Kuba Rozpruwacz

Z Wikipedii

Okładka czasopisma Puck z 21 września 1889 przedstawiająca Kubę Rozpruwacza.

Kuba Rozpruwacz (ang. Jack the Ripper) pseudonim nadany seryjnemu mordercy, działającemu w okolicach Whitechapel w Londynie w roku 1888. Po raz pierwszy pojawił się w listach osoby podającej się za tego zabójcę i opublikowanych w tym czasie. Na temat tożsamości Kuby Rozpruwacza powstało wiele teorii, ale jak dotąd żadna z nich nie jest pewna. Wokół zabójstw przypisywanych Rozpruwaczowi narosła swoista mitologia, wsparta autentycznymi badaniami historycznymi, ale i amatorskimi hipotezami, włączającymi teorię spiskową i ludową inwencję.

[edytuj] Ofiary

Liczba ofiar Kuby Rozpruwacza jest dyskusyjna, ale historycy-badacze generalnie zgadzają się, że na pewno było nimi 5 prostytutek (lub kobiet o prostytucję podejrzewanych, jak C. Eddowes) z East Endu:

Mary Ann Nichols, (z domu Mary Ann Walker, zwana "Polly"), ur. 26 sierpnia 1845, zamordowana 31 sierpnia 1888 na ulicy Buck's Row.
Annie Chapman, (z domu Eliza Ann Smith, zwana "Dark Annie"), ur. we wrześniu 1841, zamordowana 8 września 1888 na podwórku budynku przy Hanbury Street 29.
Elizabeth Stride, (z domu Elisabeth Gustafsdotter, zwana "Long Liz"), ur. w Szwecji 27 listopada 1843, zamordowana 30 września 1888, na podwórku budynku przy Berner Street.
Catharine Eddowes, (znana też jako "Kate Kelly" i "Mary Ann Kelly" - nazwisko "Kelly" miało przekonać ludzi, że faktycznie była żoną swojego kochanka Johna Kelly'ego), ur. 14 kwietnia 1842, zamordowana 30 września 1888 na Mitre Square.
Mary Jane Kelly, (podawała, że naprawdę nazywa się "Marie Jeanette Kelly," czasem "Mary Ann Kelly", zwana "Ginger") ponoć ur. w Limerick w Irlandii ok. roku 1863, zamordowana 9 listopada 1888 w swoim pokoju przy Miller's Court 13.

Do powyższej listy ofiar Kuby Rozpruwacza dodaje się często ofiary innych ataków i morderstw popełnionych w okresie jego działalności w podobny sposób.

Annie Millwood, ur. ok. 1850, zaatakowana 25 lutego 1888. Hospitalizowana z powodu licznych ran kłutych nóg i dolnej części ciała. Po opuszczeniu szpitala zmarła, podobno z przyczyn naturalnych, 31 marca 1888.
Ada Wilson, zaatakowana 28 marca 1888, otrzymała 2 rany kłute w szyję. Przeżyła napaść.
Emma Elisabeth Smith, ur. ok. 1843. Zaatakowana 3 kwietnia 1888. Przeżyła, jednak zapadła w śpiączkę i zmarła nie odzyskawszy przytomności 5 kwietnia 1888 roku. Podaje się, że przyczyną śmierci były obrażenia narządów rodnych spowodowane tępym narzędziem.
Martha Tabram, (z domu Martha White, czasem jej nazwisko zapisywano jako "Tabran", znana także jako Emma Turner). Ur. 10 maja 1849, zamordowana 7 sierpnia 1888. Stwierdzono u niej 39 ran kłutych: 5 w lewe płuco, 2 w prawe, 1 w serce, 5 w wątrobę, 2 w śledzionę i 6 w żołądek.
"Zagadka Whitehall", bezgłowe i pozbawione kończyn ciało kobiety odnalezione 3 października 1888 w piwnicy budynku który stał się później siedzibą Scotland Yardu.
Annie Farmer, ur. 1848. Podaje się, że była ofiarą napadu z 21 listopada 1888. Przeżyła, odnosząc jedynie powierzchowne rany szyi, zadane tępym nożem. Policja podejrzewając samookaleczenie zamknęła sprawę.
Rose Mylett, (prawdopodobnie nazywała się Catherine Mylett, ale znano ją jako Catherine Millett, Elizabeth "Pijaną Lizzie" Davis, "Jasnowłosą" Alice Downey lub "Jasnowłosą Clarę"), ur. 1862, zamordowana 20 grudnia 1888. Uduszona mocno zaciśniętym wokół szyi sznurem.
Elizabeth Jackson, prostytutka, której różne części ciała wyłowiono z Tamizy między 31 maja i 25 czerwca 1889. Ponoć rozpoznana po bliznach na ciele, które miała przed zniknięciem i zamordowaniem.
Alice McKenzie (zwana Alice "Gliniana Fajka", podająca się też za Alice Bryant), ur. w roku 1849, zamordowana 17 lipca 1889. Przyczyną śmierci było przecięcie lewej tętnicy szyjnej, ale na ciele były też pomniejsze obrażenia.
"Morderstwo z ulicy Pinchin", tą nazwą określano przypadek podobny do "Zagadki Whitehall" - w dniu 10 września 1889 roku, pod łukiem wiaduktu przy Pinchin Street znaleziono bezgłowe i beznogie ciało kobiety (jednak z nieodciętymi dłońmi). Wg niepotwierdzonego przypuszczenia zwłoki miały należeć do Lydii Hart, zaginionej prostytutki.
Frances Coles, (znana także jako Frances Coleman, Frances Hawkins, lub "Carrotty Nell"), ur. w roku 1865, zamordowana 13 lutego 1891. Obrażenia głowy sugerowały, że została powalona na ziemię, następnie poderżnięto jej gardło. Na ciele oprócz tego nie znaleziono innych ran.
Carrie Brown, (zwana "Stara Shakespeare", ponieważ po pijanemu miała zwyczaj recytować sonety Szekspira) ur. 1835, zamordowana 24 kwietnia 1891. Została uduszona, a jej ciało zmasakrowane (szczegółów okaleczeń nie podano). Zabójstwo to, choć łączone z morderstwami z Whitechapel, miało miejsce na Manhattanie w Nowym Jorku.

