestników konklawe

W chwili śmierci Pawła III kolegium kardynalskie liczyło 54 członków, z czego na konklawe przybyło 51, jednak dwóch z nich zmarło w jego trakcie:

Giovanni Domenico de Cupis (nominacja kardynalska 1 lipca 1517) – kardynał-biskup Ostia e Velletri; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Lorenzo in Lucina; dziekan Św. Kolegium Kardynałów; archiprezbiter Bazyliki Laterańskiej; administrator diecezji Trani i Adria

Giovanni Salviati (1 lipca 1517) – kardynał-biskup Porto e Santa Rufina; subdziekan Św. Kolegium Kardynałów; administrator diecezji Ferrara; legat w Umbrii

Philippe de la Chambre (7 listopada 1533) – kardynał-biskup Frascati; administrator diecezji Quimper

Gian Pietro Carafa (22 grudnia 1536) – kardynał-biskup Sabiny; Wielki Inkwizytor Rzymskiej Inkwizycji; arcybiskup Neapolu

Giovanni Maria Ciocchi del Monte (22 grudnia 1536) – kardynał-biskup Palestriny; biskup Pawii; legat w Bolonii

Ennio Filonardi (22 grudnia 1536)– kardynał-biskup Albano; biskup Montefeltro (zmarł 19 grudnia 1549)

François-Louis de Bourbon de Vendôme (1 lipca 1517) – kardynał-prezbiter S. Sabina; protoprezbiter Św. Kolegium Kardynałów; administrator archidiecezji Sens; biskup Laon

François de Tournon (9 marca 1530) – kardynał-prezbiter SS. Marcellino e Pietro; administrator archidiecezji Auch; generał zakonu kanoników regularnych

Jean du Bellay (21 maja 1535) – kardynał-prezbiter S. Crisogono; biskup Paryża i Le Mans; administrator archidiecezji Bordeaux

Rodolfo Pio di Carpi (22 grudnia 1536) – kardynał-prezbiter S. Maria in Trastevere; administrator diecezji Girgenti; protektor Szkocji oraz zakonów franciszkanów, kapucynów i jezuitów

Juan Álvarez de Toledo (20 grudnia 1538) – kardynał-prezbiter S. Clemente; arcybiskup Burgos; protektor zakonu dominikanów

Robert de Lenoncourt (20 grudnia 1538) – kardynał-prezbiter S. Apollinare; biskup Châlons-sur-Marne

Antoine Sanguin de Meudon (19 grudnia 1539) – kardynał-prezbiter S. Maria in Portico; biskup Orleanu

Marcello Cervini (19 grudnia 1539) – kardynał-prezbiter S. Croce in Gerusalemme; legat a latere w Parmie i Piacenzie; biskup Gubbio

Miguel de Silva (19 grudnia 1539) – kardynał-prezbiter S. Prassede; administrator diecezji Massa Marittima

Giovanni Girolamo Morone (2 czerwca 1542) – kardynał-prezbiter S. Stefano in Monte Celio; biskup Modeny; protektor Irlandii, Austrii i zakonu cystersów; kamerling Św. Kolegium Kardynałów

Marcello Crescenzi (2 czerwca 1542) – kardynał-prezbiter S. Marcello; administrator archidiecezji Conza

Cristoforo Madruzzo (2 czerwca 1542) – kardynał-prezbiter S. Cesareo in Palatio; biskup Trydentu i Brixen

Francisco Mendoza de Bobadilla (19 grudnia 1544) – kardynał-prezbiter S. Maria in Aracoeli; biskup Coria

Bartolomé de la Cueva (19 grudnia 1544) – kardynał-prezbiter S. Matteo in Merulana

Georges d'Armagnac (19 grudnia 1544) – kardynał-prezbiter SS. Giovanni e Paolo; biskup Rodez; arcybiskup Tours

Otto Truchess von Waldburg (19 grudnia 1544) – kardynał-prezbiter S. Balbina; biskup Augsburga

Francesco Sfondrati (19 grudnia 1544) – kardynał-prezbiter S. Anastasia; biskup Cremony

Federico Cesi (19 grudnia 1544) – kardynał-prezbiter S. Pancrazio; administrator diecezji Caserta

Durante de Duranti (19 grudnia 1544) – kardynał-prezbiter SS. XII Apostoli; biskup Cassano; legat w Camerino i Spoleto

Pedro Pacheco de Villena (16 grudnia 1545) – kardynał-prezbiter [bez tytułu]; biskup Jaén

Georges II d'Amboise (16 grudnia 1545) – kardynał-prezbiter S. Susanna; arcybiskup Rouen

