Stanisław Kot

Z Wikipedii

Stanisław Kot (ur. 22 października 1885 we wsi Ruda w gminie Sędziszów Małopolski, zm. 26 grudnia 1975 w Middlesex w Wielkiej Brytanii), historyk, działacz ruchu ludowego, polityk.

Pochodził z rodziny chłopskiej. Jego ojciec Marcin, zaangażowany był w działalność ludową na wsi galicyjskiej. Stanisław Kot edukację na poziomie podstawowym zdobywał w szkołach w Czarnej Sędziszowskiej i Sędziszowie Małopolskim, następnie uczęszczał do gimnazjum w Rzeszowie, gdzie aktywnie uczestniczył w młodzieżowym ruchu niepodległościowym. Studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim i uzyskał w 1909 roku doktorat na podstawie pracy Wpływ teorii politycznych starożytności klasycznej na idee polityczne Polski w XVI w., a w szczególności na Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Następnie studiował we Francji, Niemczech i Szwecji. W 1911 roku zawarł związek małżeński z Idą Proksch.

Był działaczem politycznym, historykiem kultury i wychowania. W latach 1914-1919 wydawał tygodnik „Wiadomości Polskie” – początkowo w Cieszynie, następnie w Piotrkowie. Po przybyciu do Piotrkowa w 1915 roku stanął na czele Biura Prasowego Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego.

W 1919 roku przeniósł się do Krakowa, gdzie przed pierwszą wojną światową był nauczycielem gimnazjalnym. Od 1920 roku był profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego (w 1933 roku został pozbawiony katedry, m.in. za protest przeciw uwięzieniu przywódców Centrolewu). Od 1921 roku był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności.

Stanisław Kot związany był z ruchem ludowym. Od 1933 roku działał w Stronnictwie Ludowym, w latach 1936–1939 był członkiem jego Naczelnego Komitetu Wykonawczego. Reprezentował prawe skrzydło stronnictwa. Był też działaczem opozycyjnego Frontu Morges.

We wrześniu 1939 roku znalazł się na emigracji i wszedł jako wicepremier do rządu gen. Sikorskiego, swego przyjaciela. Gorliwie prowadził akcję "oczyszczania" armii z ludzi związanych z sanacją. Z tych samych przyczyn prowadził kampanię bezpodstawnych ataków na działalność Związku Walki Zbrojnej pod komendą gen. Roweckiego "Grota", dążąc do poddania konspiracji w kraju kontroli politycznej, czemu sprzeciwiał się skutecznie gen. Sosnkowski jako komendant główny ZWZ na emigracji. W latach 1941–1942 Kot był ambasadorem rządu RP na uchodźstwie w ZSRR, w latach 1942–1943 ministrem stanu na Bliskim Wschodzie, w latach 1943–1944 ministrem informacji. W lipcu 1945 roku powrócił do kraju i z ramienia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej był w latach 1945–1947 ambasadorem w Rzymie. W 1947 roku ponownie wybrał emigrację. Od 1955 roku był przewodniczącym Rady Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego na obczyźnie.

Jako historyk zajmował się dziejami ideologii i doktryn politycznych XVI i XVII wieku. W 1919 roku założył kontynuowaną do dziś serię wydawniczą „Biblioteka Narodowa”, w latach 1921–1939 redagował kwartalnik historyczny „Reformacja w Polsce”. Ogłosił liczne prace historyczne, m.in.: Andrzej Frycz Modrzewski (1919), Ideologia polityczna i społeczna braci polskich zwanych arianami (1932), Historia wychowania (t. 1–2, wyd. 2 zmienione 1934).