Zaćmienie Słońca

Z Wikipedii

Zaćmienie Słońca powstaje, gdy Księżyc znajdzie się pomiędzy Słońcem a Ziemią i tym samym przesłoni światło słoneczne.

Spis treści 1 Rodzaje zaćmień Słońca 2 Wybrane zaćmienia Słońca 3 Lista najdłuższych zaćmień Słońca od 1 roku n. e. do 3000 r. n. e. 3.1 Całkowite zaćmienia Słońca 3.2 Obrączkowe zaćmienia Słońca 4 Całkowite zaćmienia Słońca widoczne z położenia dzisiejszej Warszawy - 21°00' E 52°15' N 5 Zobacz też

[edytuj] Rodzaje zaćmień Słońca

• zaćmienie częściowe - występuje, gdy obserwator nie znajduje się wystarczająco blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i Księżyc, by znaleźć się całkowicie w cieniu Księżyca, lecz na tyle blisko, że znajduje się w półcieniu.
• zaćmienie całkowite - występuje, gdy obserwator znajduje się w cieniu Księżyca. W takim przypadku widoczna staje się korona słoneczna. Jest to możliwe dzięki temu, że obserwowane rozmiary kątowe Księżyca są tylko nieznacznie większe od rozmiarów kątowych Słońca i w przypadku zaćmienia całkowitego, Księżyc przysłania całkowicie powierzchnię Słońca, ale nie przysłania korony słonecznej.
• zaćmienie obrączkowe - zwane również zaćmieniem pierścieniowym występuje wtedy, gdy, podobnie jak w przypadku zaćmienia całkowitego, obserwator znajduje się bardzo blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i Księżyc. W odróżnieniu jednak od zaćmienia całkowitego, w przypadku zaćmienia pierścieniowego rozmiary kątowe Księżyca są mniejsze niż rozmiary kątowe Słońca. Dzieje się tak, wtedy, gdy zaćmienie ma miejsce w czasie, gdy Księżyc znajduje się w pobliżu apogeum swojej orbity, czyli w pozycji najbardziej oddalonej od Ziemi.
• zaćmienie hybrydowe - zachodzi wówczas, gdy w pewnych miejscach Ziemi to samo zaćmienie jest całkowite, a w innych obrączkowe. Tylko około 5 % wszystkich zaćmień jest hybrydowych.

W przypadku zaćmienia centralnego (całkowite, obrączkowe lub hybrydowe) obserwator nie znajdujący się w centrum, czyli nie w cieniu, ale w półcieniu obserwuje jedynie zaćmienie częściowe.

częściowe	całkowite	obrączkowe	hybrydowe
35,2 %	26,9 %	33,2 %	4,8 %

W ciągu roku występują (gdzieś na kuli ziemskiej) co najmniej dwa zaćmienia Słońca, ale nie więcej niż pięć (z tych najwyżej trzy są całkowite). I tak np. 1993 był rokiem z dwoma zaćmieniami, 1935 z pięcioma. Statystycznie rzecz biorąc, całkowite zaćmienie Słońca zdarza się na danym obszarze co 370 lat. Zdarza się oczywiście, że w danym regionie możemy takie zjawisko obserwować częściej (np. Brisbane w Australii (5 kwietnia 1856 i 25 marca 1857), czy wybrzeże Angoli (21 czerwca 2001 i 4 grudnia 2002).

Najbliższe zaćmienie Słońca widoczne w Polsce nastąpi 1 sierpnia 2008 roku, najbliższe obrączkowe zaćmienie 13 lipca 2075 roku, zaś najbliższe całkowite zaćmienie widoczne z terenów Polski dopiero 7 października 2135 roku.

Z powodu ruchów pływowych występujących na Ziemi, Księżyc stopniowo oddala się od naszej planety. Tempo tego ruchu to około 4 cm rocznie. Za mniej więcej 600 mln lat średnica kątowa tarczy Księżyca stanie się na tyle mała, że całkowite zaćmienia Słońca przestaną występować. Obserwować będzie można jedynie zaćmienia częściowe i obrączkowe.