Charles de Lorraine-Guise (27 lipca 1547) – kardynał-prezbiter S. Cecilia; arcybiskup Reims

Girolamo Verallo (8 kwietnia 1549) – kardynał-prezbiter S. Martino ai Monti; arcybiskup Rossano; biskup Capaccio

Giovanni Angelo Medici (8 kwietnia 1549) – kardynał-prezbiter S. Pudenziana; arcybiskup Raguzy

Bernardino Maffei (8 kwietnia 1549) – kardynał-prezbiter S. Ciriaco alle Terme; arcybiskup Chieti

Innocenzo Cibo (23 września 1513) – kardynał-diakon S. Maria in Domnica; protodiakon Św. Kolegium Kardynałów; arcybiskup Genui; administrator diecezji Marsylia i archidiecezji Messyna; protektor Niemiec

Nicolò Ridolfi (1 lipca 1517) – kardynał-diakon S. Maria in Via Lata; administrator diecezji Vicenza (zmarł 31 stycznia 1550)

Francesco Pisani (1 lipca 1517) – kardynał-diakon S. Marco; biskup Padwy

Jean de Lorraine (28 maja 1518) – kardynał-diakon S. Onofrio; biskup Metz; administrator archidiecezji Narbonne oraz diecezji Agen i Nantes

Niccolò Gaddi (3 maja 1527) – kardynał-diakon SS. Vito e Modesto

Ercole Gonzaga (3 maja 1527) – kardynał-diakon S. Maria Nuova; biskup Mantui; protektor Hiszpanii i zakonu kanoników laterańskich; regent księstwa Mantui

Girolamo Doria (styczeń 1529) – kardynał-diakon S. Tommaso in Parione; administrator archidiecezji Tarragona

Odet de Coligny de Châtillon (7 listopada 1533) – kardynał-diakon S. Adriano; administrator archidiecezji Tuluza i diecezji Beauvais

Alessandro Farnese (18 grudnia 1534) – kardynał-diakon S. Lorenzo in Damaso; wicekanclerz Św. Kościoła Rzymskiego; archiprezbiter Bazyliki Watykańskiej; legat w Awinionie; administrator archidiecezji Awinion i Monreale oraz diecezji Viseu; tytularny patriarcha Jerozolimy; opat komendatoryjny S. Paolo fuori le mura; protektor Polski, Portugalii, Niemiec, królestwa Sycylii, Republiki Genui, Republiki Raguzy oraz zakonów benedyktynów i serwitów

Guido Ascanio Sforza (18 grudnia 1534) – kardynał-diakon S. Eustachio; kamerling Św. Kościoła Rzymskiego; archiprezbiter Bazyliki Liberiańskiej; administrator diecezji Parma; legat w Marche; protektor Hiszpanii; protektor katolików obrządku ormiańskiego

Reginald Pole (22 grudnia 1536) – kardynał-diakon S. Maria in Cosmedin

Niccolò Caetani (22 grudnia 1536) – kardynał-diakon S. Nicola in Carcere Tulliano; arcybiskup Kapui

Ippolito II d'Este (20 grudnia 1538) – kardynał-diakon S. Maria in Aquiro; administrator archidiecezji Mediolan i Lyon; biskup Autun; gubernator Tivoli; protektor Francji

Giacomo Savelli (19 grudnia 1539) – kardynał-diakon SS. Cosma e Damiano; administrator diecezji Nicastro

Andrea Cornaro (19 grudnia 1544) – kardynał-diakon S. Teodoro; biskup Brescii

Girolamo Capodiferro (19 grudnia 1544) – kardynał-diakon S. Giorgio in Velabro; biskup Saint-Jean-de-Maurienne; legat w Romanii

Tiberio Crispo (19 grudnia 1544) – kardynał-diakon S. Agata alla Suburra; administrator archidiecezji Amalfi

Ranuccio Farnese (16 grudnia 1545) – kardynał-diakon S. Angela in Pescheria; wielki penitencjariusz; administrator archidiecezji Rawenna; tytularny patriarcha Konstantynopola; opat komendatoryjny Farfa

Giulio Feltre della Rovere (27 lipca 1547) – kardynał-diakon S. Pietro in Vincoli; biskup Urbino e Recanati; legat w Perugii

Charles de Bourbon de Vendôme (9 stycznia 1548) – kardynał-diakon S. Sisto; biskup Saintes

Wśród elektorów było 12 Francuzów, 4 Hiszpanów i po jednym Niemcu, Angliku oraz Portugalczyku; resztę stanowili Włosi. 38 z nich mianował Paweł III, 6 - papież Klemens VII, a 7 - Leon X.

