Inowrocław

Z Wikipedii

Współrzędne: 52°47'35" N 18°15'40" E52.7930556 18.2611111 (Inowrocław)

Inowrocław


Herb Inowrocławia	Flaga Inowrocławia

Gmina
- rodzaj

Inowrocław
miejska

1238

30,42 km²

Położenie

52° 47'35'' N
18° 15'40'' E

Wysokość

85-100 m n.p.m.

Liczba mieszkańców (2007)
- liczba ludności
- gęstość

76 849
2526 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

88-100

Tablice rejestracyjne

CIN

Położenie na mapie Polski

Inowrocław

TERC10
(TERYT)

6040507011

Miasta partnerskie

Bad Oeynhausen

Urząd miejski³

ul. Roosevelta 36/38
88-100 Inowrocław
tel. 52 355-52-00; faks 52 355-52-55
(e-mail)

Strona internetowa miasta

Inowrocław (niem. Inowrazlaw, w latach 1904-1920 i podczas okupacji niemieckiej Hohensalza) – miasto i gmina w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim na Pojezierzu Kujawskim, położone nad rzeką Noteć. Miejscowość uzdrowiskowa.

Spis treści

1 Struktura powierzchni
2 Demografia
3 Położenie
4 Historia
5 Zabytki
6 Uzdrowisko Inowrocław
7 Kultura
8 Gospodarka i komunikacja
9 Edukacja
10 Media
11 Sport
12 Znane osoby związane z Inowrocławiem
13 Ciekawostki
- 13.1 Książęta inowrocławscy
- 13.2 Dzielnice i osiedla
14 Sąsiednie gminy
15 Bibliografia
16 Zobacz też
17 Linki zewnętrzne

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Inowrocław ma obszar 30,42 km², w tym:

użytki rolne: 46%
użytki leśne: 0%

Miasto stanowi 2,48% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	77 647	100	40 834	52,6	36 813	47,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	2552,5		1342,3		1210,2

Według danych z roku 2005⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1577,91 zł.

Rynek

[edytuj] Położenie

Inowrocław leży w środkowo-zachodniej części kraju, w województwie kujawsko–pomorskim. Wraz z okolicznymi gminami tworzy powiat inowrocławski, którego jest stolicą. Przez południową część miasta płynie Noteć. Inowrocław posiada 77 tys. mieszkańców, co plasuje go wśród największych ośrodków w regionie. Inowrocław leży przy linii kolejowej Poznań – Toruń. Przez miasto przebiegają ważne trasy: nr 15 Wrocław-Krotoszyn-Gniezno-Toruń-Olsztyn, nr 25 Konin–Bydgoszcz, nr 251 Inowrocław–Żnin, nr 252 Inowrocław–Włocławek.

Inowrocław leży w niewielkich odległościach do dużych ośrodków miejskich oraz do obydwu stolic woj. kujawsko-pomorskiego.

Odległości:

Złotniki Kujawskie – 14 km
Toruń – 35 km
Gniezno - 65 km
Bydgoszcz – 45 km
Poznań – 120 km
Włocławek – 65 km
Warszawa – 250 km

Deptak - ul. Królowej Jadwigi

[edytuj] Historia

Pierwsza wzmianka o Inowrocławiu pochodzi z 1185 roku i określa miejscowość jako Novo Wladislaw. Nazwa została wybrana prawdopodobnie na cześć Władysława Hermana lub jako Nowy Włocławek, założony przez mieszkańców Włocławka uciekających przed powodzią i szukających nowego miejsca do osiedlenia się. Miasto powstało na bazie dużego targu i znajdującej się w pobliżu warzelni soli.

Przypadkowe znalezienie historycznych śladów działalności ludzkiej i prowadzone później prace wykopaliskowe wykazały, że na terenie obecnego Inowrocławia istniała prawdopodobnie najstarsza warzelnia soli jak do tej pory odkryta na ziemiach polskich.