[edytuj] Wybrane zaćmienia Słońca

Data zaćmienia	Typ	Czas trwania (maks.)	Trasa zaćmienia	Uwagi
1 czerwca 1639	obrączkowe	00:26,9 min	Ameryka Północna, Europa	Obrączkowe zaćmienie Słońca, widoczne w Prusach Wschodnich, terenach Białorusi, Kazachstanu.
12 sierpnia 1654	całkowite	04:26,4 min	Europa, Azja	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce.
23 września 1699	hybrydowe	00:08,2 min obrączkowe 00:53,4 min całkowite	Europa, Azja	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce.
12 maja 1706	całkowite	04:10,3 min	Europa, Azja	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce.
13 maja 1733	całkowite	04:09,8 min	Ameryka Północna, Północna Europa	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce.
25 lipca 1748	obrączkowe	05:07,4 min	Ameryka Północna, Ocean Atlantycki, Europa, Azja Mniejsza,	Obrączkowe zaćmienie Słońca, widoczne w Polsce.
5 września 1793	obrączkowe	05:57,5 min	Środkowa Europa, Azja,	Obrączkowe zaćmienie Słońca, widoczne w Polsce.
11 lutego 1804	hybrydowe	00:45,0 min obrączkowe 00:04,8 min całkowite	Środkowa Europa	Hybrydowe zaćmienie Słońca, w obecnych granicach Polski widoczne jedynie jako obrączkowe.
19 listopada 1816	całkowite	02:03,6 min	Środkowa Europa	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w obecnych granicach Polski (południowa część).
15 maja 1836	obrączkowe	04:42,9 min	Środkowa Europa	Obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne w obecnych granicach Polski (północna część).
8 lipca 1842	całkowite	04:09,6 min	Środkowa Europa	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w obecnych granicach Polski (południowe i południowo-wschodnie tereny).
28 lipca 1851	całkowite	03:44,7 min	Środkowa Europa	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w obecnych granicach Polski.
19 sierpnia 1887	całkowite	03:53,9 min	Środkowa Europa	Przedostatnie całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce. To zaćmienie zainspirowało Bolesława Prusa przy pisaniu Faraona.
17 kwietnia 1912	hybrydowe (obrączkowo-cakowite)	00:06,0 min (całkowite) 00:42,6 min (obrączkowe)	Europa	Zaćmienie Słońca całkowite: w Hiszpanii, na Oceanie Atlantyckim, we Francji, obrączkowe: Francja, Niemcy, Morze Bałtyckie, (obecna) Łotwa, Rosja.
21 sierpnia 1914	całkowite	02:18,1 min	Północna i Wschodnia Europa	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne na terenach polskich np. w Wilnie.
29 maja 1919	całkowite	06:55,7 min	Zachodnia Afryka	Sfotografowane przez Arthura Eddingtona w celu weryfikacji ogólnej teorii względności
30 czerwca 1954	całkowite	02:39,0 min	Ameryka Północna, Północna i Wschodnia Europa	Ostatnie całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce - dokładniej na samej granicy z Litwą (Suwałki, Sejny).
11 sierpnia 1999	całkowite	02:23,0 min	Wielka Brytania, kraje Beneluksu, Francja, Niemcy, Austria, Węgry, Rumunia, Bułgaria.	Ostatnie całkowite zaćmienie Słońca XXw, blisko granic Polski. W Polsce widoczne jako dość głębokie zaćmienie częściowe.
21 czerwca 2001	całkowite	04:57 min	Ameryka Południowa, Afryka
14 grudnia 2001	obrączkowe	03:53 min	Północna i Środkowa Ameryka
10 czerwca 2002	obrączkowe	00:23 min	Azja, Australia, Ameryka Północna
4 grudnia 2002	całkowite	02:04 min	Afryka Południowa, Antarktyka, Indonezja, Australia
31 maja 2003	obrączkowe	03:37 min	Europa, Azja, Ameryka Północna
23 listopada 2003	całkowite	01:57 min	Australia, Nowa Zelandia, Antarktyka, Ameryka Południowa
8 kwietnia 2005	hybrydowe	00:42 min	Pacyfik, Ameryka Środkowa
3 października 2005	obrączkowe	04:32 min	Portugalia, Hiszpania i północna Afryka	[1]
29 marca 2006	całkowite	04:07 min	Brazylia, północna Afryka, centralna Azja, Mongolia, Turcja	[2]