Wnikliwi znawcy tematu twierdzą, że z podstawowej listy ofiar należałoby usunąć niektóre nazwiska - najczęściej wymienia się Elizabeth Stride i Mary Jane Kelly. Na słuszność tej tezy wskazują odbiegające od schematu szczegóły tych zbrodni (np. Stride nie miała poza poderżniętym gardłem żadnych okaleczeń, Kelly zaś była młodsza od pozostałych ofiar, zabito ją w mieszkaniu, a jej zwłoki były zmasakrowane bardziej niż inne). Z listy potencjalnych ofiar jako najbardziej prawdopodobna podawana jest z kolei Martha Tabram.

Główna trudność w identyfikacji rzeczywistych ofiar polega na znacznym rozpowszechnieniu ataków z użyciem noża na kobiety w środowisku londyńskiego proletariatu w tamtych latach. Modus operandi (łac. sposób działania) tego konkretnego zabójcy charakteryzowało zadawanie głębokich ran szyi, okaleczanie genitaliów, usuwanie organów wewnętrznych i masakrowanie twarzy ofiar.

Także wśród ofiar z podstawowej listy występowały różnice w sposobie działania ich zabójcy. Na przykład, u Mary Ann Nichols i Elizabeth Stride nie usunięto żadnych organów wewnętrznych. Annie Chapman wycięto macicę, a Catherine Eddowes macicę i nerkę, natomiast Mary Jane Kelly usunięto serce, lecz inne organy wewnętrzne zostały wycięte i pozostawione na miejscu zbrodni.

[edytuj] Oddźwięk społeczny i medialny

Zbrodnie Kuby Rozpruwacza stanowiły ważny przełom w życiu Brytyjczyków. Choć nie był to pierwszy odnotowany seryjny zabójca, jako pierwszy spowodował ogólnoświatową psychozę. Brak możliwości postawienia zarzutów konkretnej osobie zaowocował ciągiem domysłów i domorosłych ponurych legend, które miały swój wpływ na odbiór kolejnych w historii seryjnych morderstw.

Mówi się, że wpadające w ucho przezwisko "Kuba Rozpruwacz" zostało wymyślone przez dziennikarzy, aby zwiększyć sprzedaż gazet. Pojawiło się po raz pierwszy w rzekomo autentycznym liście od mordercy, opublikowanym w prasie. Obecnie większość ekspertów uważa, że był to dziennikarski wymysł. W późniejszych latach powszechną praktyką stało się nadawanie przestępcom przezwisk (np. Dusiciel z Bostonu, Zabójca z Green River, Kat z Nowego Orleanu, Rozpruwacz z Yorkshire - ponad 100 lat później niewątpliwie nawiązujący swym przydomkiem do Kuby).

