I instancja
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Postępowanie karne
W postępowaniu karnym sądami I instancji są sądy rejonowe oraz sądy okręgowe.
Zgodnie z art. 25 § 1 kodeksu postępowania karnego sąd okręgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach o następujące przestępstwa:
- o zbrodnie określone w kodeksie karnym oraz ustawach szczególnych,
- o występki określone w rozdziałach XVI i XVII kodeksu karnego oraz w:
- art. 140 KK - zamach na jednostkę Sił Zbrojnych RP,
- art. 141 KK - służba w obcym wojsku,
- art. 142 KK - organizowanie zaciągu do służby w obcym wojsku,
- art. 148 § 1 KK - zabójstwo pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, tzw. zabójstwo w afekcie,
- art. 149 KK - dzieciobójstwo,
- art. 150 § 1 KK - zabójstwo eutanatyczne,
- art. 151 KK - doprowadzenie do zamachu samobójczego,
- art. 152 KK - przerwanie ciąży wbrew przepisom ustawy za zgodą kobiety,
- art. 153 KK - przerwanie ciąży wbrew przepisom ustawy bez zgody kobiety,
- art. 154 KK - śmierć ciężarnej kobiety wskutek nielegalnego zabiegu aborcji,
- art. 156 § 3 KK - ciężki uszczerbek na zdrowiu typu kwalifikowanego,
- art. 158 § 3 KK - bójka lub pobicie typu kwalifikowanego,
- art. 163 § 3 KK - umyślne sprowadzenie katastrofy typu kwalifikowanego,
- art. 163 § 4 KK - nieumyślne sprowadzenie katastrofy typu kwalifikowanego,
- art. 165 § 1 KK - umyślne sprowadzenie powszechnego niebezpieczeństwa typu podstawowego,
- art. 165 § 3 KK - umyślne sprowadzenie powszechnego niebezpieczeństwa typu kwalifikowanego,
- art. 165 § 4 KK - nieumyślne sprowadzenie powszechnego niebezpieczeństwa typu kwalifikowanego,
- art. 165 § 1 KK - porwanie statku wodnego lub powietrznego,
- art. 173 § 3 KK - sprowadzenie katastrofy w komunikacji typu kwalifikowanego,
- art. 173 § 4 KK - nieumyślne sprowadzenie katastrofy w komunikacji typu kwalifikowanego,
- art. 185 § 2 KK - zanieczyszczanie środowiska typu kwalifikowanego,
- art. 210 § 2 KK - porzucenie osoby poniżej 15 roku życia lub nieporadnej ze względu na stan swojego zdrowia typu kwalifikowanego,
- art. 252 KK - wzięcie zakładnika,
- art. 253 § 2 KK - nielegalna adopcja,
- art. 258 § 1 KK - udział w zorganizowanej grupie przestępczej,
- art. 258 § 2 KK - udział w zorganizowanej grupie przestępczej o charakterze zbrojnym,
- art. 258 § 3 KK - kierowanie lub zakładanie zorganizowanej grupy przestępczej lub zorganizowanej grupy przestępczej o charakterze zbrojnym,
- art. 265 § 1 KK - ujawnienie lub przekazanie danych stanowiących tajemnicę państwową,
- art. 265 § 2 KK - ujawnienie lub przekazanie danych stanowiących tajemnicę państwową typu kwalifikowanego,
- art. 269 KK - tzw. sabotaż informatyczny
- art. 278 § 1 lub 2 KK w zw. z art. 294 KK - kradzież mienia znacznej wartości,
- art. 284 § 1 lub 2 KK w zw. z art. 294 KK - przywłaszczenie mienia znacznej wartości,
- art. 286 § 1 KK w zw. z art. 294 KK - oszustwo dotyczące mienia znacznej wartości,
- art. 287 § 1 KK w zw. z art. 294 KK - oszustwo komputerowe dotyczące mienia znacznej wartości,
- art. 296 § 3 KK - nadużycie uprawnień typu kwalifikowanego,
- art. 299 KK - "pranie pieniędzy",
- o występki, które z mocy przepisu szczególnego należą do właściwości sądu okręgowego.