[edytuj] Nieobecni

Trzech kardynałów nie uczestniczyło w konklawe, w tym dwóch Francuzów i Portugalczyk:

Claude de Longwy de Givry (7 listopada 1533) - kardynał-prezbiter S. Agnese in Agone; administrator diecezji Poitiers i Langres

Jacques d'Annebaut (19 grudnia 1544) - kardynał-prezbiter S. Susanna; biskup Lisieux

Henryk z Portugalii (16 grudnia 1545) - kardynał-prezbiter SS IV Coronati; arcybiskup Evory; generalny inkwizytor Portugalskiej Inkwizycji

De Givry zsotał mianowany przez Klemensa VII, pozostali dwaj przez Pawła III.

[edytuj] Frakcje i kandydaci

Św. Kolegium było podzielone na trzy frakcje:

pro-habsburską, popierającą politykę cesarza Karola V. Jej liderem był kardynał Álvarez de Toledo
francuską, na czele której stał 25-letni kardynał de Lorraine-Guise.
“włoską”, składająca się z włoskich kardynałów mianowanych przez Pawła III i skupionych wokół jego 29-letniego wnuka, kardynała Alessandro Farnese.

Kandydatami popieranymi przez cesarza byli Anglik Reginald Pole oraz Hiszpan Álvarez de Toledo. Wielki książę Toskanii Cosimo I de Medici oficjalnie popierał kardynała Álvarez de Toledo, w rzeczywistości jednak forsował kandydaturę del Monte. Kardynał Farnese popierał Reginalda Pole, liczył bowiem że Anglik, przeciwny nepotyzmowi, zachowa go u władzy. Liczebnie najsłabsi Francuzi najchętniej widzieliby na tronie papieskim kardynała Cervini.

[edytuj] Konklawe

Konklawe rozpoczęło się 29 listopada 1549 roku z udziałem zaledwie 42 kardynałów. W pierwszym głosowaniu 3 grudnia Kardynał Pole uzyskał 21 głosów, w drugim - 24 głosy, a 5 grudnia zabrakło mu już tylko jednego głosu do wymaganej większości. W ciągu następnych dni na konklawe przybywali jednak kolejni kardynałowie, podwyższając w ten sposób próg wymaganej większości (przywódca Francuzów de Lorraine-Guise przybył dopiero 12 grudnia). Kandydaturze Anglika sprzeciwiała się partia francuska oraz wielu włoskich kardynałów, którym nie odpowiadała jego narodowość lub młody wiek (49 lat). Bardzo ostro przeciw Pole'owi występował inkwizytor generalny Gian Pietro Carafa, który raz nawet oświadczył, że Inkwizycja zamierza wszcząć przeciw Anglikowi śledztwo, gdyż jest on podejrzany o herezję. Zwolennicy Pole’a próbowali doprowadzić do jego wyboru przez aklamację, Anglik jednak nie wyraził na to zgody i od tego momentu jego kandydatura słabła, tym bardziej, że do Rzymu przybywali kolejni francuscy kardynałowie. Mimo to, parta habsburska uparcie go forsowała i w kolejnych głosowaniach regularnie otrzymywał 21-23 głosów. Francuzi jako kontrkandydata wysuwali kardynała Carafę, który począwszy od 15 grudnia w każdym głosowaniu dostawał 21-22 głosów. Pod koniec stycznia zwolennicy Pole’a przyjęli w końcu do wiadomości, że ich kandydat nie uzyska wymaganej większości. W poszczególnych głosowaniach pojawiało się coraz więcej kandydatów, których nikt tak naprawdę nie uważał za papabile (np. kardynał d’Este). Wskutek przedłużającej się sediswakancji coraz niespokojniej robiło się na ulicach Rzymu.

[edytuj] Wybór Juliusza III

Impas został przełamany dopiero na początku lutego. Kardynał de Lorraine-Guise zaproponował kandydaturę biskupa Palestriny Giovanni Maria Ciocchi del Monte i zdołał przekonać do niej Alessandro Farnese. Del Monte był uważany za zwolennika Francji, jednak partia habsburska również go poparła (aczkolwiek niechętnie). 7 lutego 1550 kardynał del Monte został jednogłośnie wybrany na papieża po trwającym ponad 2 miesiące konklawe (tylko on sam zagłosował na kardynała Toledo). Elekt przybrał imię Juliusza III i został koronowany 22 lutego przez protodiakona Innocenzo Cibo.