Prawa miejskie Inowrocław uzyskał około 1238 roku z rąk księcia Kazimierza Konradowicza. W latach 1466-1772 Inowrocław był stolicą województwa inowrocławskiego obejmującego swym zasięgiem północno-zachodnią część Kujaw z miastami: Bydgoszcz, Solec Kujawski, Koronowo, Gniewkowo, Podgórz, Słońsko, Raciążek, Służewo, Lipno, Dobrzyń i Radziejów.

Okres zaboru pruskiego to czas wzrastającej germanizacji. W XIX w. miasto zaczęło się ponownie rozwijać. Powstało wiele inwestycji: drukarnia (1840), szkoła średnia (1848), nowy szpital dla miasta i powiatu (1870), kopalnia i warzelnia soli oraz rozpoczęcie budowy węzła kolejowego (1873), uzdrowisko (1875), fabryka maszyn rolniczych i fabryka sody (1882), gazownia (1902), wodociągi (1904), elektrownia (1908), linia tramwajowa (1912-1969). Jednocześnie mieszkańcy miasta aktywnie brali udział we wszelkich zrywach narodowych (insurekcja kościuszkowska, powstania listopadowe i styczniowe). W 1812 roku w Inowrocławiu miał kwaterę cesarz Napoleon Bonaparte w drodze na Moskwę.

Inowrocław powrócił do Polski w 1919 roku. Na czele powstańców przejmujących kontrolę nad miastem stał kpt. Paweł Cyms. Okres dwudziestolecia międzywojennego to czas zmagania się z trudną ogólną sytuacją gospodarczą w kraju, co w Inowrocławiu przekładało się między innymi na bardzo wysokie bezrobocie. Liczne były wystąpienia robotników i bezrobotnych. W 1926 roku policja krwawo rozgoniła demonstrację robotniczą. W latach 30. dochodziło do publicznych głodówek bezrobotnych. W 1930 roku głodowało między innymi 20 bezrobotnych powstańców. Mimo trudności gospodarczo-społecznych miasto się rozwijało. Uruchomiono Hutę Szkła "Irena" i szyb Kopalni Soli przy ul. Poznańskiej (1924), zakończono budowę Zakładu Przyrodoleczniczego w uzdrowisku (1927), rozpoczęto budowę lotniska (1930) ukończoną po trzech latach.

Pierwsze dni okupacji hitlerowskiej to masowe aresztowania i egzekucje mieszkańców. W nocy 30 listopada 1939 r. Niemcy wypędzili z miasta ponad 1000 polskich rodzin. Okupację niemiecką zakończyło zajęcie Inowrocławia przez Armię Czerwoną w dniu 21 stycznia 1945. Ostatni nalot niemiecki odbył się jednak jeszcze 4 kwietnia 1945 – pojedynczy samolot zrzucił 4 bomby odłamkowe i ostrzelał podróżnych na peronach dworca kolejowego w Inowrocławiu. (Zginął wówczas m.in. Leon Spychalski z Paprosa.)

W latach 1950-1998 miasto administracyjnie należało do województwa bydgoskiego. Powiat inowrocławski przywrócono 1 stycznia 1999 roku.

[edytuj] Zabytki

romański kościół Imienia Najświętszej Marii Panny z końca XII lub początku XIII w. mianowany przez papieża Benedykta XVI Mniejszą Bazyliką
kościół farny św. Mikołaja z XV wieku, przebudowany w XVII wieku
kościół poewangelicki z lat 1861-1863
neoromański kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Pannie z lat 1898-1900
neogotycki budynek Urzędu Miejskiego
fragmenty średniowiecznych fortyfikacji – ul. Poznańska 4 oraz Plac Klasztorny przy Państwowej Szkole Muzycznej
kościół garnizonowy Św. Barbary i Św. Maurycego z lat 30. XX wieku.

