Kopalnia Węgla Kamiennego Murcki

Z Wikipedii

Kopalnia Węgla Kamiennego Murcki znajduje się w Katowicach, w dzielnicy Kostuchna (pierwotnie w Murckach). Jest najstarszą czynną kopalnią węgla kamiennego w Europie. Od 1769 do 1945 r. nosiła nazwę Emanuelssegen z przerwami w latach 1922-1936, gdy nazywała się Emanuel i 1937-1939 Książę Maria. W latach 1947-1948 przyłączona do kopalni Boże Dary.

Spis treści 1 Historia 2 Kopalnia 3 Odkrywki Murcki 4 Zobacz też

[edytuj] Historia

Początki kopalni sięgają lat 50. XVII w., kiedy to kopano węgiel w Murckach na terenie zwanym Rudne Kotliska, gdzie wychodził on na powierzchnię. Zorganizowaną eksploatację rozpoczęli właściciele terenu, książęta pszczyńscy, około 1740 r. W 1755 r. rozpoczęto wydobywanie węgla spod ziemi przy pomocy kołowrotu ręcznego z wybudowanego w tym roku szybu.

Formalnie kopalnia została zorganizowana w 1769 r., gdy zaczęło obowiązywać wydane 5 czerwca 1769 r. przez króla Prus Fryderyka II Wielkiego prawo górnicze dla Śląska i hrabstwa kłodzkiego, regulujące przynależność własnościową kopalin, prowadzenie robót poszukiwawczych i eksploatacyjnych oraz organizację przedsiębiorstw zajmujących się wydobyciem (kopalń). Aby spełnić wymagania nowego prawa, sprowadzono z Westfalii specjalistów: dwóch sztygarów i 2 górników. Kopalnię, należącą do 1945 r. do książąt pszczyńskich, nazwano Emanuelssegen (Błogosławieństwo Emanueala), od imienia jednego z członków rodziny książęcej.

Początkowo węgiel sprzedawano w najbliższej okolicy. Wraz ze wzrostem wydobycia próbowano znaleźć nowe rynki. Już w 1771 r. zawieziono węgiel z kopalni w celach reklamowych aż do Wrocławia, gdzie dominował węgiel ze starszych kopalni wałbrzyskich i noworudzkich. W 1772 r. miały miejsce pierwsze zorganizowane protesty górników. Przez 2 lata (1780-1782) pracował w kopalni Emanuelssegen Christian Ruhberg, który w 1792 r. wynalazł technologię wytapiania cynku z galmanu. Na przełomie wieków kopalnia miała już kilkanaście szybów, a w 1808 r. wydrążono pierwszą sztolnię do odwodniania kopalni oraz transportu węgla pod ziemią. W 1815 r. kopalnia miała już 30 szybów. W latach 1824 i 1845 wydrążono dwie kolejne sztolnie. Druga, najgłębsza, była 42 metry pod ziemią i miała długość 600 m.

Wzrastające wydobycie spowodowało, że w 1852 r. doprowadzono do kopalni normalnotorową bocznicę kolejową z Katowic przez Ligotę, a w 1863 r. otwarto prywatną szosę z Kobióra (pod Pszczyną) przez Tychy. Pierwszą maszynę parową zainstalowano w kopalni w 1868 r., a rok później zaczęto stosować kołowrót ciągniony przez konia. W 1870 r. połączono kopalnię i wyrastającą przy niej osadę o takiej samej nazwie Emanuelssegen, linią kolejową przez Tychy i Pszczynę z Dziedzicami. W ten sposób uzyskano możliwość wysyłki węgla na rynki Austro-Węgier (do Krakowa i Lwowa oraz do Czech). Kopalnia wydobywała wówczas ok. 80 000 ton węgla rocznie. W 1878 r. zaczęto używać prądu elektrycznego. W 1888 r. otwarto dom noclegowy dla górników na 100 osób.

