Liturgia godzin
Z Wikipedii
Liturgia godzin to rodzaj modlitwy odmawianej siedem razy w ciągu dnia.
Spis treści |
[edytuj] Kościół katolicki
Artykuł serii Kościół katolicki |
|
Organizacja | |
---|---|
Papież • Benedykt XVI |
|
Początki i przeszłość | |
Jezus Chrystus |
|
Teologia | |
Trójca Święta |
|
Liturgia | |
Diakon • Prezbiter • Biskup |
|
Portal katolicki |
Modlitewnik do liturgii godzin nosi nazwę brewiarz i tak czasem bywa określana sama liturgia. Obowiązek sprawowania jej w całości (lub w odpowiedniej części) mają osoby które przyjęły święcenia (diakoni, prezbiterzy, biskupi) albo złożyły śluby wieczyste (zakonnicy i siostry zakonne) i ich instytuty do tego zobowiązują. Pozostali wierni nie muszą jej sprawować, jednakże jest ona dla nich zalecana. Stanowi "uzupełnienie" mszy na wszystkie godziny dnia - przygotowanie do niej lub jej owocne "przedłużenie".
Podstawowym elementem modlitwy brewiarzowej są psalmy. Psalmodia ma cykl 4-tygodniowy. Wraz z antyfonami i fragmentami z Pisma Świętego, dzieł Ojców Kościoła i dokumentów Magisterium Kościoła tworzy tzw. godziny brewiarzowe. Na jeden dzień składają się następujące godziny brewiarzowe:
- Wezwanie odmawiane na rozpoczęcie modlitwy brewiarzowej w danym dniu, zawsze poprzedzające pierwszą modlitwę dnia, którą może być jutrznia lub godzina czytań. Wezwanie rozpoczyna się wersetami "Panie otwórz wargi moje / A usta moje będą głosić Twoją chwałę", po czym następuje psalm z resposorium (refrenem);
- Godzina Czytań odmawiana o dowolnej porze, (rozpoczyna się od wersetu "Boże wejrzyj ku wspomożeniu memu / Panie pospiesz ku ratunkowi memu", po czym następuje hymn, trzy psalmy, obszerne czytanie z Pisma Świętego i drugie z dzieł Ojców Kościoła lub dokumentów Magisterium Kościoła - oba z responsoriami, oracja);
- Jutrznia (Laudesy) odmawiana rano (rozpoczyna się od wersetu "Boże wejrzyj ku wspomożeniu memu / Panie pospiesz ku ratunkowi memu", po czym następuje hymn, psalmodia, która składa się z dwóch psalmów, pomiędzy którymi znajduje się pieśń wzięta ze Starego Testamentu, o charakterze podobnym jak psalm, ale spoza Księgi Psalmów, następnie krótkie czytanie biblijne, responsorium, Benedictus - czyli Pieśń Zachariasza, prośby, Modlitwa Pańska, oracja);
- Modlitwa w ciągu dnia (hymn, psalmodia, krótkie czytanie biblijne, werset, oracja) - ma 3 warianty, w zależności od pory odmawiania:
- przedpołudniowa (godzina trzecia wg rachuby rzymskiej),
- południowa (godzina szósta wg rachuby rzymskiej),
- popołudniowa (godzina dziewiąta wg rachuby rzymskiej);
- Nieszpory odmawiane wieczorem, zbudowane są podobnie jak jutrznia, psalmodia składa się z dwóch psalmów i pieśni z Nowego Testamentu, a w miejscu Benedictus jest Magnificat, czyli pieśń Maryi;
- Kompleta odmawiana bezpośrednio przed snem (hymn, rachunek sumienia, psalmodia, krótkie czytanie biblijne, responsorium, Nunc dimittis - czyli pieśń Symeona, oracja, na koniec antyfona do Matki Bożej).
W niedziele i uroczystości w dzień poprzedzający odmawia się już tzw. I Nieszpory z danej niedzieli (uroczystości).
Istnieje kilka wydań Liturgii godzin: Wydanie czterotomowe, Wydanie skrócone i Brewiarz dla świeckich, różnią się one przede wszystkim obszernością Godziny Czytań.
W ciągu wieków brewiarz był kilkakrotnie reformowany - w Kościele rzymskokatolickim ostatnio po Soborze Watykańskim II przez papieża Pawła VI.
[edytuj] Wydanie czterotomowe
Duchowni rzymskokatoliccy są zobowiązani prawem kanonicznym (kanon 1174) do codziennego odmawiania wszystkich godzin brewiarzowych (Modlitwy w ciągu dnia - albo wszystkie trzy albo jedna). W Polsce kompletna Liturgia godzin zawarta jest tylko w wydaniu czterotomowym Liturgia godzin. Codzienna modlitwa Ludu Bożego wydawnictwa Pallottinum.
- tom I Okres Adwentu. Okres Narodzenia Pańskiego, wyd 2. poprawione, ISBN 83-7014-523-X, Poznań 2006.
- tom II Wielki Post. Okres Wielkanocny, ISBN 83-7014-014-9, Poznań 1984.
