Tomasz Sikorski

Z Wikipedii

Tomasz Sikorski (ur. 19 maja 1939 w Warszawie, zm. 12 listopada 1988 w Warszawie) - polski kompozytor i pianista. Syn teoretyka i kompozytora Kazimierza Sikorskiego (1895-1986). W PWSM w Warszawie studiował kompozycję oraz fortepian (1956-63), w 1965 w Paryżu u Nadii Boulanger. Od 1963 do 1968 uczył w PWSM w Warszawie. Był jednym z współzałożycieli zespołu „Warsztat Muzyczny". W 1967 założył zespół „Ad novum", w którym grali również Z. Rudziński (fortepian), A. Wojakowski (flet) i K. Woźniak (perkusja). Równocześnie występował jako solista, grając przede wszystkim własne utwory.

Jeszcze w czasach studiów zainteresowała go muzyka elektroniczna; powstały wtedy Echa II i Antyfony z taśmą. Podczas pobytu w USA na stypendium Senior Fulbright Program skomponował Samotność dźwięków na taśmę. Przede wszystkim jednak komponował na fortepian: solo lub w zespołach o różnym składzie.

Podobnie jak wielu polskich kompozytorów jego pokolenia, we wczesnych utworach eksperymentował z niekonwencjonalnymi sposobami gry i śpiewu, w poszukiwaniu nowych brzmień (sonoryzm). Na przykład w patii sopranu w utworze Antyfony zastosował glissando, skoki o duże interwały, staccato wykonywane w szybkim tempie). Wkrótce jednak w jego muzyce objawiły się również cechy znamienne dla minimalizmu: powtarzanie współbrzmień lub motywów, długo wytrzymywane dźwięki. W jednym z najpopularniejszych utworów Sikorskiego Holzwege na orkiestrę występują dwa plany. Jeden stanowią „barwne plamy” grane przez instrumenty dęte i perkusyjne, a drugi monotonne tło skrzypiec wykonujących długi dźwięk oraz powtarzany motyw (interwał trytonu).

W minimalistycznych utworach Sikorskiego materiał motywiczny, rytmiczny i harmoniczny jest z zasady bardzo skromny. Skrajny jest pod tym względem utwór Samotność dźwięków, który tworzy jeden dźwięk. Motywy są wielokrotnie i długo powtarzane. Czasem powtarzane są w stałym tempie, kiedy indziej coraz wolniej lub coraz szybciej, albo z nieregularnymi zmianami tempa. Występuje też przesuwanie faz, wynikające z różnicy tempa w jakim wykonywana jest taka sama muzyka. Na przykład w utworze Diafonia dwaj pianiści wykonują ten sam materiał dźwiękowy nierównocześnie, a ponadto mogą wstawiać pauzy w dowolnych miejscach, niezależnie od siebie. W utworze Choroba na śmierć drugi fortepian za każdym razem wchodzi nieco później niż pierwszy. W Muzyce nasłuchiwanej oba fortepiany grają w różnych tempach.

Uważany za pierwszego polskiego minimalistę, Sikorski stał się w latach dziewięćdziesiątych postacią nieomal kultową w środowiskach młodzieży zainteresowanej nowoczesną muzyką. Specyficzną aurę wokół jego muzyki stwarzał fakt, iż inspirował się Borgesem, Kierkegaardem i filozofią egzystencjalną. Przystępność jego muzyki zwększała tonalna harmonia, ułatwiająca kontemplowanie jego utworów.

[edytuj] Twórczość

Dwa preludia na fortepiany, 1955
Wariacje na fortepian i perkusję, 1960 (niewydane)
Echa II na 2 lub 4 fortepiany, dzwony, 4 gongi, 4 tam-tamy i taśmę magnetofonową, 1961-1963
Szkice na kwartet smyczkowy, 1962 (niewydane)
Antyfony na sopran, fortepian, waltornię, dzwony, 4 gongi i taśmę magnetofonową, 1963
Prologi na chór żeński, 2 fortepiany koncertujące, 4 flety, 4 waltornie i perkusję, 1964
Concerto breve na fortepian, 24 instrumenty dęte i 4 perkusje, 1965
Monodia e sequenza na flet i fortepian 1966
Sequenza I na orkiestrę, 1966
Sonant na fortepian, 1967
Intersection na perkusję, 1968 (niewydane)
Diafonia na dwa fortepiany, 1969
Homofonia na waltornie, trąbki, puzony, fortepian i gong, 1968-1970
Muzyka na instrumenty dęte blaszane i tam-tamy, 1969 (niewydane)
Na smyczki na troje skrzypiec i trzy altówki, 1970
Collage na chór żeński, instrumenty i taśmę magnetofonową, 1970 (niewydane)
Musique diatonique na instrumenty dęte i 8 gongów 1970 (niewydane)
Vox humana na chór mieszany, 2 fortepiany, 12 instrumentów dętych blaszanych, 4 gongi i 4 tam-tamy, 1971-1972
Przygody Sindbada żeglarza, opera radiowa na 6 głosów mówionych, sopran, tenor, chór żeński i orkiestrę 1971-1972
Zerstreutes Hinausschauen (Widok z okna oglądany w roztargnieniu) na fortepian, 1971/1972
Bez tytułu na fortepian i trzy dowolne instrumenty 1972
Holzwege (Drogi donikąd) na orkiestrę, 1972
Muzyka nasłuchiwania na 2 fortepiany, 1973
Muzyka z oddali na chór, instrumenty dęte, fortepian i perkusję, 1974
Inne głosy na 24 instrumenty dęte, 4 gongi i dzwony, 1975
Samotność dźwięków na taśmę magnetofonową, 1975
Choroba na śmierć na głos recytujący, 2 fortepiany, 4 trąbki i 4 waltornie (tekst: Søren Kierkegaard), 1976
Music in twilight (Muzyka w półcieniu) na fortepian i orkiestrę, 1978
Hymnos na fortepian, 1979
Struny w ziemi na smyczki, 1979-1980
Monofonia na orkiestrę, 1979-1980 (niewydane)
Lontano na orkiestrę, 1979-1980 (niewydane)
Osinato na orkiestrę, 1979-1980 (niewydane)
Autograf na fortepian, 1980
Modus na puzon, 1980
W dali ptak na głos recytujący, klawikord i taśmę magnetofonową (tekst: Samuel Beckett), 1981
Dwa portrety na orkiestrę, 1981-1982 (niewydane)
Paesaggio d'inverno (Pejzaż zimowy) na smyczki, 1982
Modus na wiolonczelę, 1982 (niewydane)
Eufonia na fortepiany, 1982
Autoportret na orkiestrę, 1983
Autoritratto na dwa koncertujące fortepiany i orkiestrę, 1983
Mały koncert na orkiestrę, 1983 (niewydane)
Recitativo ed Aria na smyczki 1983/1984 (niewydane)
La notte ("Omaggio a Friedrich Nietzsche") na smyczki, 1984
Rondo na klawesyn, 1984 (niewydane)
Moderato cantabile na wiolonczelę, 1986 (niewydane)
Das Schweigen der Sirenen (Milczenie syren, wg Franza Kafki) na wiolonczelę, 1986 (niewydane)
Omaggio "in memoriam Jorge Luis Borges" na 4 fortepiany i orkiestrę, 1987 (niewydane)
Diario 87 na taśmę magnetofonową i głos recytujący, 1987 (niewydane)