Edward Krasiński (pamiętnikarz)

Z Wikipedii

Edward Krasiński herbu Ślepowron (ur. 28 maja 1870 w Radziejowicach, zm. 8 grudnia 1940 w Dachau), polski działacz społeczny, pamiętnikarz, wieloletni zarządca Biblioteki Ordynacji Krasińskich w Warszawie, od 1909 roku V i ostatni faktyczny ordynat opinogórski, którą to ordynację odziedziczył po dalekim kuzynie Adamie hr. Krasińskim (1870-1909).

Pochodził z rodziny arystokratycznej, był synem Józefa (hrabiego, zarządcy Ordynacji Krasińskich, wnuka Józefa Wawrzyńca Krasińskiego) i Heleny ze Stadnickich. Uczęszczał do gimnazjum Św. Anny w Krakowie (do 1888), następnie studiował w szkole rolniczej w Moedling koło Wiednia (1888-1892). Prowadził po studiach gospodarstwo rolne i leśne w Radziejowicach. W 1909 został zarządcą Biblioteki Ordynacji Krasińskich, czym zajmował się do końca życia. Uczestniczył w życiu kulturalnym, był m.in. współtwórcą i prezesem Towarzystwa Akcyjnego Teatru Polskiego w Warszawie (z jego inicjatywy dyrektorem teatru został w 1918 Arnold Szyfman), prezesem (1910-1928) i członkiem honorowym (1933) Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości w Warszawie, członkiem honorowym Towarzystwa Bibliofilów Polskich. Utrzymywał kontakty z Henrykiem Sienkiewiczem. Sympatyzował z endecją, w latach 20. był aktywnym działaczem środowisk katolickich. W 1934 został powołany na członka-korespondenta Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Przed I wojną światową zajmował się porządkowaniem zbiorów Muzeum Narodowego Polskiego w Raperswilu, współpracując m.in. z Bronisławem Gembarzewskim. Wykorzystał doświadczenia z tego okresu w analogicznych pracach w zbiorach Ordynacji Krasińskich, znacznie poszerzył zbiory m.in. o kolekcję rękopisów rodziny matki (ze Stadnickich) oraz kolekcje z Radziejowic, Krasnego, Zegrza, Styrdyni. Ufundował w 1930 nową siedzibę dla Biblioteki i Muzeum Ordynacji Krasińskich w Warszawie (przy ul. Okólnik). Zgromadził najbogatszą w Polsce kolekcję zbroi epoki napoleońskiej. Badał służbę wojskową Wincentego Krasińskiego i Jana Leona Kozietulskiego.

Wydał zbiory wspomnień O Radziejowicach i ich gościach niektórych (1934) oraz Gawędy o przedwojennej Warszawie (1936), przedstawiając liczne mało znane informacje, szczególnie dotyczące życia kulturalnego, literackiego i towarzyskiego dawnej Warszawy. Ponadto opublikował Trzy przemówienia (1925), Obrazki łowieckie (1927), prace naukowe Missye święte w Opinogórze (1927) i Rękopisy Biblioteki Ordynacji Krasińskich dotyczące dziejów szkolnictwa polskiego (1930). Był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta, Krzyżem Maltańskim III klasy, Krzyżem Oficerskim francuskiej Legii Honorowej.

Został aresztowany przez gestapo, kiedy stanął w obronie skatowanego chłopca folwarcznego. Wywieziono go do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, następnie do Dachau, gdzie zmarł. Po jego śmierci zbiory Ordynacji Krasińskich uległy dewastacji; gmach Muzeum i Biblioteki wraz ze zbiorami rękopisów spalono po upadku powstania warszawskiego.

Źródła:

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 2: K-O, Wrocław 1984