Gustaw Przychocki

Z Wikipedii

Gustaw Edward Przychocki (ur. 14 lutego 1884 w Gromniku, powiat tarnowski, zm. 4 lutego 1947 w Krakowie), polski filolog klasyczny, profesor i rektor Uniwersytetu Warszawskiego, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

Był synem Franciszka (naczelnika urzędu pocztowego) i Henryki z Mayerów. Kształcił się w gimnazjum w Nowym Sączu (gdzie jednym z jego nauczycieli był Stanisław Rzepiński), w latach 1903-1909 studiował archeologię i filologię klasyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim (m.in. u Piotra Bieńkowskiego-Łady, Leona Sternbacha i Kazimierza Morawskiego). W 1909 obronił pracę doktorską Ovidiana Pars I. Quae ratio inter Ovidium comoediaeque novae poetas in rebus amatoriis depingendis intercedat, exponatur; studia uzupełniał na uniwersytetach w Wiedniu, Berlinie i Oxfordzie. Po studiach pracował jako nauczyciel języków starożytnych w gimnazjach - w Podgórzu (1909-1910), Samborze (1910-1911), Krakowie (IV Gimnazjum, 1911-1917). W 1913 habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie rozprawy De Gregorii Nazianzeni epistulis. Quaestiones selectae.

W 1918 objął I Katedrę Filologii Klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego, początkowo jako docent, w 1919 mianowany profesorem nadzwyczajnym, rok później profesorem zwyczajnym. W roku akademickim 1922/1923 był dziekanem Wydziału Filozoficznego, 1928/1929 rektorem, 1929/1930 prorektorem. W 1935 przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński, gdzie kierował III Katedrą Filologii Klasycznej. W 1939 uczestniczył w kampanii wrześniowej; lata 1939-1940 spędził w Budapeszcie, gdzie prowadził zajęcia na uniwersytecie. Resztę wojny spędził w Krakowie i rodzinnym Gromniku, w 1945 wznowił wykłady na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W latach 1912-1914 należał do Drużyn Strzeleckich; w czasie I wojny światowej przez kilka miesięcy służył w armii austriackiej (1917). Na przełomie 1918 i 1919 uczestniczył w obronie Lwowa, później w wojnie polsko-bolszewickiej (w randze podpułkownika rezerwy).

W 1923 został powołany na członka-korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności, w 1929 na członka czynnego; już w latach 1912-1917 pełnił funkcję sekretarza Komisji Filologicznej Akademii, a od 1945 przewodniczył tej komisji. Należał także do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1922 członek rzeczywisty, 1929 członek zwyczajny) i Towarzystwa Naukowego we Lwowie (1930 członek czynny). Od 1946 był prezesem Polskiego Towarzystwa Filologicznego, organizował Oddział Warszawski tej organizacji; stał ponadto na czele Zrzeszenia Profesorów i Docentów Szkół Akademickich w Polsce. W latach 1919-1921 był członkiem Komisji Programowej Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Odebrał doktorat honoris causa uniwersytetu w Atenach, był odznaczony m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Medalem X-lecia Odzyskania Niepodległości, Medalem za Wolność, węgierskim Krzyżem Zasługi II stopnia.

W pracy naukowej Przychocki zajmował się patrologią i latynistyką. Prowadził szerokie badania nad listami Grzegorza z Nazjanzu. Badał twórczość Owidiusza, Wergiliusza i Cycerona; wykazał związki poezji Owidiusza z grecką komedią nową, badał także legendę o grobie Owidiusza na ziemiach polskich. Omówił wpływ Plauta na twórczość Aleksandra Fredry. Przygotował do wydania (wspólnie z Władysławem Strzeleckim) Rzymską elegię miłosną. Wybór (1955). Obok Strzeleckiego do jego znanych uczniów należeli Jerzy Manteuffel, Aleksander Turyn, Lidia Winniczuk, Maria Maykowska, Marian Plezia. Miał opinię dobrego wykładowcy, wysoko cenionego przez studentów.

Z prac Przychockiego można wymienić:

• Observationes Ovidianae (1909)
• Accessus Ovidiani (1911)
• De Gregorii Nazianzeni epistularum codicibus Laurentianis (1911)
• Watykańskie rękopisy listów św. Grzegorza z Nazjanzu wraz z dodatkiem odnoszącym się do historyi studyów nad św. Grzegorzem (1911)
• Iluzja sceniczna u Plauta i jej humorystyczne przełamanie (1917)
• Grób Owidjusza w Polsce (1920)
• Ovidius Graecus (1921)
• Plautus (1925)
• Kultura klasyczna w kulturze współczesnej (1929)
• Charakterystyka tragedii rzymskiej epoki republikańskiej i cesarstwa (1930-1931, dwie części)
• Kunszt metryczny i liryczny w tragediach Seneki (1932)
• Nero, Seneka, Paweł (1933)
• Historia listów św. Grzegorza z Nazjanzu (1946)
• Styl tragedii Anneusza Seneki (1946)

[edytuj] Źródła

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 3: P-Z (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1985