Erywań

Z Wikipedii

Współrzędne: 40°10' N 44°31' E40.1666667 44.5166667 (Erywań)

Erywań


Herb Erywania	Flaga Erywania

Państwo

Armenia

Prowincja

Erywań

Burmistrz

Yervand Zakharyan (od 2003)

Powierzchnia

227 km²

Położenie

40° 10' N
44° 31' E

Wysokość

950-1200 m m n.p.m.

Ludność (2004)
• liczba ludności
• gęstość
• aglomeracja

1 088 300
5 196,4 os./km²
1 230 000

Miasta partnerskie

Ateny, Grecja

Bejrut, Liban

Bratysława, Słowacja

Buenos Aires, Argentyna

Cambridge, Anglia

Carrara, Włochy

Florencja

Kiszyniów, Mołdawia

Damaszek, Syria

Isfahan, Iran

Kijów, Ukraina

Odessa

Los Angeles, USA

Lyon, Francja

Marsylia

Mińsk, Białoruś

Montreal, Kanada

Podgorica, Czarnogóra

Moskwa, Rosja

Tbilisi, Gruzja

Antananarywa, Madagaskar

Położenie na mapie kraju

Erywań

Strona internetowa miasta

Budynek Galerii Narodowej w Erywaniu

Panorama miasta

Erywań (Երևան) – stolica i największe miasto Armenii, 1,1 mln mieszkańców (2004), aglomeracja 1,23 mln mieszkańców (2004). Jeden z głównych ośrodków przemysłowych, naukowych i kulturalnych na Zakaukaziu.

[edytuj] Nazwa miasta w języku polskim

Według publikacji Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii (Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej) z 2003^[1] obowiązującą w języku polskim pisownią jest "Erywań". Nazwę tę podaje również Encyklopedia PWN.^[2] Często stosowana forma Erewań jest pochodną nazwy rosyjskiej obowiązującej do czasu upadku ZSRR. Po uzyskaniu przez Armenię niepodległości przywrócono dla nazwy stosowanej w Polsce zapis używany do końca lat 30.

Komisja zadecydowała jednomyślnie i bez alternatyw: "Komisja jednogłośnie (17 członków za) stwierdziła, że polska nazwa stolicy Armenii brzmi Erywań i nie należy dodawać jako możliwej do użycia formy Erewan powszechnie jeszcze używanej np. w mediach."^[3]

[edytuj] Historia

782 p.n.e. - wzniesienie przez władcę Urartu Argiszti I warowni Erebuni, od której nazwy dzisiejsza stolica Armenii wywodzi swe miano
585 p.n.e. - zniszczenie twierdzy Teishebaini przez Scytów
658 - zdobycie przez Arabów
1387 - zdobycie i ograbienie przez Tamerlana
1513 - 1737 - w wyniku wojen persko-otomańskich Erywań zmienia przynależność państwową 14-krotnie
6 czerwca 1679 - zniszczenie przez trzęsienie ziemi
1747 - wejście w skład Chanatu Erewańskiego
1 października 1827 - wyzwolenie przez rosyjskie oddziały Iwana Paskiewicza z rąk Persów
1828 - wraz z okolicami Erywań znajduje się w granicach Imperium Rosyjskiego, czy przyczyniło się do późniejszego rozwoju miasta
1837 - ustanowienie siedziby lokalnego ujezdu - jednostki podziału terytorialnego w ówczesnej Rosji
1874 - otwarcie pierwszej drukarni
1879 - powstanie pierwszego teatru
1898 - otwarcie linii kolejowych z Tyflisem, Aleksandropolem i Julfą i oddanie do użytku biblioteki publicznej
1913 - miasto zostało połączone z siecią telefoniczną
28 maja 1918 - miasto stolicą Demokratycznej Republiki Armenii
29 listopada 1920 - początek okupacji przez Armię Czerwoną.
2 kwietnia 1921 - ostateczne przejęcie przez Sowietów, po uprzednim opanowaniu miasta przez lokalnych nacjonalistów
24 kwietnia 1965 - w związku z obchodami 50 rocznicy Rzezi Ormian, dochodzi do pierwszej w historii ZSRR demonstracji z udziałem miliona ludzi. Manifestanci domagali się uznania za ludobójstwo masakry Ormian z 1915 roku przez autorytety Związku Radzieckiego.
1968 - obchody 2750 rocznicy powstania miasta
21 września 1991 - Erywań ponownie zostaje stolicą niepodległej Republiki Armenii
kwiecień 1996 - przeprowadzenie Olimpiady Szachowej, mimo problemów Armenii wynikłych z konfliktu o Górny Karabach.