[edytuj] Podejrzani

W sprawie tożsamości Kuby Rozpruwacza powstało wiele hipotez. Żadna nie jest w pełni przekonująca, niektórych nie sposób brać poważnie. Wśród potencjalnych nazwisk wymienia się m.in. następujące:

Joseph Barnett (1858-1926), handlarz ryb. Był kochankiem Mary Jane Kelly od 1887 roku do 30 października 1888, kiedy to pokłócili się i zerwali ze sobą. Mówi się, że przychodził potem do niej codziennie, aby się z nią pogodzić. Został prawdopodobnie odrzucony, co mogło się stać przyczyną zamordowania byłej kochanki. Niektórzy przypisywali mu też pozostałe zabójstwa.

William Henry Bury (1859 - kwiecień 1889). Wkrótce po przybyciu do Szkocji z Londynu, zamordował w dniu 10 lutego 1889 roku swoją żonę Ellen Elliot, byłą prostytutkę. Powiesił ją, a potem zmasakrował zwłoki dźgnięciami w brzuch. Marthę Tabram zabito w podobny sposób. Bury'emu nie udało się przekonać policji, iż jedynie odnalazł zwłoki żony i nie jest winny jej zabójstwa. Został oskarżony, skazany i powieszony w Dundee w Szkocji.

Lewis Carroll (pseudonim literacki Charlesa Lutwidge'a Dodgsona, 27 stycznia 1832 - 14 stycznia 1898). W 1896 r. Richard Wallace wydał książkę zatytułowaną Jack the Ripper, Light-Hearted Friend (Kuba Rozpruwacz, przyjaciel-lekkoduch). Przedstawił w niej swą teorię, jakoby Lewis Carroll i jego znajomy Thomas Vere Bayne byli odpowiedzialni za morderstwa przypisywane Rozpruwaczowi. Świadczyć o tym miały liczne anagramy utworzone z fragmentów utworów Carrolla - głównie z adaptacji Przygód Alicji w Krainie Czarów dla małych dzieci i z pierwszego tomu powieści Sylvia i Bruno. Oba tytuły Caroll opublikował w 1889 r., pracując nad nimi prawdopodobnie w okresie działalności Rozpruwacza. Według Wallace'a, obie książki zawierały ukryte, lecz szczegółowe opisy zbrodni. Teoria ta wystarczyła, by umieścić Carrolla na liście potencjalnych podejrzanych. Dalsze badania, zarówno ze strony biografów Carrolla jak i pasjonatów Kuby Rozpruwacza wykazały, że teorii tej raczej nie można brać pod uwagę. Karoline Leach w książce In the Shadow of the Dreamchild: A New Understanding od Lewis Carroll (W cieniu dziecka ze snów: Nowe spojrzenie na Lewisa Carrolla) z marca 1999 r. przedstawiła niezbite argumenty przeciwko hipotezie Wallace'a: po pierwsze, metoda anagramowania może być zastosowana dla każdej ilości utworów napisanych alfabetem łacińskim w języku angielskim, bez możliwości dowiedzenia intencji autora (udowodniła to na przykładzie Kubusia Puchatka A. A. Milne'a); po drugie, wykazała, że miejsca pobytu Carrolla w czasie, gdy popełniono morderstwa przypisane mu przez Wallace'a, były szczegółowo znane (np. 3 kwietnia 1888 r. gdy w Londynie zaatakowano Emmę Elizabeth Smith, Carroll przebywał w Oxford, unieruchomiony chorobą; 31 sierpnia, w dniu zabójstwa Mary Ann Nichols, spędzał wakacje w Eastbourne w East Sussex z aktorką Isą Bowman - byli nadal razem w dniu kolejnej zbrodni, 8 września, gdy zginęła Annie Chapman, a także 30 września, w dniu morderstwa Elizabeth Stride i Catherine Eddowes; Thomas Vere Bayne latem 1888 uskarżał się na silne bóle kręgosłupa i praktycznie nie mógł się poruszać, a od 1 września do 5 października podróżował po Francji; 9 listopada, w dniu śmierci Mary Jane Kelly, Carroll i Bayne przebywali w Oxford; stąd, aby któryś z tych podstarzałych gentlemanów mógł być Rozpruwaczem, musiałby pozorować swe dolegliwości, a także co najmniej pięciokrotnie w tajemnicy udawać się do Londynu, na co nie ma żadnych dowodów); wreszcie po trzecie, Carroll wykazywał zainteresowanie działalnością Kuby Rozpruwacza, o czym świadczą zapisy w jego dzienniku. 26 sierpnia 1891 napisał, że rozmawiał ze znajomym lekarzem, dr. Dabbsem, o "jego ciekawej teorii na temat Kuby Rozpruwacza". Nie wiadomo, czego ona dotyczyła, lecz Carroll przedstawił ją jako "genialną". Nic w tym fragmencie notatek nie wskazuje na osobiste zaangażowanie Carrolla w sprawę. Dla większości badaczy pozostaje on znanym, lecz mało prawdopodobnym podejrzanym.

