Nadia Boulanger

Z Wikipedii

Nadia Juliette Boulanger (ur. 16 września 1887 w Paryżu, zm. 22 października 1979 tamże) – francuska kompozytorka, pedagog, dyrygent, pianistka.

Wykształcenie muzyczne uzyskała w Konserwatorium Paryskim, gdzie studiowała kompozycję u Charles'a-Marie Widora i Gabriela Fauré, organy u Louisa Vierne'a i Felixa Alexandre'a Guilmanta oraz fortepian u Paula Vidala.

Poświęciła się pracy pedagogicznej, stając się z czasem jednym z najwybitniejszych pedagogów kompozycji w XX wieku. Prowadziła działalność pedagogiczną we Francji i w Stanach Zjednoczonych. W latach 1920-1939 była profesorem kompozycji, dyrygentury i historii muzyki w Ecole Normale de Musique w Paryżu. Wykładała również w Konserwatorium Paryskim i w Konserwatorium Amerykańskim w Fontainebleau (w latach 1921-1950 pełniła tam funkcję dyrektora). W latach 1939-1946 wykładała kompozycję w USA. Ponadto, prowadziła także prywatne lekcje kompozycji i analizy dzieła muzycznego.

Pod kierunkiem Nadii Boulanger kształciło się kilka pokoleń muzyków. Należą do nich m.in.: Daniel Barenboim, Conrad Beck, Robert Bennett, Lennox Berkeley, Arthur Berger, Jacques Berlinski, Gary Bertini, Idil Biret, Marc Bliztstein, Lili Boulanger, Mario di Bonaventura, Charles Bruck, Elliott Carter, Jacques Chailley, Paul Seiko Chihara, John Chowning, Marius Constant, Aaron Copland, Sir Clifford Curzon, Francis Dhomont, David Leo Diamond, Julio Estrada, Armando José Fernandes, Michael Flaksman, Jean Françaix, Robert Frances, John Eliot Gardiner, Peggy Glanville-Hicks, Philip Glass, Alexej Haieff, Pierre Henry, Ralph Kirkpatrick, Dinu Lipatti, Igor Markevitsch, John Nicholas Maw, Jeremy Menuhin, Gil Miranda, Douglas Moore, Thea Musgrave, Emil Naumoff, Per Nörgaard, Paul Rovsing Olsen, Lubomir Pipkow, Walter Piston, Quincy Porter, Astor Piazzolla, Almeida Prado, Claudio Santoro, Cornel Taranu, Virgil Thomson, Andriej Michajłowicz Wołkoński.

Nadia Boulanger wykształciła także liczne grono muzyków polskich, wśród których najliczniejszą grupę stanowią kompozytorzy. W różnym czasie pod jej kierunkiem studiowali m.in. Grażyna Bacewicz, Zbigniew Bargielski, Jerzy Bauer, Marian Borkowski, Joanna Bruzdowicz, Ewa Bukojemska, Andrzej Czajkowski, Sylwester Czosnowski, Andrzej Hundziak, Bronisława Kawalla, Wojciech Kilar, Stefan Kisielewski, Anna Maria Klechniowska, Michał Kondracki, Zygmunt Krauze, Feliks Roderyk Łabuński, Zdzisław Ładomirski, Juliusz Łuciuk, Wojciech Łukaszewski, Roman Maciejewski, Bernadetta Matuszczak, Krzysztof Meyer, Maria Modrakowska-Jackowska, Piotr Moss, Zygmunt Mycielski, Barbara Niewiadomska, Izabela Pacewicz, Elżbieta Paszkowska, Alina Piechowska, Zbigniew Pniewski, Grażyna Pstrokońska-Nawratil, Marta Ptaszyńska, Witold Rudziński, Zbigniew Rudziński, Kazimierz Serocki, Kazimierz Sikorski, Tomasz Sikorski, Stanisław Skrowaczewski, Jerzy Sokorski, Michał Spisak, Witold Szalonek, Antoni Szałowski, Tadeusz Szeligowski, Henryk Szeryng, Romuald Twardowski, Stanisław Wiechowicz, Antoni Wit, Bolesław Woytowicz, Wawrzyniec Żuławski.

Obok działalności pedagogicznej i kompozytorskiej zajmowała się także wykonawstwem. Działała głównie jako dyrygent, występując w krajach europejskich i USA. Dyrygowała również w 1967 roku w Filharmonii Narodowej w Warszawie. Podczas swojego pobytu Polsce poprowadziła wykłady otwarte w Państwowych Wyższych Szkołach Muzycznych w Warszawie i Krakowie. Wykonywała dzieła od baroku do współczesności, ze szczególnym uwzględnieniem muzyki dawnej, dzieł swoich uczniów oraz twórczości Gabriela Fauré. Przyczyniła się do rozpowszechnienia muzyki tego kompozytora, zwłaszcza jego Requiem. Wykonywała także i popularyzowała dzieła swojej siostry, Lili Boulanger (1893-1918).