- tom III Okres zwykły tygodnie I-XVII, ISBN 83-7014-194-3, Poznań 1987.
- tom IV Okres zwykły tygodnie XVIII-XXXIV, ISBN 83-7014-081-5, Poznań 1988.
oraz
- tom dodatkowy (wakacyjny) Okres zwykły tygodnie IX-XXVII, ISBN 83-7014-428-4, Poznań 2002.
[edytuj] Liturgia godzin w Kościołach Wschodnich
Poniżej zamieszczone są greckie nazwy godzin liturgicznych:
Początek dnia wyznacza w Kościołach wschodnich wieczorne nabożeństwo o zachodzie słońca:
- Hesperinos (Ἑσπερινός)
Wieczorna modlitwa o zachodzie słońca, odpowiada nieszporom
- Apodeipnon (Ἀπόδειπνον)
Dosłownie: po jedzeniu. Przed udaniem się na spoczynek, odpowiada komplecie. Medytacja o ostatnim śnie, śmierci.
- Mesonyktikon Μεσονυκτικόν
Modlitwa o północy (w klasztorach)
- Orthros (Ὂρθρος)
Matutina, o wschodzie słońca
- Prōtē Hōra Πρῶτη Ὣρα
Pierwsza godzina, ok. szóstej rano obecnej rachuby czasu. Medytacja o stworzeniu. Zazwyczaj jest łączona z Orthros.
- Tritē Hōra (Τρίτη Ὣρα)
Trzecia godzina, ok. dziewiątej rano obecnej rachuby. Rozważania o zstąpieniu Ducha Świętego w dzień Pięćdziesiątnicy, które miało miejsce o tej porze dnia.
- Hektē Hōra (Ἓκτη Ὣρα)
Szósta godzina, południe. Rozważania o ukrzyżowaniu Chrystusa, które miało miejsce o tej godzinie
- Ennatē Hōra (Ἐννάτη Ὣρα)
Dziewiąta godzina, ok. godziny piętnastej współczesnej rachuby czasu. Medytacje o śmierci Jezusa Chrystusa, która nastąpiła o tej godzinie.
Zbiór modlitw czyli podręcznik to tzw. Horologion.
W Kościołach Wschodnich stosujących język starocerkiewnosłowiański (tak prawosławnych, jak i katolickich) odpowiednikiem Jutrzni jest Utrenia, a Nieszporów Wieczernia. Nagrania Liturgii godzin celebrowanej w Ukraińskim Kościele Greckokatolickim przez mnichów Studytów ze Swiatouspieńskiej Ławry z Uniowa dostępne są za darmo na stronach parafii Greckokatolickiej w Lublinie (link poniżej).
[edytuj] Liturgia godzin w Kościele anglikańskim
Zbiór modlitw Kościoła anglikańskiego nosi tytuł Book of Common Prayer. Przewidziane są następujące godziny modlitw:
- Modlitwa poranna
Odpowiada mniej więcej matutinie i laudes (chwalbie)
- Modlitwa południowa
Odpowiada kombinacji tercji i seksty
- Modlitwa wieczorna
To odpowiednik nieszporów
- Kompleta
Jest czasem włączana do modlitwy wieczornej
Liturgia godzin, określana w Kościele anglikańskim Daily Office, stanowi ważną tradycję tego Kościoła. Szczególnie modlitwa poranna i wieczorna są bardzo rozpowszechnione i odbywają się w wielu kościołach codziennie.
[edytuj] Liturgia godzin w Kościele ewangelickim
W Kościele luterańskim liturgia godzin składa się śpiewu psalmów, czytań biblijnych, modlitw oraz antyfon. Przewidziane są cztery godziny modlitw:
- Jutrznia
Modlitwa poranna
- Modlitwa południowa
O 12:00
- Nieszpory
Modlitwa wieczorna o zmierzchu dnia, pomiędzy 15:00 a 19:00
- Kompleta
Modlitwa na zakończenie dnia, po 21:00
Choć reformacja w początkowej fazie była niechętna życiu zakonnemu, Marcin Luter był zwolennikiem stosowania liturgii godzin przez osoby niepracujące, np. młodzież i ludzi starszych; wyraził ten pogląd w 1523 w pracy pt. O porządku nabożeństwa w zborze. Odnowicielem liturgii godzin w ewangelicyzmie był ks. Wilhelm Lőhe (1808-1872); pod jego wpływem liturgię godzin zaczęły stosować diakonise, uczniowie oraz grupy modlitewne. Od 1817 liturgia godzin jest stosowana w Kościele ewangelicko-unijnym, powstałym w wyniku połączenia luteranów i ewangelików reformowanych. Obecnie liturgia godzin stosowana jest przede wszystkim w diakonatach, podczas konferencji duchownych, rekolekcji, a także przez studentów teologii oraz ewangelickie rodziny. W niektórych parafiach luterańskich w Polsce, zwłaszcza na Śląsku Cieszyńskim, jutrznia odprawiana podczas święta Bożego Narodzenia zastępuje pasterkę.