22 września 2006	obrączkowe	07:09 min	Ameryka Południowa, Zachodnia Afryka, Antarktyka
7 lutego 2008	obrączkowe	02:12 min	Antarktyka, Australia, Nowa Zelandia
1 sierpnia 2008	całkowite	02:27 min	Ameryka Północna, Europa (Norwegia, Rosja-Nowa Ziemia), Azja	W Polsce widoczne jako częściowe zaćmienie.
26 stycznia, 2009	obrączkowe	07:54 min	południowa Afryka, Antarktyka, południowo-wschodnia Azja, Australia
22 lipca 2009	całkowite	06:39 min	Indie, Chiny, Pacyfik.	Najdłuższe zaćmienie XXI wieku
15 stycznia 2010	obrączkowe	11:08 min	Afryka, Azja
11 lipca 2010	całkowite	05:20 min	Ameryka Południowa
1 czerwca 2011	częściowe	-	Islandia, Ameryka Północna, wschodnia Azja
25 listopada 2011	częściowe	-	południowa Afryka, Antarktyka, Tasmania, Nowa Zelandia
20 maja 2012	obrączkowe	05:46 min	Pacyfik, Azja, Ameryka Północna
13 listopada 2012	całkowite	04:02 min	Australia, Nowa Zelandia, Ameryka Południowa, południowy Pacyfik
10 maja 2013	obrączkowe	06:03 min	Australia, Nowa Zelandia, Pacyfik
3 listopada 2013	hybrydowe	01:40 min	wschodnia Ameryka, południowa Europa, Afryka
29 kwietnia 2014	obrączkowe	00:00 min	południowe Indie, Australia, Antarktyka
20 marca 2015	całkowite	02:47 min	Atlantyk, Anglia, Norwegia, Biegun północny (!)	W Polsce zaćmienie widoczne jako częściowe
9 marca 2016	całkowite	04:09 min	południowa Azja, Pacyfik
1 września 2016	obrączkowe	03:06 min	Afryka
26 lutego 2017	obrączkowe	00:44 min	południowa Afryka, Ameryka Południowa
21 sierpnia 2017	całkowite	02:40 min	Ameryka Północna
13 lipca 2018	częściowe	-	południowa Australia
2 lipca 2019	całkowite	04:33 min	Ameryka Południowa
26 grudnia 2019	obrączkowe	03:39 min	południowa Azja
21 czerwca 2020	obrączkowe	00:38 min	południowa Azja
14 grudnia 2020	całkowite	02:10 min	Ameryka Południowa
12 sierpnia 2026	całkowite	02:21,5 min	Hiszpania, Islandia, Grenlandia, Półwysep Tajmyr	Następne całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Europie
2 sierpnia 2027	całkowite	06:23,0 min	Gibraltar, Libia, Maroko, Tunezja, Egipt, Arabia Saudyjska Somalia.
13 lipca 2075	obrączkowe	04:40,6 min	Europa Środkowa, Wschodnia, Azja	Następne obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (Kraków, Rzeszów).
23 lipca 2093	obrączkowe	05:07,1 min	Ameryka Północna, Europa Środkowa, Wschodnia, Azja	Obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (Zielona Góra, Wrocław, Kraków).
7 października 2135	całkowite	04:42,9 min	Środkowa Europa	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (Wrocław, Katowice, Kraków).
25 maja 2142	całkowite	03:21,4 min	Środkowa Europa	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (Pomorze).
10 lutego 2195	obrączkowe	06:47,7 min	Wschodnia Europa	Obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (Suwałki, Białystok, Warszawa, Lublin, Kielce, Rzeszów).
14 kwietnia 2200	całkowite	01:27,1 min	Środkowa Europa	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce.
16 maja 2227	całkowite	01:03,1 min	Środkowa Europa	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (Katowice, Warszawa, Białystok).
21 sierpnia 2305	obrączkowe	03:18,1 min	Wschodnia Europa	Obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (Suwałki).
19 marca 2379	całkowite	03:11,4 min	Środkowa Europa	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (Katowice, Kraków, Kielce, Warszawa, Białystok).
22 lipca 2381	całkowite	05:36,8 min	Środkowa Europa	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (Zielona Góra, Wałbrzych, Wrocław, Katowice, Kraków).
2 września 2426	całkowite	05:18,4 min	Północna i Wschodnia Europa	Całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce (Szczecin, Słupsk, Gdańsk, Bydgoszcz, Olsztyn, Warszawa, Białystok).

