Valdas Adamkus

Z Wikipedii

Valdas Adamkus

Data urodzenia	1926
Prezydent Litwy
Okres urzędowania	od 26 lutego 1998 do 25 lutego 2003
Poprzednik	Algirdas Brazauskas
Następca	Rolandas Paksas
Prezydent Litwy
Okres urzędowania	od 12 lipca 2004
Poprzednik	Artūras Paulauskas

Valdas Adamkus (ur. 3 listopada 1926 w Kownie) – litewski polityk, w latach 1998-2003 oraz od czerwca 2004 roku prezydent państwa.

[edytuj] Młodość

Valdas Adamkus urodził się w Kownie jako Voldemaras Adamkavičius w rodzinie urzędniczej. Ojciec był jednym z założycieli i wykładowców szkoły lotniczej w przedwojennej Litwie. Adamkus zdobywał wiedzę w kowieńskim gimnazjum "Aušra" ("Świt"), podczas wojny przyłączając się do antyniemieckiego ruchu oporu. Kolportował wtedy podziemną gazetę, m.in. patriotyczne pismo Młodzi, czuwajcie! (Jaunime, budek!). Po krótkim pobycie z rodzicami w Niemczech w 1944 r. Adamkus powrócił na Litwę w celu walki z sowieckim okupantem. Walczył w bitwie pod Sedą, lecz wkrótce musiał opuścić kraj. Po ukończeniu litewskiego gimnazjum w Niemczech, immatrykulował się na wydziale nauk przyrodniczych uniwersytetu w Monachium. Pracował dla YMCA (pomagając uchodźcom). Zdobył dwa medale podczas Olimpiady Narodów Zniewolonych w 1948 r.

[edytuj] Pobyt w USA

W 1949 r. emigrował do USA, gdzie na krótko znalazł pracę w warsztacie samochodowym. W 1951 r. założył własny klub sportowy dla mniejszości litewskiej Lituanica.

Adamkus był aktywnym organizatorem demonstracji i petycji przeciwko zniewoleniu Litwy, 1961-1964 członkiem zarządu Wspólnoty Litewskiej, członkiem i przewodniczącym "Rady Amerykanów Litewskiego Pochodzenia". Organizował w 1983 r. Światowe Zawody Sportowców Litewskich. W latach 70. rozpoczął pracę w instytucjach amerykańskich zajmujących się ochroną środowiska. Był aktywnym członkiem Partii Republikańskiej. Od czasu do czasu odwiedzał Litwę, przemycając książki o tematyce litewskiej zakazane w ZSRR. W 1989 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Wilnie. Odznaczony również przez uczelnie w Indiana i Illinois za wkład w ochronę Wielkich Jezior. Prezydent Clinton wysłał specjalny list z podziękowaniami, gdy Adamkus zrezygnował z wieloletniego szefostwa amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska.

[edytuj] Powrót na Litwę

W 1993 r. Adamkus prowadził kampanię wyborczą emigracyjnego kandydata na prezydenta Litwy Stasysa Lozoraitisa, włączył się również w organizację wyborów parlamentarnych w 1996 r. (popierał siły umiarkowanie prawicowe), sam jednakże nie zdecydował się na start. W 1997 r. Adamkus został wystawiony przez Litewską Unię Centrystów na kandydata do Rady Miejskiej w Szawlach.

[edytuj] Prezydentura

Valdas adamkus i Wiktor Juszczenko

W styczniu 1998 r. wybrano go prezydentem Litwy, niewielką przewagą wygrał w rywalizacji z socjaldemokratą Artūrasem Paulauskasem. Aktywnie uczestniczył w procesie przystąpienia Litwy do NATO i Unii Europejskiej. Szefem państwa pozostawał do stycznia 2003 r., gdy nieoczekiwanie przegrał w drugiej turze wyborów prezydenckich z Rolandasem Paksasem.

Powrót Adamkusa do pałacu prezydenckiego przy placu Daukantasa w Wilnie umożliwiło odsunięcie od władzy Paksasa po ujawnieniu jego udziału w aferze korupcyjnej. W II turze przedterminowych wyborów prezydenckich w czerwcu 2004 r. Adamkus pokonał nieznaczną większością głosów (52,4%) Kazimierę Prunskienė. Został zaprzysiężony po powtórnym wyborze 12 lipca 2004 r.

Został odznaczony m.in. polskim Orderem Orła Białego (1999).

Żoną Adamkusa jest Alma Adamkienė.