Parafia Ewangelicko-Augsburska w Bydgoszczy
Z Wikipedii
| Parafia ewangelicko-augsburska w Bydgoszczy |
|
 |
|
| Wyznanie | Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP |
| Diecezja | Diecezja pomorsko-wielkopolska |
| Kościół parafialny | Kościół Zbawiciela - plac Zbawiciela 1 |
| Miejscowość | Bydgoszcz |
| Adres | ul. Wały Jagiellońskie 14 85-131 Bydgoszcz (e-mail) |
| Filie parafii | Sępólno Krajeńskie |
| Proboszcz | ks. Marek Loskot |
| Nabożeństwa • niedziele i święta |
1000 |
| Strona internetowa parafii | |
Parafia ewangelicko-augsburska w Bydgoszczy - parafia Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP należąca do diecezji pomorsko-wielkopolskiej. Początki kościoła sięgają czasów niemieckiego teologa Marcina Lutra i jego reformacji.
Spis treści |
[edytuj] Początki reformacji w Bydgoszczy
Nie ma szczegółowych informacji dotyczących początków reformacji w Bydgoszczy, wiadomo jednak, że reformacyjne prądy dotarły także do grodu nad Brdą. Najstarsze wzmianki o kościele pochodzą z roku 1566, kiedy to odnotowano pierwsze ucieczki zakonników z konwentów. Na terenie miasta działała parafia ewangelicko-reformowana, zamknięta w 1581 roku, po interwencji biskupa włocławskiego. W Bydgoszczy działał też zbór braci czeskich (1550-1625), a także szpital ewangelicki założony przez ewangelickiego burmistrza, Wincentego Kosmasa. Późniejsze lata to okres kontrreformacji i wiążących się z nią prześladowań ewangelików przez zakony bernardynów i jezuitów wspieranych przez edykty królewskie. Na terenie miasta nie działała wówczas żadna parafia ewangelicka, a wierni musieli udawać się na nabożeństwa do pobliskich miejscowości.
[edytuj] Okres zaboru pruskiego; Kościół ewangelicko-unijny
Sytuacja zmieniła się diametralnie kiedy w 1772 roku Bydgoszcz weszła w skład zaboru pruskiego. Liczba ewangelickich mieszkańców gwałtownie wzrosła; wkrótce ewangelicy stali się zdecydowaną większością wyznaniową wśród mieszkańców miasta. W 1773 roku do Bydgoszczy przybył pierwszy ewangelicki ksiądz – Karol Gebhardt. W latach 1784-1787 powstał w mieście pierwszy ewangelicki kościół mieszczący się przy ulicy Podwale. Z powodu złego stanu technicznego został zamknięty w roku 1829. Lata 1872-1876 to okres, w którym powstał kolejny ewangelicki kościół św. Pawła przy ulicy Gdańskiej. Obecnie jest to kościół św.św. Piotra i Pawła, użytkowany przez parafię rzymskokatolicką. W 1895 roku powstała kolejna świątynia na Okolu.
Kiedy liczba wiernych przekroczyła 40 tys., podjęto decyzję o budowie kolejnych kościołów. W latach 1896-1897 wybudowano neogotycki kościół Chrystusa (dziś kościół Zbawiciela) przy placu Zbawiciela, użytkowany do dziś przez parafię ewangelicką. Trzy lata później rozpoczęto budowę kościoła na placu Kościeleckich, ukończoną w 1903 roku. Do wybuchu I wojny światowej w mieście powstały jeszcze kościoły na Szwederowie, w Czyżkówku, Małych Bartodziejach, na Wilczaku. Łącznie w granicach miasta znalazło się osiem kościołów ewangelickich. II wojnę światową przetrwało tylko sześć z nich, z czego pięć odebrano ewangelikom, pozostawiając im jedynie kościół Zbawiciela.
W 1834 roku powstał także zbór ewangelicko-luterski (staroluterański), który nie akceptował unii pruskiej z 1817 roku. W 1846 roku jego członkowie wybudowali swój kościół przy ulicy Poznańskiej.
W mieście działało wiele ewangelickich szkół, przedszkoli, szpitali, domów dziecka i organizacji charytatywnych służących pomocą mieszkańcom miasta.
Bydgoszcz w czasach zaborów byłą największym ośrodkiem Kościoła Ewangelickiego na terenie Pomorza, Wielkopolski i Kujaw.