Dr Thomas Neil Cream (maj 1850 - 15 listopada 1892), lekarz specjalizujący się w potajemnych aborcjach. Pochodził ze Szkocji, studia ukończył w Londynie, później przebywał w Kanadzie i w Chicago w USA. W roku 1881 udowodniono mu uśmiercenie trucizną kilkorga pacjentów obojga płci. Początkowo nie uważano tych zgonów za otrucia, lecz Cream sam zażądał zbadania ciał. W ten sposób chciał prawdopodobnie zwrócić na siebie uwagę i uzyskać rozgłos. Został zamknięty w więzieniu stanowym w Joliet w stanie Illinois, a 31 lipca 1891 uwolniony ze względu na dobre sprawowanie. Przeniósł się do Londynu i tam powrócił do swej zbrodniczej działalności. Został zatrzymany, osądzony i powieszony. Jego ostatnie słowa ponoć brzmiały: "Jestem Kubą...", co miało być przyznaniem się, że jest Kubą Rozpruwaczem, były jednak zagłuszone przez kaptur i nie można stuprocentowo stwierdzić, czy rzeczywiście tak brzmiały i jak należy je interpretować. W czasie dokonywania morderstw Cream odsiadywał jeszcze wyrok, jednak niektórzy sądzą, że mógł przekupić władze więzienne i wyjść na wolność wcześniej, lub że nie wrócił z przepustki, podstawiając na swoje miejsce sobowtóra.

Frederick Bailey Deeming (30? lipca 1842 - 23 maja 1892), marynarz. Mieszkał w Sydney w Australii z żoną Marie i czwórką dzieci. 15 grudnia 1887 r. miał w sądzie rozprawę z powodu bankructwa. Został skazany na 2 tygodnie więzienia i po odbyciu kary, aby uniknąć wierzycieli, zbiegł do Kapsztadu w Południowej Afryce. Wkrótce zaczęła go poszukiwać tamtejsza policja pod zarzutem oszustwa. Odesłał rodzinę do Anglii, a sam udał się do dopiero co założonego miasta Johannesburg. Tam jego ślad się urwał i jego losy w okresie między marcem 1888 i październikiem 1889, kiedy miały miejsce morderstwa, są nieznane. Ponownie pojawił się w Kingston upon Hull w Anglii pod nazwiskiem Henry Lawson, jednym z wielu, którymi się posługiwał. Już jako "zawodowy" oszust postanowił na nowo zacząć życie ze swoją żoną. Przeprowadził się z rodziną w lipcu 1891 roku do Rainhill w Anglii. Skończyło się to zabójstwem żony i dzieci, którym poderżnął gardła w czasie snu w dniu 11 sierpnia 1891. W sąsiedztwie przedstawił się jako kawaler, a swoją rodzinę jako siostrę i jej dzieci, łatwo więc było wyjaśnić ich zniknięcie. Zaczął się zalecać do Emily Mathers, córki właściciela domu, którą poślubił 22 września 1891 roku. Młoda para udała się 2 listopada w podróż z Southampton do Wiktorii w Australii, gdzie dotarła 15 grudnia. Deeming zamordował drugą żonę 24 grudnia, zwłoki ukrył w fundamentach wynajętego domu i uciekł. Ciało zostało wkrótce znalezione i w wyniku śledztwa odkryto także szczątki pierwszej żony i dzieci. Deeminga aresztowano 11 marca 1892 roku i po procesie powieszono. Australijczycy byli pewni, że był on Kubą Rozpruwaczem - ponoć znał Catherine Eddowes i korespondował z nią, lecz nie jest to pewna informacja.

Montague John Druitt (15 sierpnia 1857 - ?? grudnia 1888) - chociaż otrzymał wykształcenie prawnicze, rzadko wykonywał swój zawód. Pracował jako nauczyciel w szkole prywatnej od roku 1881 do 21 listopada 1888 r. Lubił sport i amatorsko grywał w krykieta. Z niewyjaśnionych przyczyn zniknął, po raz ostatni pojawiając się w szkole 18 listopada. W dwa dni później został oficjalnie zwolniony. Jego zwłoki wyłowiono z Tamizy 31 grudnia 1888 roku. Stwierdzono, że jego obciążone kamieniami ciało spoczywało na dnie rzeki przynajmniej miesiąc. Policja uznała, że załamany popełnił samobójstwo topiąc się, choć uchodził za dobrego pływaka. Jego zniknięcie wkrótce po ostatnim z 5 morderstw może wskazywać na to, że był Rozpruwaczem. Jednak inni poddają w wątpliwość, czy rzeczywiście popełnił samobójstwo, czy raczej sam został zamordowany.

