Sekwencja (pieśń)

Z Wikipedii

Sekwencja - w chrześcijaństwie to rodzaj religijnej kompozycji wokalnej zbliżonej do hymnu, popularnej w średniowieczu. Wykonuje się ją unisono, zaś jej tekst, nie pochodzący z Biblii, układano po łacinie. Wykonywana była po Alleluja (Aklamacji przed Ewangelią). Cechą charakterystyczną budowy sekwencji jest sukcesywnie powtarzanie melodii kolejnych wersów. W praktyce najczęściej po dwa kolejne wersy miały taką samą melodię.

[edytuj] Historia sekwencji

Mimo licznych badań, dokładna geneza sekwencji pozostaje niejasna. Wynalezienie sekwencji przypisuje się najczęściej Notkerowi Balbulusowi (ok. 840-912), mnichowi z opactwa w St. Gallen. Jedna z teorii wywodzi sekwencje z opatrywania tekstem melizmatów Alleluja. Solista wykonywał tekst na tle chóru, który śpiewał wokalizę ostatniego "a" ze słowa Alleluja. Rozwój sekwencji nastąpił od IX do XVI wieku, w dwóch okresach:

• IX-XI wiek, w zakonach benedyktyńskich Francji i Szwajcarii
• XII-XVI wiek, główny ośrodek w Paryżu, doskonalsze formy

Dziś znanych jest około 5 tysięcy tekstów sekwencji. Najstarsze polskie sekwencje, spośród około 150 zachowanych (tekstów) łączą się z kultem Św. Wojciecha i pochodzą z XI wieku (16 przykładów sekwencji ku jego czci, m. in.: Hac festa die). Kolejne tworzone były z okazji kanonizacji Św. Stanisława (1253) - 12 sekwencji, Św. Jadwigi (1267) - 7 utworów. Z muzycznego punktu widzenia, polskie sekwencje w większości przypadków były oparte na znanych melodiach, powszechnie używanych, bądź twórczo dostosowanych. Niektóre opracowano wielogłosowo. Głównymi ośrodkami twórczości był Kraków, Gniezno, Poznań i Śląsk.

Zreformowany Mszał Piusa V z 1570 roku, na mocy Soboru Trydenckiego (1464) pozostawił 4 sekwencje:

• Victimae Paschali laudes Niech w święto radosne Paschalnej Ofiary... z połowy XI wieku na Wielkanoc, autorstwa prawdopodobnie Wipona z Burgundii^[1]
• Veni Sancte Spiritus Przybądź Duchu Święty, ześlij z nieba wzięty... na Święto Zesłania Ducha Świętego. Autorstwo najczęściej przypisuje się papieżowi Innocentemu III^[2] (1161-1216) lub Wiponowi z Burgundii.
• Lauda Sion Zbawiciela chwal, Syjonie... na Boże Ciało z końca XIII wieku, powstała we francuskim ośrodku dominikańskim^[3]. Jej autorstwo przypisuje się też św. Tomaszowi z Akwinu.
• Dies irae Dzień gniewu.. autorstwa Tomasza z Celano z przełomu XII i XIII wieku na msze żałobne. W roku 1970 została przeniesiona do Liturgii Godzin.

Do tego zestawu dołączona została w 1727 roku

• Stabat Mater (dolorosa) Stała Matka na okres Wielkiego Postu przypisywana zależnie od źródła Jacoponowi da Todi z przełomu XIII i XIV wieku (tekst), papieżowi Innocentemu III (1161-1216), bądź Św. Bonawenturze (ok. 1217-1274)^[4]

[edytuj] Sekwencja we współczesnej liturgii

Po Soborze Watykańskim II w liturgii kościoła katolickiego, sekwencję wykonuje się obowiązkowo podczas dwóch uroczystości w roku - w Dzień Zmartwychwstania (Victimae Paschali laudes) oraz w Dzień Zesłania Ducha Świętego (Veni Sancte Spiritus). Dopuszcza się wykonanie Ad libitum sekwencji Victimae Paschali laudes w Oktawie Wielkiej Nocy, Lauda Sion w Boże Ciało (w całości, bądź od słów Ecce Panis) oraz Stabat Mater (całą lub od słów Sancte Mater, istud agas)^[5]

Została przeniesiona przed Aklamację przed Ewangelią. Co prawda Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego z 2000 roku przywróciło ją na pierwotne miejsce - po Alleluja, zmiana jednak przetrwała jedynie do publikacji nowego wydania w 2002. W Polsce Sekwencje wykonuje się najczęściej w polskim przekładzie. Sekwencję można opuścić (nie z wygody, czy lenistwa), podobnie jak werset przed Ewangelią, jeśli nie jest śpiewana.

W czasie wykonywania sekwencji obowiązuje postawa stojąca, choć często nie jest to przestrzegane.

[edytuj] Przypisy

1. ↑ J. Pikulik. Sekwencje Polskie w: Musica Medii Aevi. T. 4. Kraków 1973. s. 70.
2. ↑ J. Pikulik. Sekwencje Polskie w: Musica Medii Aevi. T. 4. Kraków 1973. s. 66.
3. ↑ J. Pikulik. Sekwencje Polskie w: Musica Medii Aevi. T. 4. Kraków 1973. s. 65.
4. ↑ W. Apel. Gregorian Chant. Bloomington 1958.
5. ↑ Ordo lectionum missae.