Wyprawa kijowska (1920)

Z Wikipedii

Wyprawa kijowska – ofensywa Wojska Polskiego i armii URL na Kijów w kwietniu 1920, podczas wojny polsko-bolszewickiej.

Józef Piłsudski przewidział, że po pokonaniu "Białych" bolszewicy będą mogli skoncentrować wszystkie siły na jednym froncie - froncie z Polską , wykorzystując również zdobyty na białych sprzęt wojskowy. Celem politycznym Piłsudskiego było stworzenie federacji państw narodowych w Międzymorzu Bałtycko-Czarnomorskim od Estonii po Ukrainę oddzielających etniczną Polskę od Rosji i uniemożliwiających ekspansję terytorialną Rosji na Zachód. Motywem Piłsudskiego jako Naczelnika Państwa było przekonanie,że istnienie Polski pomiędzy Niemcami a Rosją jest uzależnione od stworzenia systemu silnych sojuszy lokalnych uniemożliwiających ponowny rozbiór terytorium przedrozbiorowej Rzeczypospolitej Obojga Narodów pomiędzy dwóch silnych sąsiadów - Niemcy i Rosję, bowiem Polska samotnie jest zbyt słaba, by oprzeć się naciskowi niemiecko-rosyjskiemu , niezależnie od form ustrojowych w jakich te narody się znajdują.

Warunkiem działania było osiągnięcie porozumienia z Ukraińską Republiką Ludową - Ukraina była bowiem geostrategicznym kluczem rozwiązania federacyjnego. Piłsudski zawarł z przewodniczącym Dyrektoriatu URL Symonem Petlurą sojusz polityczny i wojskowy. Polska uznawała w nim suwerenność Ukraińskiej Republiki Ludowej,zrzekała się terytoriów Rzeczypospolitej przedrozbiorowej na wschód od ustalonej linii granicy z Ukrainą i zobowiązywała się do wspólnej walki z bolszewikami. Konsekwencją umowy było np. nie przekraczanie przez Wojsko Polskie przedrozbiorowej granicy Polski.

Operacja przeciw bolszewikom rozpoczęła się 25 kwietnia 1920 r i była większa niż inne w roku poprzednim. Wojskami od Mozyrza do Olewska dowodził gen. Rybak, od Olewska do Połonnego dowodził gen. Rydz-Śmigły, od Połonnego do Płoskirowa gen. Listowski a od Płoskirowa do granicy z Rumunią gen. Iwaszkiewicz. Wojska były rozmieszczone wzdłuż granicy sowieckiej Ukrainy.

Ofensywa polska na Kijów wywołała oburzenie we Francji ze względu na to, że Piłsudski mógł zaatakować Ukrainę z lepszym skutkiem militarnym razem z Denikinem. Gen. Anton Denikin był jednak przeciwny zarówno istnieniu państwa ukraińskiego jak i suwerenności Polski na wschód od linii Bugu. Wielomiesięczne rokowania polsko-rosyjskie w Taganrogu prowadzone przez misję z gen. Aleksandrem Karnickim skierowaną do kwatery Denikina przez Naczelnika Państwa zakończyły się fiaskiem wobec nieustępliwości strony rosyjskiej w kwestii samostanowienia narodów wchodzących przed 1917 r. w skład Imperium Rosyjskiego i granic polsko-rosyjskich. W tej sytuacji Rzeczpospolita Polska nie miała interesu państwowego w sukcesie Białych Rosjan i w konsekwencji uchyliła się od wsparcia Denikina ( pomimo nacisków Francji i Wielkiej Brytanii w tej sprawie). Równolegle były prowadzone w Mikaszewiczach^[1] rokowania polsko-bolszewickie, gdzie warunki strony polskiej były analogiczne do warunków stawianych Denikinowi. Rozmowy te z uwagi na kategoryczne żądanie Polski uznania przez RFSRR niepodległości Ukrainy i nieatakowanie wojsk Petlury przez Armię Czerwoną również zakończyły się bezowocnie.

28 kwietnia wojska polskie stanęły na linii: Czarnobyl-Koziatyn-Winnica-granica rumuńska. Wojska polskie przeszły w ciągu 24 godzin 90 km. Po tygodniowym odpoczynku wojska polskie stanęły u bram Kijowa nie napotykając żadnego oporu nieprzyjaciela. Wszystko przez to, że Mieżninow zdecydował się na dobrowolny odwrót.

Spis treści 1 Zdobycie Kijowa 2 Wycofanie 3 Przypisy 4 Bibliografia, linki

[edytuj] Zdobycie Kijowa

3 maja żołnierze wojska polskiego podjechali do Kijowa zdobycznym tramwajem, wzięli do niewoli oficera radzieckiego, po czym się wycofali. Następnego dnia, Armia Czerwona zaczęła śpiesznie opuszczać Kijów, a Wojsko Polskie przedefilowało ulicami Kijowa. Nikt z mieszkańców na to nie zwracał uwagi ponieważ, była to 15 zmiana władzy w ciągu trzech lat. Doszło do starć na moście spinającym Dniepr, lecz po krótkiej wymianie ognia 1 DPLeg przeszła przez rzekę i zajęła lewobrzeżny przyczółek sięgający 15km w głąb terytorium wroga.Cała prawobrzeżna Ukraina została wzięta kosztem 150 zabitych i 300 rannych.

[edytuj] Wycofanie

Z początkiem czerwca kontrofensywa sowiecka zmusiła wojska polskie do wycofania się z Kijowa, którego niewielkie oddziały ukraińskie Petlury nie były w stanie same utrzymać. Wojska polskie opuściły Kijów 13 czerwca.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia, linki

• Józef Piłsudski Rok 1920 w „Pisma zbiorowe” Warszawa 1937
• Tadeusz Kutrzeba Wyprawa kijowska Warszawa 1937
• Marian Kukiel Moja wojaczka na Ukrainie, wiosna 1920 : dziennik oficera Sztabu Generalnego ; wstęp i oprac. Janusz Zuziak. Warszawa 1995 : Wojskowy Instytut Historyczny ; Pruszków : "Ajaks", 1995 ISBN 83-85621-74-1
• Robert Potocki Idea restytucji Ukraińskiej Republiki Ludowej (1920-1939) Wydawnictwo: INSTYTUT EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ , Lublin 1999 ; ISBN 83-85854-46-0 , rozdziały ksiązki dotyczące wojny 1920 i planów strategicznych tworzenia armii URL w latach trzydziestych:[1] ;
• Grzegorz Nowik Zanim złamano Enigmę: Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918–1920. Wojskowe Biuro Badań Historycznych. Warszawa 2004, wyd. Oficyna Wydawnicza RYTM ISBN 83-7399-099-2
• Znaczenie i zakres deszyfracji depesz bolszewickich w latach 1919-1920 - wywiad z Grzegorzem Nowikiem Gazeta Wyborcza 7.08.2005