1 Armia Konna

Z Wikipedii

1 Armia Konna (Konarmia) (ros. Первая Конная армия) – sowiecka formacja kawaleryjska wojny polsko-bolszewickiej, powstała formalnie w listopadzie 1919 r. z przekształcenia konnych oddziałów Armii Czerwonej jako siła mająca się przeciwstawić armiom "białych". Przyjmowano do niej każdego, kto umiał jeździć konno i słuchać rozkazów. Służyli w niej głównie Kozacy, partyzanci, a także pospolici przestępcy. Dowódcą Konarmii został popularny kozacki watażka były starszy wachmistrz Siemion Michajłowicz Budionny stojący na czele grupy kawalerzystów, występującej pod szumną nazwą Płatowskiego Oddziału Partyzanckiego. Radę rewolucyjną Konarmii tworzyli: Kliment Jefriemowicz Woroszyłow (późniejszy ludowy komisarz obrony), Siemion Budionny i Jewgienij Szczadenko. Sztabem kierowali zaś: były carski pułkownik Nikołaj Szczołkow i były podpułkownik Sztabu Generalnego Leonid Klujew.

Konarmia walczyła z wojskami gen. Wrangla nad Donem i gen. Denikina, które rozbiła pod Woroneżem i Kastorną. Tylko w bitwie pod Woroneżem straciła 31 000 żołnierzy.

Decyzja o przerzuceniu Konarmii z Kaukazu na front polski zapadła 10 marca 1920. Armia przekroczyła Don w Rostowie i została podzielona na kolumny: 4 dywizję Gorodowikowa, 6 dywizję Timoszenki, 11 dywizję Morozowa oraz 14 dywizję Parchomienki. Konarmia liczyła w tym czasie ok. 12-16 tys. liniowych żołnierzy tzw. "szabel", łącznie zaś ok. 30 tys. ludzi. Była dobrze uzbrojona w karabiny maszynowe i artylerię. W jej skład wchodziły także jednostki pomocnicze, dywizjony samochodów pancernych, dywizjon czołgów, 4 pociągi pancerne i 3 eskadry lotnicze, które przetransportowano koleją. Konarmia miała też 30 (więcej niż cała polska armia) radiostacji polowych umożliwiających utrzymanie łączności i dowodzenie w ruchu, który był jej największym atutem.

Dniepr został przekroczony 6 maja na północ od Jekatierinosławia, punktem zbornym był Humań.

W wojnie polsko-bolszewickiej Armia weszła do boju 27 maja. Nacierała na polskie pozycje na południe od Kijowa, okopy w Kuratowie i miasteczko Lipowiec, ale żaden z tych ataków nie powiódł się. W starciach duże straty poniosła 6 dywizja. Na skutek kontrataku Polacy zdobyli dwa pociągi pancerne Konarmii: "Śmierć Dyrektoriatowi" oraz "Mikołaj Rudniew". Jednakże na skutek przełamania przez bolszewików frontu 5 czerwca i zajęciu Oziernej oraz Śnieżnej Konarmia mogła już siać postrach na tyłach polskich formacji. 7 czerwca 4 dywizja najechała Żytomierz, wycięła w pień polski garnizon (niszcząc przy tym stację i magazyny wojskowe oraz uwalniając kilka tysięcy sowieckich jeńców), a 11 dywizja wpadła do Berdyczowa, spaliła szpital z 600 rannymi Polakami oraz siostrami Czerwonego Krzyża. 10 czerwca Budionny zajął Równe.

Dyrektywą z 22 lipca dowódca Frontu Południowo-Zachodniego Jegorow wyznaczył Konarmii cel w postaci Rawy Ruskiej. 2 sierpnia Politbiuro postanowiło podzielić Front Południowo-Zachodni na dwie części, a Konarmię przenieść pod rozkazy Dowództwa Zachodniego (bez 8 dywizji czerwonych kozaków) w ramach połączonego frontu ofensywnego. Rozkaz (4774/1052) wydano 13 sierpnia lecz w praktyce kontrola Konarmii przekraczającej Bug i docierającej do Lwowa przez dowództwo Frontu Zachodniego nie była możliwa. 12 sierpnia bowiem Budionny otrzymał rozkaz z Polibiura deptania po piętach 3 i 6 armii oraz zajęcia Lwowa. 13 sierpnia sam dał rozkaz rozpoczęcia tej operacji (zdobywając Radziechów oraz Łopatyn). Natomiast 15 sierpnia dowódca Frontu Zachodniego Tuchaczewski wydał Konarmii rozkaz dotarcia w rejon Uściługa-Włodzimierza w ciągu czterech dni. 17 sierpnia Konarmia stoczyła z grupą 330 polskich Obrońców Lwowa pod dowództwem kpt. Bolesława Zajączkowskiego 11-godzinną bitwę o Zadwórze, którą określa się mianem "Polskich Termopil". Budionny, wykonujący wcześniejsze rozkazy, polecenie Tuchaczewskiego zrealizował (rezygnując z oblężenia Lwowa) dopiero 20 sierpnia, na skutek czego dotarł do obszaru, który opuściły już inne wycofujące się armie bolszewickie, i wpadł w okrążenie. Po wojnie marszałek Tuchaczewski złożył raport na przewodniczącego Polibiura Frontu Południowego Józefa Stalina i dowódcę 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego za niewykonanie rozkazu, co zapewniło mu nienawiść obu raportowanych zakończoną fikcyjnym oskarżeniem o zdradę, procesem i rozstrzelaniem.