[edytuj] Parafia ewangelicko-augsburska (luterańska) w Bydgoszczy
Starania o utworzenie parafii podjęto tuż po odzyskaniu niepodległości. W 1921 roku kapelan Wojska Polskiego ks. Józef Mamica z Poznania rozpoczął wytężone działania w tym kierunku. Zaowocowały one w 1922 roku spotkaniem organizacyjnym, na którym podjęto uchwałę o założeniu nowej parafii. Jako że nie miała ona swojego kościoła do 1939 roku, nabożeństwa odbywały się w kościele staroluterskim.
Datą zwrotną w historii parafii był rok 1932, kiedy to swoją służbę w parafii rozpoczął ks. Waldemar Preiss. Dzięki jego działalności parafia zaczęła się dynamicznie rozwijać, a liczba parafian nieustannie rosła. Oprócz tradycyjnych nabożeństw wprowadzono codzienne nabożeństwa poranne, godziny biblijne, spotkania młodzieży oraz starszych członków parafii, koło pań, a także uroczystości, sympozja i konferencje o charakterze patriotycznym.
Osiągnięcia parafii zostały przekreślone przez wybuch II wojny światowej. Działalność parafii została zakazana a majątek rozkradziony. Księdza Waldemara Preissa aresztowano 5 września 1939 roku – całą wojnę spędził w obozach koncentracyjnych. Życie stracili inni duszpasterze związani z bydgoską parafią: ks. Józef Mamica w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen w 1940 roku, ks. senior Gustaw Manitius w poznańskim Forcie VII w 1940 roku, ks. Jerzy Kahane w Pirnie w roku 1941.
Pierwsze powojenne nabożeństwo zostało odprawione w czerwcu roku 1945 przez ks. Ryszarda Trenklera z Torunia. W tym samym roku odzyskano kościół Chrystusa, 9 grudnia rekonsekrowany na kościół Zbawiciela. W 1947 roku przed kościołem ustawiono figurę Chrystusa, a otaczający kościół plac nazwano placem Zbawiciela. W kościele stanęła także tablica upamiętniająca polskich księży ewangelickich zamordowanych w czasie II wojny światowej. W trudnej powojennej rzeczywistości ks. proboszcz Waldemar Preiss został delegowany do Wrocławia jako wysłannik konsystorza, w celu organizowania na nowo życia kościelnego. W parafii zastępowali księdza wikariusze. Ks. Waldemar Preiss zmarł 11 grudnia 1973 roku.
Kolejnym proboszczem bydgoskiej parafii w latach 1975-1998 był ks. Tadeusz Narzyński. Za jego kadencji ukończono remont kościoła, nawiązano kontakty z parafią św. Mikołaja w Bielefeld (Niemcy), a także dawnymi mieszkańcami miasta. Wspólnie obchodzono 650-lecie miasta oraz 100-lecie poświęcenia kościoła.
Obecnie proboszczem jest ks. Marek Loskot, który pełni także funkcję kapelana marynarki wojennej. Od 1995 roku związany jest z Ewangelickim Duszpasterstwem Wojskowym.
Parafia bydgoska jest miejscem życia religijnego, jak również spotkań młodzieżowych, kontaktów ekumenicznych, koncertów i uroczystości o zasięgu diecezjalnym i ogólnopolskim.
[edytuj] Duszpasterze bydgoskiej parafii w latach 1922-2007
| Duszpasterze | Lata pracy |
|---|---|
| ks. Józef Mamica | 1922-1925 |
| ks. senior Gustaw Manitius | 1926 i 1931-1932 |
| ks. Jerzy Kahane | 1929-1931 |
| ks. senior Ryszard Trenkler | 1936-1937 |
| ks. Waldemar Preiss | 1932-1973 |
| ks. Alfred Figaszewski | wikariusz 1949 |
| ks. Edward Busse | wikariusz 1950-1951 |
| ks. Jerzy Otello | wikariusz 1951 |
| ks. Jerzy Molin | wikariusz 1974-1975 |
| ks. Tadeusz Narzyński | 1973-1998 |
| ks. Marek Loskot | 1998-... |
| ks. Marcin Makula | wikariusz 2000-2002 |
[edytuj] Bibliografia
- Domasłowski Jerzy "Osiemdziesięciolecie Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Bydgoszczy 1922-2002",wyd. Augustana, Bydgoszcz 2002
- Wojak Tadeusz "Ewangelik - Katolik", wyd. Zwiastun, Warszawa 1981