Kościół pw. Imienia NMP

Portal w ścianie zachodniej kościoła pw. Imienia NMP

Pomnik Powstańców Wielkopolskich

Pomnik Jana Kasprowicza

[edytuj] Uzdrowisko Inowrocław

Inowrocław znany jest jako miejscowość uzdrowiskowa. Tradycje warzenia tutaj soli sięgają czasów średniowiecza. Współcześnie posiada zgrupowane w jednym zespole położonym blisko centrum, w zachodniej części miasta:

Park Solankowy,
Ogród Botaniczny
Minizoo – niestety już zlikwidowane,
Zakład Przyrodoleczniczy,
szpitale uzdrowiskowe,
sanatoria branżowe,
tężnie,
Teatr Letni,
muszlę koncertową.

[edytuj] Kultura

Teatr Miejski ze sceną Teatru Letniego
Inowrocławski Dom Kultury
Młodzieżowy Dom Kultury "Pszczółka"
Muzeum Miejskie im. Jana Kasprowicza
Kinomax
Hala Widowiskowo-sportowa
Stowarzyszenie Ogrody Kultury
Państwowa Szkoła Muzyczna I i II st. im. Juliusza Zarębskiego
Prywatna Szkoła Muzyczna "Yamaha"
Sala Koncertowa im. Ireny Dubiskiej
Najstarszy klub muzyczny "Hades"
Coroczny, marcowy Ogólnopolski Festiwal Małych Form Teatralnych Arlekinada

[edytuj] Gospodarka i komunikacja

Inowrocław jest jednym z ważniejszych ośrodków gospodarczych w woj. kujawsko-pomorskim.

Rozwinięty jest przemysł chemiczny, szklarski, maszynowy, metalowy, poligraficzny i spożywczy. Do największych zakładów na terenie miasta należą:

Inowrocławskie Zakłady Chemiczne Soda Mątwy S. A. – zakłady produkują sodę kalcynowaną, kredę strącaną, i chlorek wapnia,
Huta Szkła Gospodarczego Irena S. A. – notowana na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, producent szkła kryształowego, szkła sodowego,
Inowrocławskie Kopalnie Soli Solino S. A. Grupa Orlen – producent soli i solanki,
Inowrocławska Fabryka Maszyn,
Drukarnia Pozkal,
Drukarnia Polprint,
Drukarnia Ekspres,
Centrostal Inowrocław,
Kujawska Spółdzielnia Mleczarska Cuiavia.

W południowej części miasta znajduje się wielki zespół osadników Inowrocławskich Zakładów Chemicznych Soda Mątwy tzw. "Białe morze". Z innych przedsiębiorstw wyróżnić możemy: Opak-met, Mostodrog, HT Tioplast Polska, Druk-Intro, Filar, Lematit, Joaga, Modina, Barbara Luijcx.

Rozwinięty jest sektorem handlu i usług. W mieście swe siedziby ma wiele oddziałów banków, towarzystw ubezpieczeniowych, firm leasingowych i doradczych, funkcjonują liczne ośrodki handlu detalicznego i hurtowego, punkty usługowe, serwisy, istnieje kilkanaście stacji benzynowych, kilka marketów (Carrefour, Kaufland, Biedronka, Lidl, Tesco, Netto, POLOmarket), serwisy samochodowe (Opel, Fiat, Peugeot, Skoda, Ford, Renault, Seat, FSO).

Inowrocław jest ważnym węzłem kolejowym o znaczeniu ogólnokrajowym. Leży na szlaku łączącym północ kraju z południem. Przez Bydgoszcz i Toruń łączy bowiem Gdańsk, Gdynię i Olsztyn ze wszystkimi dużymi miastami na południu. Największe znaczenie komunikacyjne ma zelektryfikowana magistrala węglowa Gdynia-Katowice (Herby).

W Inowrocławiu krzyżują się też drogi krajowe i wojewódzkie:

15 Ostróda-Toruń-Inowrocław-Gniezno-Jarocin-Krotoszyn-Trzebnica
25 Bobolice-Bydgoszcz-Inowrocław-Konin-Kalisz-Ostrów Wielkopolski-Oleśnica
251 Inowrocław-Żnin-Wągrowiec
252 Inowrocław-Włocławek

W sąsiednich Tupadłach znajduje się węzeł drogi K25 z drogą wojewódzką 412 Tupadły-Kruszwica.