Największą bitwę Konarmia stoczyła w okolicach Zamościa. Nazywana jest ona powszechnie "bitwą pod Komarowem" . 30 sierpnia Konarmia zatrzymana została przez umocnienia Zamościa i otoczona przez oddziały gen. Stanisława Hallera. 31 sierpnia doszło pod Komarowem do największej bitwy kawalerii. Naprzeciw siebie stanęły: polska dywizja kawalerii pułkownika Juliusza Rómmla (złożona z dwóch brygad) oraz 6 i 11 dywizja Konarmii. W bitwie po stronie polskiej brały udział: 9 pułk ułanów (małopolski), 8 pułk ułanów Krzeczunowicza oraz 1 pułk (krechowiecki) z samym Rómmlem na czele. Od 1 września Konarmia wyrywając się z okrążenia wycofywała się już w kierunku wschodnim na Włodzimierz. 13 września Budionny został wyparty z Włodzimierza kierując się na Żytomierz – miejsce wyznaczonego odpoczynku. Tuchaczewski zgodził się na całkowite wycofanie Konarmii z walk 20 września, a 26 września wydano rozkaz translokacji jednostki na front przeciwko Wranglowi.

Według niektórych źródeł Konarmia straciła w wojnie polsko-bolszewickiej 2/3 stanu osobowego. Jej główne siły zostały rozbite pod Zamościem, ocalałe jednostki były już fizycznie i psychicznie wyczerpane, morale upadło, odżyły kozackie przyzwyczajenia do gwałtu i rabunku.

Na początku 1921 r. Wrangel został rozgromiony. Wtedy Konarmię skierowano na Syberię. Od początku 1923 r. armia toczyła walki na Ałtaju w Mongolii i Mandżurii. W listopadzie 1923 r. Konarmia przekroczyła Kołymę w celu zdobycia ostatniego terenu kontrolowanego przez białych – Kamczatki bronionej przez wojska generała Tołbuchina. Jej ostatnim zadaniem bojowym było zdobycie półwyspu Czukockiego we wrześniu 1924.

Mit o legendarnej, niepokonanej Konnej Armii został stworzony dopiero przez sowiecką propagandę. Niemniej w istocie okazała się ona formacją na tyle mobilną i zdolną do szybkiej koncentracji, iż pozwalało jej to przełamywać front w jego najsłabiej obsadzonych miejscach i buszować na tyłach, niszcząc linie łącznościowe i komunikacyjne, zakłócać pracę sztabu, wzniecać zamęt i panikę. Siłę ogniową Konarmi stanowiły głównie taczanki – bryczki z zamontowanymi karabinami maszynowymi. Dzięki szybkości jednostka była w praktyce nieuchwytna dla piechoty, a dzięki liczebności nazbyt silna, aby mogły ją rozbić czy choćby zatrzymać pojedyncze pułki kawalerii.

Znanymi żołnierzami walczącymi w szeregach Konarmii byli: Izaak Babel – oficer polityczny w I brygadzie 6 dywizji, Gieorgij Żukow, Kliment Woroszyłow i Siemion Timoszenko – późniejsi marszałkowie, Kiriłł Mierieckow – późniejszy szef Sztabu Generalnego, Grigorij Kulik i Jefim Szczadienko – późniejsi wicekomisarze obrony. Przynależność do 1 Armii Konnej z poręki Budionnego i Woroszyłowa stawała się przepustką do szybkiej i błyskotliwej kariery. Babel prowadził Dziennik 1920, opublikował zbiór opowiadań Armia konna, wrogo przyjęty przez Budionnego.

Znaną pieśnią o Konarmii jest "Konarmiejski marsz" autorstwa A. Surkowa (muzyka braci Pokrass):

По военной дороге

Шел в борьбе и тревоге

Боевой восемнадцатый год.

Были сборы недолги,

От Кубани до Волги

Мы коней поднимали в поход.

Среди зноя и пыли

Мы с Буденным ходили

На рысях на большие дела.

По курганам горбатым,

По речным перекатам

Наша громкая слава прошла.

На Дону и в Замостье

Тлеют белые кости,

Над костями шумят ветерки.

Помнят псы-атаманы,

Помнят польские паны

Конармейские наши клинки.

Если в край наш спокойный

Хлынут новые войны

Проливным пулеметным дождем, -

По дорогам знакомым

За любимым наркомом

Мы коней боевых поведем!

Inną pieśnią Konarmii jest "Marsz Budionnego" ("My krasnyje kawaleristy),powstały w 1920 r:

Марш Буденного Музыка: бр. Покрасс Слова: А. Д'Актиль

Мы - красные кавалеристы,

И про нас

Былинники речистые

Ведут рассказ -

О том,как в ночи ясные,

О том, как в дни ненастные

Мы смело и гордо в бой идём!

Припев:

Веди, Будённый, нас смелее в бой!

Пусть гром гремит

Пускай пожар кругом,пожар кругом.

Мы беззаветные герои все,

И вся-то наша жизнь есть борьба.

Будённый - наш братишка.

С нами весь народ.

Приказ - голов не вешать

И глядеть вперёд.

Ведь с нами Ворошилов,

Первый красный офицер,

Сумеем кровь пролить за СССР!

Припев.

Высоко в небе ясном реет алый стяг,

Летим мы на врага туда, где виден враг.

И в битве упоительной

Лавиною стремительной -

Даёшь Варшаву,дай Берлин -

И врезались мы в Крым!

Припев.

1920