Pericope adulterae
Z Wikipedii
Pericope adulterae (z łac.), albo Pericopa de Adultera, Perykopa o kobiecie cudzołożnej – fragment Ewangelii według św. Jana (J 7,53-8,11) przedstawiający konfrontację pomiędzy Jezusem a faryzeuszami i uczonymi w Piśmie.
Spis treści |
[edytuj] Pochodzenie i autorstwo perykopy
Według opinii większości współczesnych biblistów, fragment ten nie pochodzi od pierwotnego autora Ewangelii św. Jana i jest późniejszą wstawką. Perykopy brakuje w najstarszych rękopisach Ewangelii, w niektórych zaś rękopisach była ona wstawiana w innych miejscach[1].
[edytuj] Świadectwo najstarszych rękopisów
Perykopy nie zawierają następujące rękopisy: Papirus Bodmer II, Papirus Bodmer XIV-XV, Kodeks Synajski, Kodeks Watykański, Kodeks Aleksandryjski, Kodeks Petropolitanus Purpureus, Kodeks Borgianus (T) , Kodeks Waszyngtoński, Kodeks Monachijski (X), Kodeks Macedoński (Y).
W Kodeksie Watykańskim przy 7, 52 znajduje się oznaczenie (przypominające umlaut)[2] informujące, że inne rękopisy mają w tym miejscu odmienny wariant tekstowy[3]. Również Papirus Bodmer II zaznacza, że istnieją rękopisy, które zawierają tu dodatkowy tekst.
Najstarszym rękopisem zawierającym perykopę de adultera jest Kodeks Bezy, powstały około roku 400. Ponadto zawierają ją następujące kodeksy: G, H, Kodeks Cypryjski (K), M, Kodeks Nanianus (U), Г, 28, 700, 892, 1010.
[edytuj] Świadectwo Ojców Kościoła
Tekst perykopy wędrował do różnych miejsc[4] Nowego Testamentu, a także poza jego obręb. Rękopisy należące do grupy f1 umieszczają tekst tej perykopy po J 21, 25[5], natomiast rękopisy należące do f13 umieszczają go raczej w Ewangelii Łukasza niż Jana[6]. Niektóre rękopisy umieszczają ją na końcu Ewangelii Łukasza, jeden rękopis umieszcza po J 7, 38. Papiasz, biskup Hierapolis (zm. ok. 135), cytowany przez Euzebiusza, przytacza inne opowiadanie o jakiejś kobiecie, którą oskarżono przed Panem o wiele grzechów. Euzebiusz (lubił poprawiać Papiasza) komentuje: To samo opowiadanie znajduje się również w "Ewangelii według Hebrajczyków", ja zaś uważałem za potrzebne i ten szczegół dodać do tego, co się już powiedziało (Hist. Eccl. III, 39, 17). Wygląda więc na to, że w czasach Euzebiusza perykopa ta nie znajdowała się w Ewangelii Jana, a Euzebiusz nie wie, że może ona pochodzić z Ewangelii kanonicznej. Sama zaś perykopa cytowana jest przez Hieronima, Ambrożego, Augustyna, Faustusa, Rufina.
[edytuj] Współczesne badania
Świadectwo rękopisów zostało potwierdzone przez badania słowno-statystyczne (R. Morgenthaler, U. Becker), również styl został określony jako zupełnie nie-Janowy (K.H.Schelklke). Według Alfreda Läpple, fragment powstał w środowisku judeochrześcijańskim w II wieku, zaś do kanonu włączono go na początku III wieku[7].
Według autorów komentarzy do Biblii Paulistów i Biblii Tysiąclecia, temat i styl perykopy wskazuje na pokrewieństwa do Ewangelii według św. Łukasza[8]. Mimo podważanego autorstwa, historyczność i natchniony charakter perykopy nie budzą wątpliwości, dlatego pozostaje ona we wszystkich współczesnych przekładach i wydaniach Biblii[1].