W Inowrocławiu znajduje się ponadto lotnisko sportowe miejscowego Aeroklubu Kujawskiego.

Inowrocławskie Zakłady Chemiczne Soda Mątwy wieczorem

W Inowrocławiu działa wielu przewoźników autobusowych. Największy z nich to PKS Inowrocław, posiadający także placówki w Żninie i Mogilnie.

[edytuj] Edukacja

Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy, Wydział Zamiejscowy w Inowrocławiu – kierunki: zarządzanie, turystyka i rekreacja.

Od 2007 roku przy WSG w Inowrocławiu funkcjonuje Uniwersytet Trzeciego Wieku.

[edytuj] Media

W Inowrocławiu mają siedzibę media o znaczeniu ponadregionalnym. Istnieją 2 stacje radiowe, kilka redakcji gazet.

Radio:
- Radio GRA 90,8 FM
- Radio Eska Inowrocław 98,1 FM
Prasa:
- Gazeta Pomorska (mutacja inowrocławska)
- Express Inowrocławski (mutacja Expressu Bydgoskiego)
- Extra Kujawy Inowrocław (mutacja tygodnika Extra)
- Nasze Miasto Inowrocław (wydawana przez UM)
Internet:
- www.inowroclaw.pl
- www.ino-online.pl
- www.inowroclaw.info.pl

Osiedle Rąbin

[edytuj] Sport

piłka nożna – Goplania Inowrocław, Cuiavia Inowrocław, Noteć Inowrocław
piłka ręczna – Cuiavia/OSiR Inowrocław (nie istnieje)
koszykówka – Noteć Inowrocław, Sportino Inowrocław, SKS Kasprowicz Inowrocław
karate – Inowrocławski Klub Sportowy Karate
tenis stołowy – IKTS Noteć Inowrocław
lotnictwo – Aeroklub Kujawski w Inowrocławiu
pływanie – Klub "Delfin"
siatkówka – MSPS/Osir Inowrocław
żeglarstwo – Yacht Klub Polski INOWROCŁAW

[edytuj] Znane osoby związane z Inowrocławiem

Henryk Arctowski – geofizyk, geograf, ojciec glacjologii polskiej
Maria Ciesielska - aktorka ("Zezowate szczęście")
Ryszard Brejza – polityk, samorządowiec, prezydent Inowrocławia
Zygmunt Cybichowski – prawnik, sędzia Stałego Trybunału Rozjemczego w Hadze
Witold Degler – poeta, satyryk
Bronisław Dietl – prezydent Torunia
Aleksander Dubiski – lekarz, działacz polityczny i społeczny
Irena Dubiska – skrzypaczka
Bolesław Filipiak – dziekan św. Roty Rzymskiej
Justus Frantz – niemiecki pianista i dyrygent
Henryk Fryderyk Hoyer – ojciec histologii polskiej
Józef Glemp – prymas Kościoła katolickiego w Polsce
Andrzej II Górka – polityk, kasztelan międzyrzecki, starosta inowrocławski
Maksymilian Gruszczyński – działacz narodowy, założyciel Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół"
Radosław Hyży – koszykarz reprezentacji Polski
Robert Janowski – aktor i piosenkarz
Jacek Janiszewski – minister rolnictwa
Jan Kasprowicz – poeta młodopolski urodzony w Szymborzu (dawniej wieś pod Inowrocławiem, obecnie jego dzielnica).
Zobacz też: Ślady Jana Kasprowicza w Inowrocławiu, I LO im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu
Michał Kozal – błogosławiony, biskup, męczennik
Mirosław Kruszyński – prezydent Ostrowa, wiceprezydent Poznania
Józef Krzymiński – lekarz, działacz społeczny i narodowy
Marian Kwiatkowski – prokurator Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu, zastępca rektora KUL-u
Antoni Laubitz – biskup pomocniczy archidiecezji gnieźnieńskiej
Jan Moll – kardiochirurg, pionier transplantacji serca ludzkiego
Jan Niemojewski – sędzia ziemski, arianin
Andrzej Oporowski – katolicki biskup, wojewoda inowrocławski
Agnieszka Pachałko – Miss Polski 1993
Tomasz Peta – katolicki biskup Astany
Wojciech Polak, biskup pomocniczy archidiecezji gnieźnieńskiej
Stanisław Przybyszewski – pisarz okresu Młodej Polski
Kazimierz Rolewski – rektor poznańskiego Arcybiskupiego Seminarium Duchownego, kandydat na ołtarze, zwany męczennikiem konfesjonału
Bolesław Rumiński – działacz gospodarczy i polityczny, wiceprzewodniczący Rady Państwa, minister przemysłu chemicznego
Antoni Serbeński – malarz, grafik, pedagog
Stanisław Szenic – pisarz, varsavianista
Krzysztof Szubarga – koszykarz reprezentacji Polski
Grzegorz Turnau – poeta, piosenkarz
Beata Kawka – aktorka
Bronisława Wajs-Papusza – cygańska poetka