George Hutchinson - robotnik. Dnia 12 listopada 1888 roku zgłosił się do londyńskiej policji twierdząc, że był w noc zabójstwa pod oknem pokoiku przy Miller's Court 13. W swoim zeznaniu opisał niezwykle dokładnie mężczyznę którego widział w towarzystwie Mary Jane Kelly o drugiej nad ranem, nie omijając takich szczegółów jak złota dewizka, czy szpilka do krawata w kształcie podkowy. Jego zeznania od razu wydały się policji mocno wątpliwe, ponieważ trudno dojrzeć i zapamiętać takie detale widząc kogoś przez chwilę i w ciemnościach. Obecnie niektórzy badacze tematu sądzą, że mógł być Rozpruwaczem, który starał się zmylić policję.

James Kelly. Po zamordowaniu swej żony pchnięciem noża w szyję w 1883 r. został za tę zbrodnię skazany. Uznany za szaleńca został umieszczony w szpitalu dla umysłowo chorych, z którego uciekł w roku 1888. Policja intensywnie go poszukiwała jako niebezpiecznego szaleńca, ale zniknął bez śladu. Nieoczekiwanie odnalazł się w roku 1927, kiedy to sam zgłosił się na policję. Zmarł w roku 1929. Okoliczności jego życia z okresu morderstw pozostają nieznane.

Seweryn Kłosowski (alias George Chapman, ur. 14 grudnia 1865, zm. 7 kwietnia 1903), felczer, fryzjer. Pochodził z Polski, gdzie był od grudnia 1880 do lutego 1887 roku asystentem, a później młodszym chirurgiem. Wyemigrował do Anglii. W 1887 roku osiedlił się w Londynie, gdzie pracował jako fryzjer i wkrótce otworzył własny zakład. Zakład ów był kilkakrotnie przenoszony. "Post Office London Directory" z roku 1889 podaje adres 126 Cable Street, i tam prawdopodobnie pracował Kłosowski późnym latem i jesienią roku 1888. W roku 1890 zakład Kłosowskiego znajdował się już w budynku na 89 Whitechapel High Street, róg George Yard. Obydwie te lokalizacje nie były zbyt odległe od miejsc w których Rozpruwacz popełniał swe zbrodnie. Podaje się, że Kłosowski przebywał w Londynie w kwietniu 1891 roku, ale potem przeniósł się do Jersey City w stanie New Jersey w USA. Po której stronie Atlantyku przebywał w momencie zabójstwa Carrie Brown, jest przedmiotem domniemań. Był kilkakrotnie żonaty, ale jego małżeństwa kończyły się po krótkim czasie śmiercią żon w wyniku nagłej choroby. Mary Spinks zmarła 25 grudnia 1897, Bessie Taylor - 14 lutego 1901, Maud Marsh - 22 października 1902. Wszystkie zgony nastąpiły na skutek zatrucia, a ich podobne okoliczności przyciągnęły uwagę policji i doprowadziły do wszczęcia śledztwa. Dochodzenie ustaliło, że kobiety zostały otrute związkiem antymonu, podanym jako domieszka do lekarstwa. Kłosowskiego aresztowano, osądzono i powieszono. Jego nienawiść do kobiet, wiedza chirurgiczna oraz obecność w Whitechapel (i prawdopodobnie w okolicach Nowego Jorku w chwili zabójstwa Carrie Brown) podczas popełnienia zbrodni, nasunęły przypuszczenie, że to on jest zabójcą. To, że swoje żony otruł zamiast zamordować nożem, może świadczyć przeciw takiej hipotezie.

Aaron Kośmiński (urodzony 1864 lub 1865 - zmarł 1919), londyński Żyd, pochodzenia polskiego. W lutym 1891 umieszczono go w zakładzie dla psychicznie chorych. Choć niewątpliwie szalony, nie wykazywał skłonności do stosowania przemocy. Znalazł się na liście podejrzanych raczej z powodu ówczesnych nastrojów antysemickich i rozpowszechnionego przypuszczenia, że mordercą był Żyd, niż z racji rzeczywistych powiązań ze sprawą.