Ponadto, zgodnie z art. 25 § 2 KPK sąd apelacyjny, na wniosek sądu rejonowego, może przekazać do rozpoznania sądowi okręgowemu, jako sądowi pierwszej instancji, sprawę o każde przestępstwo, ze względu na szczególną wagę lub zawiłość sprawy.
Na podstawie art. 24 KPK sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu, a także rozpoznaje środki odwoławcze w wypadkach wskazanych w ustawie.
[edytuj] Postępowanie karne przed sądami wojskowymi
W postępowaniu karnym przed sądami wojskowymi sądami I instancji są wojskowe sądy garnizonowe oraz wojskowe sądy okręgowe. Zgodnie z art. 654 § 1 KPK wojskowy sąd okręgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach o następujące przestępstwa:
- popełnione przez żołnierzy posiadających stopień majora i wyższy,
- podlegające w postępowaniu przed sądami powszechnymi właściwości sądu okręgowego oraz określone w:
- art. 339 § 3 KK - dezercja typu kwalifikowanego,
- art. 345 § 3 KK - czynna napaść na przełożonego z użyciem broni, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu,
- art. 345 § 4 KK - czynna napaść na przełożonego typu kwalifikowanego,
- popełnione przez żołnierzy i członków personelu cywilnego,o których mowa w art. 647 § 1 pkt 3 KPK,
- inne na podstawie przepisów szczególnych.
Ponadto, zgodnie z art. 654 § 4 KPK wojskowy sąd okręgowy rozpoznaje ponadto sprawy przewidziane dla sądu wyższego rzędu nad wojskowym sądem garnizonowym oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawę. Wojskowy sąd okręgowy ma poza tym uprawnienia i obowiązki procesowe, które w postępowaniu przed sądami powszechnymi przysługują sądowi okręgowemu.
Na podstawie art. 653 § 1 KPK wojskowy sąd garnizonowy orzeka w pierwszej instancji we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu, a także rozpoznaje w zakresie swej właściwości środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w postępowaniu przygotowawczym. Wojskowy sąd garnizonowy ma poza tym uprawnienia i obowiązki procesowe, które w postępowaniu przed sądami powszechnymi przysługują sądowi rejonowemu.
[edytuj] Postępowanie w sprawach o wykroczenia
Zgodnie z art. 9 § 1 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenie w sprawach o wykroczenia w pierwszej instancji orzekają sądy rejonowe.
W sprawach o wykroczenia popełnione przez:
- żołnierzy w czynnej służbie wojskowej,
- żołnierzy sił zbrojnych państw obcych, przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz członków ich personelu cywilnego, jeżeli pozostają w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, o ile ustawa lub umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, nie stanowi inaczej,
zgodnie z art. 10 § 1 KPW orzekają w pierwszej instancji wojskowe sądy garnizonowe.
[edytuj] Postępowanie w sprawach nieletnich
[edytuj] Postępowanie cywilne
W postępowaniu cywilnym sądami I instancji są sądy rejonowe oraz sądy okręgowe.
Zgodnie z art. 17 kodeksu postępowania cywilnego sąd okręgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach o:
- o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o unieważnienie uznania dziecka oraz o rozwiązanie przysposobienia,
- ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych,
- o roszczenia wynikające z prawa prasowego,
- o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, a w postępowaniu w sprawach gospodarczych sto tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania i o zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami oraz spraw o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,
- o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni,
- o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną,
- o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji.
Zgodnie z art. 16 KPC sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych.
Jeżeli przy rozpoznawaniu sprawy w sądzie rejonowym powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd ten może, na podstawie art. 18 KPC, przekazać sprawę do rozpoznania sądowi okręgowemu. Postanowienie o przekazaniu sprawy wymaga uzasadnienia. Sąd okręgowy może przed pierwszą rozprawą odmówić przyjęcia sprawy do rozpoznania i zwrócić sprawę sądowi rejonowemu, jeżeli uzna, że poważne wątpliwości nie zachodzą. Postanowienie zapada na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów i wymaga uzasadnienia. Ponowne przekazanie tej samej sprawy przez sąd rejonowy nie jest dopuszczalne.