[edytuj] Ciekawostki

Inowrocławianie postawili już trzy pomniki Janowi Kasprowiczowi. Pierwszy zbudowany w 1930, najstarszy został zniszczony w 1939 roku, a jego replika została ustawiona w 1966 roku na skwerze przy ul. Solankowej. Przed szkołą do której Kasprowicz uczęszczał stoi jego pomnik jako gimnazjalisty odsłonięty w 1978 roku.
Inowrocław gościł wielokrotnie króla Władysława Jagiełłę. Takie wizyty kosztowały jednak sporo. Na jeden przejazd królewskiego orszaku trzeba było zakupić 270 korców owsa.
Od XIV wieku do I rozbioru Polski istniało województwo inowrocławskie obejmujące swym zasięgiem tereny inowrocławskie, bydgoskie i gniewkowskie.
Od 22 lat pływa po morzach i oceanach świata statek typu RORO MS Inowrocław
Inowrocław w latach 1912-1962 posiadał trakcję tramwajową. Jedyna linia wiodła z dworca kolejowego na rynek, a stamtąd ul. Św. Ducha do koszar. Ostatnie kursy tramwaje robiły 31 grudnia 1962 zabierając wtedy wszystkich na bezpłatną przejażdżkę.
Inowrocław jest prawdziwym zagłębiem poligraficznym. W mieście działa kilkadziesiąt małych i dużych drukarni, a kilka kontynuuje tradycje związane z przemysłem poligraficznym, np. uroczysty chrzest adeptów poligrafii

Kościół Zwiastowania NMP nocą

Grzegorz Turnau na wydanej w 2005 roku płycie "11:11" umieścił utwór "In Novo Wladislav" do słów Michała Rusinka

[edytuj] Książęta inowrocławscy

[edytuj] Dzielnice i osiedla

Śródmieście
Stare Miasto
Nowe Osiedle
Osiedle Bydgoskie
Osiedle Toruńskie
Osiedle Piastowskie
Uzdrowisko
Miechowiczki (dzielnica Inowrocławia)
Osiedle Bajka
Rąbin
Rąbinek (dzielnica Inowrocławia)
Mątwy
Szymborze
Solno (dzielnica Inowrocławia)

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Inowrocław

[edytuj] Sąsiednie gminy

Inowrocław

[edytuj] Bibliografia

Stare przewodniki

Karol Kopeć, Ilustrowany przewodnik po Inowrocławiu i Kujawach (Kruszwica-Strzelno-Trzemeszno-Mogilno-Pakość), Inowrocław 1933 [1]
Stanisław Waszak, Przewodnik po Inowrocławiu i Kujawach (Kruszwica, Strzelno, Pakość), Inowrocław 1933 [2]