[edytuj] Geografia

Położony jest w dolinie rzeki Hrazdan pomiędzy 950 a 1200 m n.p.m. w północno-wschodniej części Doliny Aratat z górującym nad miastem szczytem Ararat (ocenie położonym na terenie Turcji). Jako miasto wydzielone otoczone jest przez 4 marzer - Aragacotn, Ararat, Armawir oraz Kotajk.

[edytuj] Klimat

Klimat ma charakter kontynentalny. Lata są gorące i suche (nierzadko temperatura osiąga +40°С) a zimy relatywnie mroźne, natomiast opady występują tutaj niezwykle rzadko (nieco ponad 300 mm rocznie).

Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Rocznie
Przeciętna temperatura [°C]	-5.5	-3.5	4.5	12.5	17	22.5	25.5	25.5	20.5	14	5.5	0	11.5
Opady (mm)	23	25	28	48	53	23	15	8	13	23	31	28	318

[edytuj] Transport

Transport lotniczy
Miasto jest obsługiwane przez dwa porty lotnicze. Międzynarodowy port lotniczy Zvartnots znajduje się 10 km na zachód od centrum Erywania. W 2007 roku otwarto w nim nowy terminal sfinansowany przez biznesmena Eduardo Eurnekiana, który nabył port lotniczy.
Drugim lotniskiem jest Port lotniczy Erebuni, 7 km na południe od miasta. Wykorzystywane jest głównie przez siły zbrojne.

Transport miejski
Komunikacja miejska zasilona jest od 1949 przez trolejbusy. Do 2004 w mieście działała komunikacja tramwajowa. Transport publiczny obsługiwany jest również przez pojazdy typu van, zwane marszrutkami. Są tanim środkiem transportu miejskiego, wyręczającym autobusy. Ich połączenia obejmują całe miasto. Kursują też do innych miast w kraju. Połączenia kolejowe są słabo rozwinięte.

Metro
Erywań od 7 marca 1981 roku posiada system komunikacji podziemnej - uzasadniało to rozwój miasta, który ówcześnie przewidywał osiągnięcie przez miasto 1.5 - 2 milionów mieszkańców do 2000. Jego elementy były stopniowo oddawane do użytku, przy czym budowa dalszych odcinków została zatwierdzona. Tempo rozbudowy spadło po trzęsieniu ziemi w 1988 i kryzysie ekonomicznym pierwszej połowy lat 90. Obecnie posiada 10 aktywnych stacji (są nimi Gortsaranain, Shengavit, Charbakh, Garegin Njhdehi Hraparak, Sasuntsi Davit, Zoravor Andranik, Hanrapetutyan Hraparak, Yeritasardakan, Marshal Baghramianoraz Barekamutyun) i rozciąga się na 13,4 km.

[edytuj] Sport

W Erywaniu mają swoje siedziby drużyny lokalnej piłki nożnej.

Klub	Stadion
Ararat Erywań	Stadion Hrazdan
FC Banants	Stadion Banants
Kilikia Erywań	Stadion Hrazdan
Uliss Erywań	Stadion Kazak
FC MIKA	Stadion Mika
Pjunik Erywań	Stadion Hanrapetakan
Erywań United FC	Stadion Hanrapetakan
FC Dinamo Erywań
Erebuni Erywań
Kanaz Erywań
Lernayin Artsakh
Malatia Erywań
Nairit Erywań
Van Erywań
Yerazank Erywań
FC Erywań