Puszczyk

Z Wikipedii

Puszczyk
Strix aluco aluco
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	neognatyczne
Rząd	sowy
Rodzina	puszczykowate
Gatunek	puszczyk
Nazwa systematyczna
Strix aluco
(Linnaeus, 1758)
Status ochronny
Kategoria zagrożenia (CzKGZ) EX EW CR EN VU NT LC Kategoria: niższego ryzyka
Zasięg występowania
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Puszczyk (Strix aluco) – najliczniejsza i najczęściej spotykana sowa Europy. Zamieszkuje cały kontynent, na wschodzie aż po Iran i zachodnią Syberię. Nie obserwuje się puszczyków jedynie w Irlandii, na Islandii, na dalekiej północy Rosji, Skandynawii i Szkocji oraz na niektórych wyspach Morza Śródziemnego. Występuje również w północnej Afryce (Maroko, Tunezja, Algieria) i w Azji (północno-zachodnie Indie, Himalaje, południowe Chiny, Korea i Tajwan).

Spis treści 1 Charakterystyka 2 Środowisko 3 Pożywienie 4 Lęgi 5 Status i ochrona 6 Podgatunki 7 Zobacz też

[edytuj] Charakterystyka

Wygląd zewnętrzny 

Sowa średniej wielkości, krępej budowy ciała. Ubarwienie bardzo zmienne, występuje w dwóch podstawowych odmianach kolorystycznych: szarej i brązowej, możliwe są też barwy pośrednie (rdzawe, szarobrunatne itp.). Na głowie brak tak charakterystycznych "uszu" jak u sowy uszatej.

U odmiany brązowej grzbiet jest brązowy, prążkowany i cętkowany na ciemno- i jasnobrązowo, przez barkówki biegnie biały pas. Szlara jednobarwna, rdzawa, obwiedziona ciemnobrązową cienką linią, z jasnymi brwiami i wewnętrznymi obwódkami oczu. Dziób bladooliwkowy, oczy bardzo duże o czarnych tęczówkach. Spód ciała jasnopłowy. Skrzydła szerokie i zaokrąglone, podobnie jak grzbiet kreskowane i cętkowane. Na lotkach ciemne poprzeczne paski. Nogi opierzone, jasnopłowe.

Odmiana szara ma podobny rysunek, tyle że zamiast brązów występują szarości.

Młode wyglądają podobnie, jednak kreskowanie jest delikatniejsze, a całe upierzenie bardziej puszyste.

Rozmiary 

dł. ciała: samce ok. 41-43 cm, samice ok. 43–46 cm
rozpiętość skrzydeł: samce ok. 90-95 cm, samice ok. 95–105 cm

Waga 

samce ok. 450 g, samice ok. 550 g

Głos 

Typowy głos samca to dobrze znane (np. z horrorów) sowie pohukiwanie (długie „huuu”, krótka przerwa, kilka urwanych, przyciszonych dźwięków „hu” i na sam koniec znów przeciągłe, dźwięczne „huuu”). Spełnia funkcję głosu terytorialnego, wabiącego podczas zalotów oraz kontaktowego przy przynoszeniu jedzenia dla samicy. Czasami również samica odzywa się takim pohukiwaniem, jednak bardziej ochryple i zawodząco, a frazy nie są tak wyraźne.

Typowy głos kontaktowy samicy to „kjuwik” (właśnie od tego głosu pochodzi ludowa nazwa puszczyka w niektórych regionach Polski – „kuwik”). Zdarzyć się może jednak, że takim głosem odezwie się też samiec. Na wiosnę można usłyszeć duet – pohukiwanie samca jednocześnie z „kjuwikiem” samicy.

Głos kontaktowy młodych puszczyków to zgrzytliwy pisk w odstępach co kilka sekund. W ten sposób młode komunikują swoje położenie rodzicom wracającym z pożywieniem.

Zachowanie 

Prowadzi nocny tryb życia, przebywa najczęściej samotnie. Ptak osiadły, pozostaje w swoim terytorium przez cały rok. Jak wszystkie sowy, lata bezszelestnie, dzięki specjalnej strukturze lotek i ich ułożeniu w skrzydle.

[edytuj] Środowisko

Widne lasy liściaste i mieszane, zadrzewienia śródpolne, a także parki i ogrody w bezpośrednim sąsiedztwie człowieka; zwłaszcza tam, gdzie rosną stare, dziuplaste drzewa, a w okolicach są pola i łąki. Najpospolitsza sowa w Polsce, liczna także w miastach, np. we Wrocławiu w 2001 roku zajętych było 90-98 terytoriów. W Warszawie liczebność puszczyka szacuje się na 40-60 par (wg badań P. Jabłońskiego, 1991).