Ponadto, prowadziła działalność publicystyczną i popularyzatorską. Jako krytyk muzyczny współpracowała m.in. z redakcjami "Monde Musical", "Spectateur" i "Revue Musicale". Pełniła także zaszczytną funkcję dyrektora muzycznego Księstwa Monako. Z parą książęcą utrzymywała bliski kontakt. W 1956 roku zajmowała się oprawą muzyczną uroczystości zaślubin księcia Rainiera z aktorką Grace Kelly. Tam również obchodziła uroczyście swój jubileusz 80-lecia urodzin. Do jej bliskich przyjaciół należeli m.in. Igor Strawiński i Paul Valéry.

[edytuj] Nagrody i wyróżnienia

• 1908 – II miejsce w konkursie o Nagrodę Rzymską za kantatę La Sirene
• 1957 – tytuł honorowego członka Związku Kompozytorów Polskich
• 1967 – tytuł Doktora Honoris Causa Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie
• 1967 – Order Komandorii Legii Honorowej przyznany z okazji 80 rocznicy urodzin
• Order Polonia Restituta

[edytuj] Wybrane kompozycje

• Les heures claires – cykl pieśni, współautorstwo: Raoul Pugno, sł. Émile Verhaeren (1909-1912)
• kantata La Sirene
• opera La ville morte, według Gabriele'a d'Annuzio (ukończenie kompozycji Raoula Pugno, 1911)
• Rapsodia na fortepian i orkiestrę
• utwory orkiestrowe
• utwory kameralne i solowe
• pieśni (m.in.: "Le Couteau"; "Doute"; "L'echange", sł. Mauclair; "I'ai frappe", sł. Bourguignon; "Soir d'hiver", sł. Nadia Boulanger)
• muzyka teatralna

[edytuj] Wybrana bibliografia

1. Leonie Rosenstiel, Nadia Boulanger, a life in music, Norton, New York-London 1982
2. Doda Conrad, Grandeur et mystére d'un mythe. Souvenirs de 44 ans d'amitié avec Nadia Boulanger, Éditions Buchet/Chastel, Paris 1995
3. Encyklopedia Muzyczna PWM, część biograficzna, tom 1, red. E. Dziębowska, PWM, Kraków 1979, s. 376
4. Encyklopedia Muzyki, red. A. Chodkowski, wyd. II, PWN, Warszawa 2001, s. 116
5. Marcin Łukaszewski, Mistrzyni (O Nadi Boulanger), "ViVO" 1997 nr 1, s. 26-28
6. Marcin Łukaszewski, Nadia Boulanger – kompozytor i pedagog, "Muzyka21" 2000 nr 5, s. 19-20
7. Marcin Łukaszewski, Nadia Boulanger – przyjaciel Polski Polaków, "Niedziela" 2000 nr 4
8. Marcin Łukaszewski, Wojciech Łukaszewski. Życie i twórczość, Wydawnictwo WSP, Częstochowa 1997, s. 26-27
9. Elżbieta Markowska, Zygmunt Mycielski, Dwie rozmowy, "Res Facta Nova" nr 1 (10), Ars Nova, Poznań 1994, s. 37
10. Krzysztof Meyer, Do i od kompozytora, Ars Nova, Poznań 1994, s. 27
11. Zygmunt Mycielski, Nadia Boulanger w Polsce, "Ruch Muzyczny" 1964 nr 9
12. Zygmunt Mycielski, Rozmowy z Nadią Boulanger, "Res Facta Nova" nr 1 (10), Ars Nova, Poznań 1994, s. 33
13. Zygmunt Mycielski, Rozmowy z Nadią Boulanger, "Ruch Muzyczny" 1984 nr 12
14. Maria Modrakowska, Wspominając studia u Nadii Boulanger, "Ruch Muzyczny" 1958 nr 11
15. Bruno Monsaingeon, Mademoiselle. Entretiens avec Nadia Boulanger, Edition Van de Velde, Paris bd.
16. Marek Podhajski, Studia kontrapunktu Tadeusza Szeligowskiego u Nadii Boulanger, "Res Facta" nr 8, PWM, Kraków 1977, s. 112
17. 50 lat Związku Kompozytorów Polskich, red. L. Erhardt, ZKP, Warszawa 1995, s. 131
18. Rozmowy "Ruchu Muzycznego". Mówi Tadeusz Szeligowski, "Ruch Muzyczny" 1959 nr 3, s. 7
19. Bogusław Schaeffer, Leksykon Kompozytorów XX wieku, t. 1, PWM, Kraków 1963, s. 64