James Maybrick (24 października 1838 - 11 maja 1889), kupiec bawełniany z Liverpoolu. Ze względu na wykonywany zawód często podróżował. W 1871 roku osiedlił się w Norfolk w Wirginii, aby założyć filię swojej firmy. W roku 1874 zachorował tam na malarię. Jako lekarstwo zastosowano u niego związek arszeniku, od którego uzależnił się do końca życia. W roku 1880 postanowił wrócić do Anglii do głównej siedziby firmy. 12 marca 1880 wypłynął do Liverpoolu, dokąd przybył 6 dni później. Na statku poznał Florence Elizabeth Chandler, którą postanowił poślubić. Małżeństwo zostało zawarte dopiero 27 lipca 1881 roku. Z tego związku urodziło się dwoje dzieci - James Chandler Maybrick i Gladys Evelyn Maybrick. Ciągłe podróże Maybricka zaowocowały kryzysem związku, co prawdopodobnie spowodowało zaangażowanie się obojga w pozamałżeńskie romanse. Mówi się, że Maybrick poślubił Sarah Ann Robertson, bez uzyskania rozwodu z pierwszą żoną. Zdrowie Jamesa Maybricka zaczęło gwałtownie podupadać około 27 kwietnia 1889 roku - zmarł 11 maja. Podejrzane okoliczności jego śmierci spowodowały wszczęcie dochodzenia. Okazało się, że przyczyną zgonu było przedawkowanie arszeniku. Czy sam to spowodował, czy otruła go żona, nie zostało definitywnie ustalone. Jednak Florence została oskarżona i uwięziona. Apelacja spowodowała jej uwolnienie w roku 1904. Żyła samotnie, utrzymując się z różnych zajęć i zmarła 23 października 1941 r. W 1992 r. ujawniono pamiętnik Jamesa Maybricka, w którym utrzymywał, że jest Kubą Rozpruwaczem. Rozpoczęły się spory, czy było tak rzeczywiście, czy to wymysł Jamesa Maybricka, czy też może pamiętnik został sfałszowany. Tak czy inaczej, Maybrick z domniemanej ofiary morderstwa stał się domniemanym zabójcą.

Michael Ostrog (1833-1904?), notoryczny oszust. Używał wielu pseudonimów i różnych wcieleń. Został wymieniony jako podejrzany przez jednego z detektywów z pierwszego śledztwa. Nie znaleziono jednak w jego życiorysie dowodów na to, że jego przestępcza działalność dotyczyła spraw poważniejszych niż oszustwa i kradzieże. Ostatnia wzmianka o nim pochodzi z 1904 roku.

Dr Aleksander Pedaczenko, postać która, jako podejrzany w sprawie Rozpruwacza, pojawiła się po raz pierwszy w wydanej w 1928 roku książce Williama LeQueux Things I Know, później przywołana przez Donalda McCormicka w dość znanej publikacji The identity of Jack The Ripper. Doktor Pedaczenko miał być agentem rosyjskiej Ochrany, wysłanym do Londynu, gdzie miał popełniać zbrodnie by w ten sposób zdyskredytować rząd brytyjski, ponieważ jednak oszalał wtrącono go do zakładu dla obłąkanych, gdzie miał dokonać żywota. Najprawdopodobniej jednak Pedaczenko jest postacią fikcyjną, brak bowiem dowodów na jego istnienie, LeQueux zaś znany był z bujnej fantazji.

Walter Sickert (1860-1942), artysta pochodzenia duńsko-holenderskiego, urodzony w Niemczech. Studiował pod kierunkiem Whistlera, duży wpływ wywarło na niego malarstwo Degasa. Autorka kryminałów, Patricia Cornwell, utrzymuje, że to Sickert był sprawcą zbrodni, na podstawie mizoginistycznych elementów w jego malarstwie. Dowodzić tego mają również wskazówki obecne według niej w listach wysyłanych do władz przez rzekomego Rozpruwacza.

Dr Robert D´Onston Stephenson, urodzony w 1841, mieszkał na East Endzie. Interesował się okultyzmem i czarną magią. We wczesnej fazie wykazywał intensywne zainteresowanie sprawą Kuby Rozpruwacza. Napisał wiele artykułów i wypowiedzi na ten temat. W ten sposób dostał się do kręgu podejrzanych. Obecnie uważany jest raczej za jednego z pierwszych badaczy-amatorów tego tematu.

Francis Thompson (18 grudnia 1859-1907), poeta. Miał opinię żarliwego katolika; należał do ruchu estetyzmu. W 1889 roku napisał opowiadanie Finis coronat opus. Opisuje ono młodego poetę składającego ofiary z kobiet pogańskim bogom, aby przez ich pomoc zdobyć upragnioną sławę. Przez niektórych był odbierany jako religijny fanatyk i szaleniec, który rzeczywiście mógł się dopuszczać opisywanych przez siebie czynów. Nie ma jednak żadnych danych, które wskazywałyby na to.