[edytuj] Pożywienie

Puszczyki polują głównie na myszy, szczury, ryjówki, nornice, krety i inne gryzonie, ale także dżdżownice, owady (zwłaszcza chrząszcze), ptaki, żaby, ryby, jaszczurki, mięczaki i skorupiaki.

Puszczyk jest aktywny przez całą noc, od zmierzchu do świtu. Poluje zwykle z zasiadki, obserwując i nasłuchując. Gdy odkryje ruch ofiary w trawie, spada na nią, a w momencie uderzenia rozpościera skrzydła pokrywając ją. Ofiara zwykle jest natychmiast zabijana uderzeniem silnych szponów, czasami również mocnym ciosem dzioba w podstawę czaszki.

Niekiedy obserwowano również polowanie w locie – puszczyk uderzeniami skrzydeł wypłaszał ptaki z krzewu na którym nocowały, i tak chwytał ofiary. Puszczyki polują też na ptaki nocujące na gałęzi, a także wyciągają pisklęta z gniazd kosów, słonek, gołębi itp.

Wypluwki mają zwykle ok. 30 – 70 mm długości i 18 – 26 mm szerokości, luźną strukturę i kolor czarny (świeże) lub szary (wysuszone).

[edytuj] Lęgi

Jaja składane są zazwyczaj w połowie marca; w miastach lęgi odbywają się wcześniej, bo już w końcu stycznia i w lutym.

Zachowania godowe 

Pierwsze walki o terytorium zaczynają się już w październiku – listopadzie; wtedy ustalane są jego granice i miejsca gniazdowania. Wielkość terytorium zależy od rodzaju terenu oraz dostępności pożywienia; puszczyk aktywnie go broni - głosem lub podlatując i strasząc intruzów. Odgania od gniazda również drapieżne ssaki, takie jak koty, lisy i psy. Często przesiaduje przed swoją dziuplą.

Zimą (od grudnia do lutego) odbywają się zaloty: samiec przynosi samicy jedzenie, stroszy upierzenie, kołysze się na wszystkie strony, czasem przesuwając się bokiem po gałęzi w tę i z powrotem, macha skrzydłami, a przy tym mruczy, skrzeczy i kłapie dziobem. Samica również się puszy i potrząsa piórami.

Gniazdo 

Puszczyki gnieżdżą się w dziuplach na wysokości do 10 m, opuszczonych gniazdach wron, srok, krogulców lub myszołowów. Zdarzają się gniazda na poddaszach i w kominach starych domów. Wykorzystują również skrzynki lęgowe wieszane przez człowieka.

Jaja 

Liczba jaj waha się od 2 do 6, choć może być też tylko jedno. Jaja są różnobiegunowe, owalne (prawie kuliste), białe, o średnich wymiarach 48 x 39 mm. Składane są w odstępach 48-godzinnych.

Wysiadywanie 

Jaja są wysiadywane wyłącznie przez samicę przez ok. 28-30 dni.

Pisklęta 

Kiedy młode się wyklują, samiec karmi je oraz samicę. Samica zaczyna opuszczać gniazdo, by polować, gdy młode mają 6-7 dni. Pierzenie następuje po 28 – 37 dniach, wtedy pisklęta są już zdolne do lotu, ale jeszcze nie potrafią polować. Młode puszczyki są zależne od jedzenia przynoszonego przez rodziców przez nawet trzy miesiące od momentu opuszczenia gniazda.

[edytuj] Status i ochrona

Objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wymaga ochrony poprzez zachowywanie starych dziuplastych drzew, jak też poprzez wywieszanie budek lęgowych. Skrzynki takie mają wymiary dna 25x25 cm oraz duży otwór wlotowy o średnicy 15 cm umieszczony na wysokości 50 cm od dna.

[edytuj] Podgatunki

Wyróżnia się 10 podgatunków, zamieszkujących odpowiednio:

• S. aluco aluco – kontynent europejski aż po Ural oraz Sycylia
• S. aluco mauritanica – północno-zachodnia Afryka. Występuje tam wyłącznie ubarwienie ciemnoszarobrunatne.
• S. aluco sylvatica – Wielka Brytania, południowa i zachodnia Francja, Półwysep Iberyjski
• S. aluco siberiae – zachodnia część Syberii i Ural. Występuje tam wyłącznie ubarwienie jasnoszare.
• S. aluco willkonskii – Kaukaz i północny Iran
• S. aluco sancti-nicolai – Irak i południowo-zachodni Iran
• S. aluco harmsi – Turkiestan
• S. aluco bidulphi – północno-zachodnie Indie, Pakistan
• S. aluco nivicola – Himalaje od Nepalu po Assam oraz od północnej Birmy do Tajlandii i południowych Chin, a także Tajwan
• S. aluco ma – Korea i północno-wschodnie Chiny.

[edytuj] Zobacz też

• puszczyk uralski
• puszczyk mszarny
• ptaki Polski