Robert Conquest

Z Wikipedii

George Robert Ackworth Conquest (ur. 15 lipca 1917 w Malvern,Worcestershire) - historyk brytyjski, sowietolog.

Studiował na Winchester College, Uniwersytecie w Grenoble i w Magdalen College (Oxford University) , gdzie uzyskał dyplom z filozofii, politologii i ekonomii i wreszcie doktorat z historii ZSRR.

Podobnie jak George Orwell i z podobnych motywów (antyfaszystowska retoryka hasła Frontu Ludowego) epizodycznie (1937) należał do partii komunistycznej Wielkiej Brytanii. Po wybuchu II wojny światowej zaciągnął się na ochotnika do wojska ( wbrew ówczesnemu stanowisku Kominternu, po pakcie Ribbentrop- Mołotow wzywającego do akcji antywojennej ). Został oficerem wywiadu brytyjskiego. Podobnie jak George Orwell stał się demaskatorem mechanizmów systemu totalitarnego. Przyczyniły się również do tego osobiste obserwacje z czasu pobytu w Bułgarii, gdzie w końcu 1944 został brytyjskim oficerem łącznikowym przy armii bułgarskiej ( która przystąpiła w październiku 1944 do koalicji antyhitlerowskiej pod komendą sowiecką po agresji ZSRR na Bułgarię, neutralną w wojnie z ZSRR, okupacji i zmianie rządu bułgarskiego ) , a następnie ( do 1948 ) attaché prasowym ambasady brytyjskiej w Sofii. Był tam świadkiem procesu sowietyzacji Bułgarii i podporządkowania kraju Moskwie ^[1] . Do roku 1956 urzędnik brytyjskiego Foreign Office (IRD) zajmującym się antykomunistycznym PR.

W roku 1981 Conquest przeniósł się do Kalifornii, gdzie objął stanowisko w Instytucie Hoovera na Uniwersytecie Stanforda. Współpracuje też m in. z Instytutem Badań Ukraińskich Uniwersytetu Harvarda, jest adiunktem w Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych w Waszyngtonie. W Kalifornii mieszka do dziś, zachowując brytyjskie obywatelstwo.

Dziełem życia Conquesta jest bez wątpienia opublikowany w roku 1968 Wielki Terror - pierwsza i do dziś klasyczna w historiografii światowej monografia lat 1934 -1939 w ZSRR - okresu wielkiej czystki , budowy przez Józefa Stalina w pełni totalitarnego państwa sowieckiego drogą masowego terroru i likwidacji dotychczasowej bolszewickiej elity władzy ( starych bolszewików ). Monografia oparta była wyłącznie o dostępne w roku 1968 źródła drukowane : zarówno oficjalne materiały sowieckie z okresu stalinowskiego, jak i ujawnione w epoce Chruszczowa materiały WKP(b) i NKWD, a także opublikowane na Zachodzie pamiętniki świadków, którym udało się opuścić ZSRR (Aleksander Weissberg-Cybulski, Boris Bażanow, Aleksander Orłow, Walter Kriwicki, Gustaw Herling-Grudziński i in.). Conquest w Wielkim Terrorze konsekwentnie opisywał wydarzenia lat trzydziestych w ZSRR jako logiczną konsekwencję ustrojową jednopartyjnej dyktatury, opartej o tajną policję - narzuconej Rosji w latach 1917 -1921 przez bolszewików pod przywództwem Lenina. W konsekwencji zachowanie szeregu zachodnioeuropejskich intelektualistów (jak: George Bernard Shaw , Jean Paul Sartre, Walter Duranty, Theodore Dreiser, Romain Rolland, czy inni ) deklarujących fascynację sowieckim komunizmem i określających stalinizm jako wypaczenia idei prawdziwego, leninowskiego komunizmu było przez Conquesta definiowane słowami samego Lenina jako postawa użytecznych idiotów.

Ujawnienie w czasach gorbaczowowskiej głasnosti, a zwłaszcza wkrótce po upadku ZSRR w roku 1991 znacznej części archiwów sowieckich potwierdziło ustalenia Conquesta , jedynie je uściślając. Stąd uzupełnione wydanie Wielkiego Terroru z roku 1990 ( podstawa wydania polskiego z r. 1997) było symbolicznym zwycięstwem Conquesta nad krytykami, zarzucającymi mu stronniczość wizji historycznej.

Uzupełnieniem Wielkiego Terroru jest The Harvest of Sorrow (1986) - obszerna monografia historii ZSRR w latach 1928- 1933 - okresu przymusowej kolektywizacji rolnictwa i sprowokowanej w latach 1932-33 klęski głodu na Ukrainie i w południowej Rosji , który pochłonął życie co najmniej ośmiu ( wg słów samego Stalina ) milionów ludzi, zagłodzonych z premedytacją dla sterroryzowania ludności wsi Wielki Głód 1932-1933. Terror okresu kolektywizacji był preludium do wydarzeń wielkiej czystki lat 1934-39. Obie monografie stanowią wyczerpującą syntezę historii ZSRR i partii bolszewickiej w latach trzydziestych XX w.

Oprócz dwóch fundamentalnych, panoramicznych prac o okresie 1928-1939 w ZSRR Conquest jest również autorem biografii Lenina(1972), Stalina (1991), wielu monografii dotyczących poszczególnych zagadnień dziejów ZSRR (system obozów koncentracyjnych, tajna policja NKWD , zabójstwo Kirowa, deportacje narodów, system prawa sowieckiego, sytuacja religii w ZSRR itd.).

W listopadzie 2005 Conquest został nagrodzony przez George'a Busha Prezydenckim Medalem Wolności.

Jest autorem kilku tomików poetyckich . Przetłumaczył na język angielski Pruskie noce Aleksandra Sołżenicyna . Autor słynnego zdania Gdy w Anglii słyszysz kogoś o czwartej nad rano pod drzwiami - to jest to mleczarz .

Przypisy

[edytuj] Bibliografia - najważniejsze pozycje

• Power and Politics in the USSR (1960)
• Nation Killers. The Soviet Deportation of Nationalities (1960), ISBN 0-333-10575-3
• Religion in the USSR (1968)
• The Great Terror (1968), wydanie uzupełnione: The Great Terror : A Reassessment (1990) ISBN 0195055802 ; wydanie polskie : Wielki Terror (1997), ISBN 83-902063-9-0
• Lenin (1972), ISBN 0-00-632616-1
• Inside Stalin's Secret Police: NKWD Politics, 1936-1939 (1985),ISBN 0-8179-8241-8
• Kolyma : The Arctic Death Camps (1978), ISBN 0-670-41499-9
• The Harvest of Sorrow : Soviet Collectivization an the Terror- Famine (1986), ISBN 0-19-504054-6
• Stalin and the Kirov Murder (1989) , ISBN 0-19-505579-9 ; wydanie polskie: Stalin i zabójstwo Kirowa (1989)
• Stalin : Breaker of Nations (1991),ISBN 0-297-81194-0 ; wydanie polskie : Stalin (1996)
• Reflections on a Ravaged Century (1999) ISBN 0-393-04818-7 ; wydanie polskie: Uwagi o spustoszonym stuleciu (2002)

[edytuj] Linki zewnętrzne

Instytut Hoovera]