"Dr" Francis Tumblety (ok. 1833-1903), Amerykanin bez wykształcenia lub samouk. Dorobił się majątku jeżdżąc po USA, Kanadzie i Europie, udając lekarza specjalistę. Miał opinię mizoginisty. Ponoć przyczynił się do śmierci kilkorga swych "pacjentów", lecz nie dowiedziono, czy zrobił to celowo. Tumblety przebywał w Anglii w roku 1888. Został aresztowany 7 listopada 1888, a dnia 12 listopada postawiono mu oficjalne zarzuty. 16 listopada wyszedł na wolność za kaucją i zamiast oczekiwać na proces, zbiegł do Francji 24 listopada. Był jedyną osobą formalnie oskarżoną o popełnienie morderstw Rozpruwacza, jednak nigdy nie stanął przed sądem. Sugerowano, że wyszedł na krótko z więzienia, zamordował w tym czasie Mary Jane Kelly, a następnie aresztowano go ponownie. Czy był mordercą, czy osobą oskarżoną niesłusznie, pozostaje sprawą dyskusyjną.

James Kenneth Stephen (25 lutego 1859 - 3 lutego 1892), poeta, nauczyciel księcia Alberta Wiktora. Uważany za mizoginistę. W następstwie wypadku zimą 1886/1887 cierpiał na poważne dolegliwości fizyczne i zaburzenia psychiczne. Tematyka wierszy wyraźnie wskazuje na skłonności psychopatyczne, nie ma jednak dowodów na to, że autora inspirowały osobiste doświadczenia. Do kręgu podejrzanych Stephen dostał się poprzez powiązania z księciem Albertem.

Albert Wiktor, Książę Clarence i Avondale, zwany "Eddy". Renomowani historycy uważają teorię, jakoby był Kubą Rozpruwaczem za niedorzeczną. Philippe Jullien, autor biografii króla Edwarda VII (ojca Alberta) z 1962 r., wysunął hipotezę, iż Eddy wraz z Księciem Bedford odpowiadają za zabójstwa kobiet. Którego księcia Bedford autor miał na myśli, pozostaje niejasne. W okresie działalności Rozpruwacza "aktywnym" Księciem Bedford był 69-letni Francis Charles Hasting Russel, 9. Książę Bedford (1819-1891). Jego następcami byli George William Francis Sackville Russel, 10. Książę Bedford (1852-1893), a po nim Herbrand Arthur Russel, 11. Książę Bedford (1858-1940), w czasie zabójstw obaj około trzydziestoletni. Julien nie podał źródła swoich informacji - pojawiły się one po raz pierwszy w jego książce.

Józef Lis, 1868-1918, urodzony w Kielcach Żyd polskiego pochodzenia. Wg badań, które przeprowadził naukowiec z RPA prof. Charles van Onselen przy współpracy z wicedyrektorem Instytutu Historii Akademii Świętokrzyskiej Jerzym Szczepańskim to właśnie kielczanin mógł popełniać zbrodnie w Londynie. Wg informacji zebranych przez naukowców, Józef Lis, alias Isaac, alias Silver (posługiwał się w różnych okresach wszystkimi w/w nazwiskami) zginął rozstrzelany przez wojska austriackie w roku 1918 za kradzież. Swoje tezy prof. van Onselen przedstawia w książce Lis i gliniarze: Świat Józefa Silvera, bandyty i psychopaty.^[1] ^[2]

[edytuj] Inne teorie na temat Kuby Rozpruwacza

William Stewart, opierając się na hipotezach inspektora Abberline, przedstawił hipotezę, mówiącą, że Kubą Rozpruwaczem mogła być kobieta i nazwał ją "Jill Rozpruwaczka". Zwolennicy tej hipotezy sądzą, że pracowała jako położna lub podawała się za nią. Nie budziła więc zdziwienia poplamionym krwią ubraniem, jako kobieta łatwiej wzbudzała też zaufanie swych ofiar. Jako podejrzaną podawano Mary Pearcey, która w październiku 1890 roku poderżnęła gardło żonie swego kochanka i jej dziecku.

Innym znów wydawało się wątpliwe, by wszystkie morderstwa mogły być dziełem jednej osoby. Wysuwali hipotezę, iż dokonali ich członkowie rodziny królewskiej, masoni, lub były one wynikiem ich wspólnego spisku.