[edytuj] Treść perykopy
Do Jezusa przyprowadzono kobietę złapaną na cudzołóstwie (nie jest jasne, czy była to kobieta zamężna, czy też prostytutka) w celu zastawienia pułapki: jeśli by uznał kobietę winną (zgodnie z Prawem Mojżeszowym), sprzeciwi się prawu rzymskiemu, które zabraniało Żydom wydawania wyroków śmierci, jeśli by ją ułaskawił – sprzeciwi się prawu Mojżeszowemu. Jezus nie podjął tej dyskusji, natomiast odwołał się do możliwości, na którą wskazuje Pwt 17,7 – sami świadkowie przestępstwa mogą rozpocząć egzekucję wyroku. Nikt jednak nie był w stanie wystąpić w charakterze świadka przeciw oskarżonej o cudzołóstwo kobiecie – zniknął więc przedmiot oskarżenia[9].
Perykopa o kobiecie cudzołożnej była inspiracją dla wielu malarzy, m.in. Pietera Bruegela (starszego), Tycjana, Cranacha starszego czy Henryka Siemiradzkiego.
[edytuj] W relacji biblijnej
- 53 I rozeszli się – każdy do swego domu. 1 Jezus natomiast udał się na Górę Oliwną, 2 ale o brzasku zjawił się znów w świątyni. Cały lud schodził się do Niego, a On usiadłszy nauczał ich. 3 Wówczas uczeni w Piśmie i faryzeusze przyprowadzili do Niego kobietę którą pochwycono na cudzołóstwie, a postawiwszy ją pośrodku, powiedzieli do Niego: 4 «Nauczycielu, tę kobietę dopiero pochwycono na cudzołóstwie. 5 W Prawie Mojżesz nakazał nam takie kamienować. A Ty co mówisz?» 6 Mówili to wystawiając Go na próbę, aby mieli o co Go oskarżyć. Lecz Jezus nachyliwszy się pisał palcem po ziemi. 7 A kiedy w dalszym ciągu Go pytali, podniósł się i rzekł do nich: «Kto z was jest bez grzechu, niech pierwszy rzuci na nią kamień». 8 I powtórnie nachyliwszy się pisał na ziemi. 9 Kiedy to usłyszeli, wszyscy jeden po drugim zaczęli odchodzić, poczynając od starszych, aż do ostatnich. Pozostał tylko Jezus i kobieta, stojąca na środku. 10 Wówczas Jezus podniósłszy się rzekł do niej: «Kobieto, gdzież oni są? Nikt cię nie potępił?» 11 A ona odrzekła: «Nikt, Panie!» Rzekł do niej Jezus: «I Ja ciebie nie potępiam. – Idź, a od tej chwili już nie grzesz!». (tłum. BT4)
[edytuj] Zobacz też
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Komentarz do Biblii Jerozolimskiej, s. 1488.
- ↑ Uwaga! Umlauty w Kodeksie Watykańskim zostały odkryte dopiero w roku 1995. W sprawie umlautów w Kodeksie Watykańskim zobacz: Kodeks Watykański. Autorzy.
- ↑ Ph. B. Payne, P. Canart The Originality of Text-Critical Symbols in Codex Vaticanus, Novum Testamentum, Vol. 42, Fasc. 2 (kwiecień 2000), s. 105-112
- ↑ Tj. karta z tekstem perykopy.
- ↑ Family 1 at the Encyclopedia of the Textual Criticism.
- ↑ Family 13 at the Encyclopedia of the Textual Criticism.
- ↑ Alfred Läpple, Od egzegezy do katechezy: Nowy Testament, Wyd. Pax, Warszawa 1986, s. 322-323.
- ↑ por. Biblia Paulistów, s. 239; komentarz online do IV wydania Biblii Tysiąclecia
- ↑ Komentarz do Biblii Paulistów, s. 239
