Tramwaje w Wałbrzychu

Z Wikipedii

Tramwaje w Wałbrzychu - w Wałbrzychu tramwaje kursowały w latach 1898-1963 (według innych źródeł 1966).

Tramwaje w Wałbrzychu
Sieć linii tramwajowych w Wałbrzychu w 1945r.
Lokalizacja	Wałbrzych, Polska
Rodzaj transportu	tramwaj
Data uruchomienia	1898
Data likwidacji	1966 (1963??)
Prześwit toru	1000 mm

Pierwszy projekt budowy linii podmiejskiego tramwaju elektrycznego ze Świdnicy przez Świebodzice do Wałbrzycha pojawił się w 1895, jesienią tego roku miały rozpocząć się pierwsze prace. Autorem projektu byłą firma Kramer.Ze względu na nieotrzymanie koncesji przez wspomnianą firmę projekt zmodyfikowano,lecz wskutek braku oparcia i konkurencji ze strony firmy Siemens-Halske zarzucono, a zamiast niego zbudowano państwową linię kolejową, zwaną Weistritztalbahn. Ostatecznie zdecydowano się na budowę wyłącznie gminnej wąskotorowej (1000 mm) linii tramwajowej, w tym celu udzielono koncesji wałbrzyskiej spółce Niederschlesische Elektrizität- und Kleinbahn AG (Dolnośląska Spółka Akcyjna Elektryczności i Kolei Wąskotorowej, znana później pod skrótem NEUKAG), która podjęła budowę wedle systemu opracowanego przez firmę Siemens und Halske z Berlina (która to firma miała spore doświadczenie i poparcie w władz prowincji). Poza komunikacją tramwajową firma posiadała miejską elektrownię mieszczącą się nieopodal dolnego dworca kolejowego (późniejszego towarowego), w okolicy Vierhäuserplatz (dzisiejszy plac Grunwaldzki). Elektrownia ta dostarczała prąd głównie tramwajom. Roboty budowlane rozpoczęto 1 lipca 1896, a 12 września 1898 tramwaje ruszyły na trasie ze Szczawienka (Nieder-Salzbrunn) do Sobięcina (Nieder-Hermsdorf). 26 marca 1899 uruchomiono odnogę do Podgórza (Dittersbach), która była traktowana jako początek linii głównej - kilometraż rozpoczynał się w Podgórzu. Linie obsługiwane były przez 21 wagonów motorowych i 8 doczepnych. Linie były jednotorowe i obsługiwane z częstotliwością co 15 minut; w tym celu co ok. 2 km zbudowano mijanki. Linie tramwajowe posiadały skomplikowany, odcinkowy system taryfowy - główna trasa podzielona była na 11 odcinków, rozdzielane głównymi, numerowanymi przystankami (co około kilometr), między którymi znajdował się jeden lub dwa przystanki drugorzędne. W obrębie centrum miasta znajdowały się przystanki główne numer 4 (Sonnenplatz, dziś plac J. Tuwima) i numer 5 (Vierhäuserplatz, dziś plac Grunwaldzki). Najstarsze wagony miały 220 cm szerokości i 736 cm długości. Początkowo posiadały odbierak pałąkowy trolej , dość szybko zastąpiony nowoczesnym nożycowym (pantografem). Tramwaje malowano na kolor oliwkowozielony, zaś powyżej linii okien na biało.

14 września 1907 otwarto kolejną linię, od obecnego placu Grunwaldzkiego przez obecną ulicę Piotra Wysockiego (Waldenburger Straße), Biały Kamień (Weißstein) do Szczawna (Bad Salzbrunn). Odtąd kursowały trzy linie - główna z Podgórza do Szczawienka z 10 odcinkami i dwie boczne z placu Grunwaldzkiego: do Szczawna, z 6 odcinkami i do Sobięcina, z 4 odcinkami. Wkrótce przeorganizowano je w dwie linie, pierwszą z Sobięcina do Szczawienka i drugą z Podgórza do Szczawna, tak że na placu Grunwaldzkim przecinały się dwie linie. W 1913 przebudowano linię przez centrum miasta do Sobięcina, przenosząc ją z ul. Limanowskiego (Sandstraße) na ul. Słowackiego (Freiburger Straße), Rynek i Gottesberger Straße. Do wybuchu I wojny światowej sieć osiągnęła łączną długość 19,2 km, zaś tabor składał się z 27 wagonów motorowych i 19 doczep.

W 1920 rozpoczęto budowę nowej linii tramwajowej, łączącej śródmieście z Nowym Miastem. Jednocześnie zbudowano na jej przedłużeniu łącznik między Rynkiem (na linii do Sobięcina) a placem Tuwima (na linii do Podgórza), tak że odtąd istniały trzy punkty węzłowe: na pl. Grunwaldzkim, pl. Tuwima i w Rynku. W 1931 NEUKAG została przejęta przez Elektrizitäts-Werk Schlesien AG z Wrocławia (Zakład Energetyczny Śląsk SA), a sam zakład tramwajowy przemianowany przy tym na Waldenburger Kreisbahn (Wałbrzyska Kolej Powiatowa). W 1937 linię do Nowego Miasta przedłużono do Rusinowej (Reußendorf). W 1938 było 36 wagonów napędowych i 15 doczep. W latach 30. przemalowano tabor na kolor kremowy (kość słoniowa). W czasie II wojny światowej zbudowano bocznicę tramwajową przy dolnym dworcu towarowym, aby umożliwić rozwożenie towarów na lorkach. Rozpoczęto też w 1943 roku budowę sieci trolejbusowej.

Po wojnie i przejęciu w sierpniu 1945 przedsiębiorstwa przez polskie władze tramwaje nie były modernizowane, poza wprowadzeniem do ruchu kilku wagonów typu 5N. W 1963, w ramach ogólnopolskiej akcji likwidowania mniejszych wąskotorowych sieci tramwajowych, tramwaje zniknęły z krajobrazu miasta. Zastąpiły je trolejbusy i autobusy, natomiast od 1973 w Wałbrzychu kursują wyłącznie autobusy miejskie.