Autorka powieści kryminalnych Patricia Cornwell przedstawiła pogląd, że Kubą Rozpruwaczem był Walter Sickert (patrz wyżej), jednak większość znawców tematu z wielu względów odrzuca tę teorię, choćby dlatego, że w czasie popełniania morderstw przebywał on we Francji.

[edytuj] Kuba Rozpruwacz w kulturze masowej

Uwaga! W dalszej części artykułu znajdują się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.

Kuba Rozpruwacz występuje w wielu filmach, książkach lub sztukach, w których jest głównym lub drugoplanowym bohaterem. Filmy, które obrały sobie tę postać za temat to: A Study in Terror (Studium strachu), 1965 i Murder By Decree (Morderstwo na zlecenie), 1978. W obu zagadkę morderstw popełnionych przez Kubę Rozpruwacza stara się rozwiązać Sherlock Holmes. Inny to Hammer Horror Hands of the Ripper, 1971, w którym dorosła córka Rozpruwacza staje się morderczynią, w wyniku urazu doznanego w dzieciństwie - była świadkiem morderstwa Rozpruwacza na jej matce.

Powieści, w których pojawiła się postać Rozpruwacza, to: The Lodger (Lokator), 1913, autorstwa Marie Belloc Lowndes – na jej podstawie w 1927 roku Alfred Hitchcock nakręcił film, a także Ritual in the Dark (Rytuał w ciemnościach), 1960, Colina Wilsona.

W fabułę albumu komiksowego From Hell (ang. Z piekła rodem), 1999, Alana Moore'a i Eddiego Campbella, włączono wiele rzeczywistych elementów z morderstw popełnionych przez Rozpruwacza. W roku 2001, bracia Hughes nakręcili film na podstawie tego komiksu z Johnny Deppem i Heather Graham. We wcześniejszym komiksie Gotham By Gaslight (Gotham w świetle latarni) superbohater Batman w wydaniu wiktoriańskim tropi mordercę, który pojawia się w Gotham City.

W 1971 roku legendarny angielski wokalista Screaming, Lord Sutch, nagrywa poświęconą Kubie piosenkę "Jack The Ripper" (LP "Rock & Horror"). Jej, ocierająca się o parodię, wersja zatytułowana "Hands Of Jack The Ripper" znajduje się też na albumie koncertowym Lorda Sutcha o tym samym tytule.

Kuba Rozpruwacz pojawia się także w sztuce Franka Wedekinda Die Büchse der Pandora (Puszka Pandory), 1904, w której morduje główną bohaterkę Lulu. Sztuka została później zekranizowana (1928, Georg Pabst), a także powstała na jej podstawie opera Albana Berga Lulu. Oba te dzieła kończą się sceną morderstwa.

Słowiańskim akcentem w mitologii Kuby Rozpruwacza jest powieść Borysa Akunina (z serii o XIX-wiecznym rosyjskim detektywie Fandorinie) Dekorator, gdzie Kuba Rozpruwacz jest zbiegłym rosyjskim katorżnikiem, byłym studentem medycyny o nazwisku Socki, który po powrocie do ojczyzny zostaje zastrzelony po serii morderstw analogicznych do londyńskich.

Mit Kuby Rozpruwacza znalazł również odbicie w klasycznych już opowiadaniach SF, np. zawartych w legendarnej antologii Harlana Ellisona Dangerous Visions ("Niebezpieczne Wizje") 1967 Roberta Blocha Toy for Juliette i samego Ellisona The Prowler in the City at the Edge of the World), a także w nostalgicznym i przejmującym mikroopowiadaniu Rogera Zelaznego Is There a Demon Lover in the Home, 1977 (z tomu The Last Defender of Camelot).

Postać Kuby Rozpruwacza pojawia się również w twórczości pisarza fantasty Andrzeja Pilipiuka. W lutym roku 2004 lubelskie wydawnictwo Fabryka Słów wydało czwartą antologię humorystycznych opowiadań tego autora opisujących losy Jakuba Wędrowycza pod tytułem Zagadka Kuby Rozpruwacza, w którym to główny bohater, w jednym z opowiadań, okazuje się Kubą Rozpruwaczem.

Śledztwo w sprawie Kuby Rozpruwacza przeprowadziła też Patricia Cornwell w książce Kuba Rozpruwacz. Portret zabójcy (tytuł oryginalny Portrait of a Killer, która ukazała się w Polsce w roku 2002.

[edytuj] Bibliografia

The Complete History of Jack the Ripper, Philip Sugden, ISBN 0-7867-0276-1
The Ultimate Jack the Ripper Sourcebook, Stewart Evans i Keith Skinner, ISBN 0-7867-0768-2