Latarnia morska na Faros

Z Wikipedii

Latarnia na Faros wg wyobrażeń z początków XX w.

Latarnia morska na Faros – jeden ze starożytnych cudów świata, została zbudowana ok. 280-279 p.n.e. na podstawie planów architekta Sostratosa i na polecenie Ptolemeusza I, ukończona podczas rządów jego syna Ptolemeusza II. Możliwe, że pomysłodawcą budowy latarni był sam Aleksander Macedoński.

Latarnia znajdowała się na przybrzeżnej wysepce Faros, która mając sztuczne połączenie ze stałym lądem poprzez groblę heptastadion, stanowiła część wejścia do portu w Aleksandrii w Egipcie. Ocenia się, że była to wieża o wysokości ok. 100-120 m. Miała dolną kondygnację o przekroju kwadratu, nad nią wznosiła się kolejna, ośmiokątna i trzecia o przekroju okrągłym. Latarnia zwieńczona była kopułą wspartą na ośmiu kolumnach. Na niej ustawiony był posąg Posejdona o wysokości około 7 m. W tamtych czasach była to najwyższa budowla na świecie o podstawie krótszej od jej wysokości. Latarnię dość dokładnie opisał arabski geograf i podróżnik z XI wieku – Abu Abdallah Mohammed Edrisi. Jej uproszczony wizerunek zachował się też na monetach i malowidłach. Nazwisko architekta jest znane dzięki zachowanej pod starożytnym tynkiem inskrypcji: "Sostratus, syn Deksyfanesa, poświęcił tę budowlę bogom ocalenia, w imieniu wszystkich tych, którzy żeglują po morzach", którą najprawdopodobniej zostawił sam budowniczy w tajemnicy przed królem.

Po zmierzchu rozpalano na latarni ogień. Chrust był dostarczany na szczyt wieży na grzbietach osłów, a potem przez tragarzy. Odbijane metalowymi lustrami światło widoczne było z kilkudziesięciu kilometrów i znakomicie ułatwiało nawigację żeglarzom zdążającym do Aleksandrii (według Józefa Flawiusza, z odległości 300 stadiów – ok. 30 mil morskich). Budowla została uszkodzona kilkakrotnie na skutek trzęsień ziemi, była też przebudowywana. Prawdopodobnie już w II wieku runęła najwyższa część latarni. W IX wieku jej dolna część została zaadaptowana na meczet o nietypowej orientacji – wzdłuż osi północ-południe. Latarnia uległa uszkodzeniu przez trzęsienia ziemi w latach 1261, 1303 i 1323, po którym została już zrujnowana. Wieża została ostatecznie zniszczona przez trzęsienie w 1375 roku. Pozostałe po niej ruiny zniknęły, kiedy w roku 1480 sułtan Egiptu użył ich do budowy na tym miejscu fortu. Obecnie na fundamentach latarni znajduje się Muzeum Morskie.

W odległej o kilkadziesiąt kilometrów od Aleksandrii miejscowości Taposiris Magna znajduje się pomniejszona replika latarni z Faros zbudowana przez Ptolemeusza II.

Nazwa wysepki, Faros, stała się w niektórych językach synonimem latarni morskiej, np. w języku francuskim – phare, w języku hiszpańskim i włoskim – faro, w portugalskim – farol.