[edytuj] Lista najdłuższych zaćmień Słońca od 1 roku n. e. do 3000 r. n. e.

Należy pamiętać, że obliczenia dotyczące zaćmień bardzo odległych czasowo obarczone są sporym ryzykiem błędu. Dlatego też różne źródła mogą podawać nieco odmienne wyniki obliczeń w zależności od przyjętej metody szacowania ruchu ciał niebieskich. Główne źródło błędu tkwi w braku danych co do nieregularności ruchów Ziemi i Księżyca. Dane te mogą być jedynie ekstrapolowane na podstawie obserwacji dotyczących stosunkowo krótkiego okresu.

[edytuj] Całkowite zaćmienia Słońca

Data	Długość
16 lipca 2186	7:29 min
5 lipca 2168	7:26 min
27 czerwca 363	7:24 min
27 lipca 2204	7:22 min
8 lipca 381	7:22 min
9 czerwca 1062	7:20 min
20 czerwca 1080	7:18 min
16 czerwca 345	7:17 min
3 czerwca 699	7:16 min
13 czerwca 717	7:15 min
1 czerwca 132	7:14 min
24 czerwca 2150	7:14 min
29 maja 1044	7:12 min
25 czerwca 2522	7:12 min
12 czerwca 150	7:12 min
19 lipca 399	7:11 min
3 lipca 2885	7:11 min
14 czerwca 2504	7:10 min
23 czerwca 2867	7:10 min
23 maja 681	7:09 min
20 czerwca 1955	7:08 min
8 sierpnia 2222	7:06 min
22 maja 114	7:05 min
1 lipca 1098	7:05 min
8 czerwca 1937	7:04 min
30 czerwca 1973	7:04 min
5 lipca 2540	7:04 min
16 lipca 2903	7:04 min
6 czerwca 327	7:03 min
22 czerwca 168	7:02 min
25 czerwca 735	7:02 min
12 czerwca 2849	7:00 min

Najdłuższe całkowite zaćmienie Słońca w XXI wieku będzie miało miejsce 22 lipca 2009 a będzie trwało 6 m 39 s. Całkowite zaćmienie Słońca może trwać (teoretycznie) do 7 m 32 s.

[edytuj] Obrączkowe zaćmienia Słońca

Data	Czas trwania
7 grudnia 150	12:24 min
25 listopada 132	12:16 min
17 grudnia 168	12:15 min
14 grudnia 1955	12:09 min
14 stycznia 3080	12:09 min
24 stycznia 3098	12:05 min
24 grudnia 1973	12:03 min
25 grudnia 1628	12:02 min
2 grudnia 1937	12:00 min

Najdłuższe obrączkowe zaćmienie Słońca w XXI wieku będzie miało miejsce 15 stycznia 2010 a będzie trwało 11:08 min.

[edytuj] Całkowite zaćmienia Słońca widoczne z położenia dzisiejszej Warszawy - 21°00' E 52°15' N

Dane zgodnie z: NASA World Atlas of Solar Eclipse Paths

Data
10.02.1286 p.n.e.
29.04.1011 p.n.e.
24.06.894 p.n.e.
06.08.700 p.n.e.
19.02.348 p.n.e.
13.07.364 p.n.e.
19.10.183 p.n.e.
28.05.64 p.n.e.
01.06.113 n.e.
09.10.348 n.e.
29.11.878 n.e.
04.09.1187 n.e.
07.06.1415 n.e.
26.06.1424 n.e.
28.07.1851 n.e.
08.06.2681 n.e.
15.08.2911 n.e.

Uwaga: Dane dotyczące odległych czasowo zjawisk astronomicznych mogą być jak wspomniano powyżej niedokładne.

[edytuj] Zobacz też

• zaćmienie Księżyca
• zaćmienie
• Serwis specjalny o zaćmieniach
• NASA - Solar Eclipse Page (en)