Andrzej Gwiazda

Z Wikipedii

Andrzej Gwiazda na obchodach 25-lecia Pierwszej Solidarności.

Andrzej Gwiazda (ur. 14 kwietnia 1935 w Pińczowie) – działacz polityczny i związkowy, magister inżynier elektronik. W dniu 3 maja 2006 r. odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego, członek Kapituły Orderu. Członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej.

Jego ojciec Stanisław był marynarzem (mechanikiem) w Flotylli Rzecznej Marynarki Wojennej i wojnę przeżył w oflagu. Natomiast 5-letni Andrzej wraz z matką Zofią i babką został w 1940 roku wywieziony do kołchozu w północnym Kazachstanie. Rodzina wróciła do Polski po 6 latach; krótko przebywali na Górnym Śląsku, ostatecznie trafili do Gdańska.

Tam w 1953 rozpoczął studia na Politechnice Gdańskiej skąd w 1955 roku został relegowany i powołany do wojska. W 1956 został zwolniony ze służby wojskowej i z powrotem przyjęty na uczelnię (rektor uznał, że relegowanie miało podłoże polityczne). W 1961 roku ożenił się z Joanną Dudą. Studia skończył dopiero w 1966 i pozostał na uczelni, gdzie pracował jako asystent.

Brał udział w wydarzeniach marcowych (1968), jak również w grudniowych (1970). W 1973 został zwolniony z politechniki i podjął pracę w Zakładach Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki ELMOR.

Prawdziwe początki działalności opozycyjnej to rok 1976, kiedy wspólnie z żoną napisali list do sejmu w obronie KOR-u, za co otrzymali całkowity zakaz opuszczania granic PRL oraz zaczęli być inwigilowani przez służbę bezpieczeństwa: małżeństwo Gwiazdów było śledzone, założono w ich domu podsłuch, także podsłuch telefoniczny. Andrzej Gwiazda był nękany przez SB i wielokrotnie zatrzymywany na 48 godzin; jako figurant otrzymał kryptonim "Brodacz", którym SB posługiwała się nieprzerwanie do końca PRL.

Pod koniec kwietnia 1978 roku zakładał Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża, był współredaktorem biuletynu "Robotnik Wybrzeża" wydawanego przez WZZ. Również drukował i rozpowszechniał ulotki oraz inne nieoficjalne wydawnictwa.

Po wybuchu strajku, w sierpniu 1980, został członkiem prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej. Współtworzył NSZZ Solidarność – 17 września, w dniu powołania związku, został wybrany na stanowisko wiceprzewodniczącego (przewodniczącym został Lech Wałęsa, a drugim wiceprzewodniczącym, odpowiedzialnym za kontakty z zagranicą Ryszard Kalinowski). Uczestniczył w negocjacjach ze stroną rządową w sprawie trzech najważniejszych postulatów: zniesienie cenzury, zalegalizowanie związków zawodowych niezależnych od partii oraz uwolnieniu więźniów politycznych. Nie podpisał jednak porozumień sierpniowych.

Był wiceprzewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego, następnie Krajowej Komisji Porozumiewawczej i Komisji Krajowej.

W dniu ogłoszenia stanu wojennego, 13 grudnia 1981 został aresztowany i osadzony w Strzebielinku koło Wejherowa. Przed nowym rokiem wraz z kilkunastoma innymi więźniami został przeniesiony do aresztu śledczego w Białołęce. We wrześniu 1982, po wizycie przedstawicieli Międzynarodowego Czerwonego Krzyża przeniesiony do ośrodka dla internowanych, gdzie panowały lżejsze warunki niż w areszcie śledczym. 22 grudnia 1982 został oficjalnie aresztowany (wraz z 10 innymi internowanymi) i oskarżony o próbę obalenia ustroju siłą, za co groziło od 15 lat więzienia do kary śmierci (później zarzut został złagodzony). Zwolniony 22 lipca 1984 na mocy amnestii.

W 1984 r. 16 grudnia został ponownie aresztowany, gdy wdał się w szarpaninę z funkcjonariuszami ZOMO bijącymi innego działacza Solidarności. Skazany na 5 miesięcy więzienia; najpierw osadzony w Gdańsku, później w Zabrzu. Na wolność wyszedł 15 maja 1985.

W latach 1986-1989 Andrzej Gwiazda był jednym z członków Grupy Roboczej Komisji Krajowej "Solidarności", która sprzeciwiała się dialogowi z władzą komunistyczną prowadzonemu pod przewodnictwem Lecha Wałęsy. Z tego powodu w 1988 nie wszedł do Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" i nie wziął udziału w rozmowach w Magdalence ani obradach Okrągłego Stołu. Uważa Lecha Wałęsę za zdrajcę "ideałów sierpniowych" i do dziś podziela pogląd Krzysztofa Wyszkowskiego, że były prezydent był agentem SB.

Współtworzył wydawane przez jego żonę w latach 1989-1997 pismo "Poza Układem". Bez powodzenia startuje z ugrupowaniem Poza Układem (lista nr 18) w wyborach parlamentarnych w 1993 roku.

Aż do 1991 roku bezrobotny – dopiero na mocy ustawy, która nakazywała przywrócenie do pracy wszystkich zwolnionych z przyczyn politycznych wrócił do gdańskiego Elmoru. Od 1998 roku na emeryturze.

W drugiej połowie lat 90. wycofał się z czynnej działalności politycznej.

Od 2000 roku jest honorowym obywatelem Gdańska.

Wraz z pozostałymi działaczami "Pierwszej Solidarności" zbojkotował w 2005 roku oficjalne obchody 25. rocznicy powstania "Solidarności", organizując wraz z pismem "Obywatel" własne, skromne uroczystości^[1]. W tym samym roku odmówił przyjęcia amerykańskiej nagrody Truman-Reagan (tzw. Medalu Wolności) przyznawanej przez Fundację Ofiar Komunizmu (The Victims of Communism Memorial Foundation).

W lutym 2007 wraz ze swoją żoną zaangażował się w obronę Doliny Rospudy przed budową na jej terenie obwodnicy Augustowa.

10 maja 2007 r. został wybrany przez Senat RP członkiem kolegium Instytutu Pamięci Narodowej. Podczas przesłuchania przed głosowaniem Senatu Andrzej Gwiazda stwierdził, że strajk sierpniowy w roku 1980 był prowokowany przez SB, a "pewne rzeczy wskazują", iż prowokatorem był m.in. obecny marszałek senatu Bogdan Borusewicz, jeden z inicjatorów buntu w Stoczni Gdańskiej. Mimo żądań Borusewicza nie przedstawił dowodów tej tezy^[2].