Na początku XX w. nastąpiła przebudowa i modernizacja kopalni (od 1902), w 1913 r. wydobyła ona 432 301 ton węgla. W 1922 r. zmieniono nazwę przedsiębiorstwa, w związku ze zmianą nazwy miejscowości na Murcki po przyłączeniu do II Rzeczypospolitej, na Emanuel, a od 1937 r. na Książę Maria. W 1934 r. został wprowadzony decyzją sądu zarząd przymusowy dóbr pszczyńskich. Dla odrębnego zarządzania kopalniami utworzono w 1938 r. spółkę akcyjną Książęce Pszczyńskie Kopalnie, do której należała również kopalnia w Murckach, której przywrócono od 1939 r., tak jak miejscowości, nazwę Emanuelssegen. Kopalnia wydobyła w tym roku 489 993 tony węgla.

Po nacjonalizacji (formalnie na podstawie ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej) kopalnię i miejscowość nazwano w 1945 r. Murcki i włączono ją do Mikołowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego. W latach 1947-1948 Murcki włączono do innej byłej kopalni książąt pszczyńskich, Boże Dary w Kostuchnie. Ponownie wydzielono ją pod nazwą Murcki od 1 sierpnia 1948 r. z przynależnością do Jaworznicko-Mikołowskiego ZPW. W 1963 r. uruchomiono oddział kopalni Murcki II. W 1970 r. kopalnia wydobyła 711 198 ton węgla. 1 stycznia 1976 ponownie połączono Murcki i Boże Dary (kopalnie miały porównywalne wydobycie), tym razem zachowano jednak nazwę Murcki, ale kompleks wydobywczo-przetwórczy przeniesiono stopniowo na teren byłej kopalni Boże Dary (ostatni szyb na terenie Murcek zlikwidowano w 2004 r.). Jednocześnie kopalnię przeniesiono do Katowickiego ZPW. Tak powiększona kopalnia wydobyła w 1979 r. 2 475 500 ton węgla.

[edytuj] Kopalnia

Obecnie kopalnia należy do Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. Zatrudnia ok. 3 000 osób (najwięcej zatrudniała ponad 6 500 osób) i wydobywa średniorocznie ok. 10 500 ton węgla na dobę. Zasoby kopalni wynoszą łącznie około 800 000 tys. ton. Jest to węgiel nie najlepszej jakości (mała ilość chloru, duża ilość siarki), wymagający specjalnych odbiorców. Kopalnia eksploatuje 3 ściany wydobywcze (zmniejszono z 11) używając4przodków chodnikowych (zmniejszono z 8). Poziomy wydobywcze znajdują się na głębokości 416 i 600 m.

Obszar górniczy kopalni Murcki ma 50,956 km², z czego 49% to tereny leśne, 35% użytki rolne i nieużytki, a 16% zabudowa miejska i przemysłowa (południowe obrzeża Katowic, północno-wschodnia część Tych i wschodnia część Mikołowa. Obszar górniczy kopalni Murcki graniczy:

• od północy z OG Giszowiec kopalni Staszic
• od wschodu z OG Wesoła kopalni Wesoła
• od południa z polem rezerwowym
• od południowego zachodu z OG Łaziska kopalni Bolesław Śmiały
• od zachodu z OG Mikołów kopalni doświadczalnej Barbara oraz polem rezerwowym
• od północnego zachodu z OG Ligota.

[edytuj] Odkrywki Murcki

Przy kopalni Murcki eksploatowano od 1956 do 1964 r. trzy odkrywki. Pierwszą, o nazwie Murcki, w latach 1956-1958 (w ostatnim roku produkcja 7 098 ton, drugą o tej samej nazwie w latach 1962-1964 (w ostatnim roku produkcja 95 894 tony). Trzecia, o nazwie Murcki 318, działała od 1 listopada 1963 do 1 lipca 1964 r. (łączne wydobycie 13 000 ton).

[edytuj] Zobacz też

• kopalnia Boże Dary