[edytuj] Postępowanie w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego
W postępowaniu tym sądami I instancji są sądy rejonowe i sądy okręgowe.
Na podstawie art. 568 § 1 KPC sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego dotyczących:
- ustalenia ojcostwa i roszczeń z tym związanych,
- zaprzeczenia ojcostwa,
- alimentów, zmiany orzeczenia w zakresie alimentów i ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego,
- zniesienia wspólności majątkowej między małżonkami,
- zezwolenia na zawarcie związku małżeńskiego kobiecie nie mającej ukończonych 18 lat,
- zezwolenia na zawarcie związku małżeńskiego osobie chorej psychicznie lub niedorozwiniętej umysłowo,
- ustanowienia opieki,
- przysposobienia,
- pozbawienia, zawieszenia, ograniczenie władzy rodzicielskiej i jej przywrócenia,
- wydania dziecka,
- zezwolenia na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka,
- rozstrzygnięcia w istotnych sprawach dziecka w razie braku porozumienia między rodzicami,
- ustalenia miejsca pobytu małoletniego,
- ustalenia kontaktów z małoletnim,
- zastosowania obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu, zmiany orzeczenia w tym przedmiocie i ustania obowiązku leczenia odwykowego,
- nakazania wypłacania wynagrodzenia za pracę do rąk drugiego małżonka,
- umieszczenia w szpitalu psychiatrycznych bez zgody osoby chorej psychicznie lub z zaburzeniami psychicznymi,
- umieszczenia w domu pomocy społecznej.
Sąd okręgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego dotyczących:
- rozwodu,
- separacji,
- ustalenia nieistnienia małżeństwa,
- unieważnienia małżeństwa,
- ubezwłasnowolnienia.
[edytuj] Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i prawa ubezpieczeń społecznych
W postępowaniu tym sądami I instancji są sądy rejonowe oraz sądy okręgowe.
Zgodnie z art. 461 KPC sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji bez względu na wartość przedmiotu sporu w sprawach z zakresu prawa pracy dotyczących:
- ustalenia istnienia stosunku pracy,
- uznania bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy,
- przywrócenia do pracy,
- przywrócenia poprzednich warunków pracy lub płacy i łącznie dochodzone z nimi roszczenia,
- odszkodowania w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy,
- kar porządkowych i roszczeń z nimi związanych,
- świadectw pracy i roszczeń z nimi związanych.
Sądy rejonowe rozpatrują także inne sprawy z zakresu prawa pracy, które dotyczą roszczeń ze stosunku pracy lub z nim związanych, jeżeli wartość przedmiotu sporu w sprawach o prawa majątkowe nie przekracza 75 000 złotych. W przypadku większej wartości sprawę w pierwszej instancji rozpatrują sądy okręgowe.
Zgodnie z art. 477 ze znaczkiem 8 § 2 KPC sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących:
- zasiłku chorobowego, wyrównawczego, opiekuńczego, macierzyńskiego, porodowego, pogrzebowego, rodzinnego oraz dodatków do zasiłku rodzinnego,
- świadczenia rehabilitacyjnego,
- odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnym, wypadku w drodze do pracy lub z pracy, wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, wypadku lub choroby zawodowej pozostającej w związku z czynną służbą wojskową albo służbą w Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Służbie Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej i Służbie Celnej,
- ustalenia niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.
W pozostałych sprawach z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, zgodnie z art. 447 ze znaczkiem 8 § 1 KPC, w pierwszej instancji orzekają sądy okręgowe.
[edytuj] Postępowanie sądowoadministracyjne
W postępowaniu sądowoadministracyjnym sądami I instancji są wojewódzkie sądy administracyjne.
Zgodnie z art. 13 § 1 ustawy - Prawo postępowania przed sądami administracyjnymi wojewódzkie sądy administracyjne rozpoznają wszystkie sprawy sądowoadministracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wojewódzkie sądy administracyjne, zgodnie z art. 5 § 2 ustawy, orzekają w pierwszej instancji w sprawach skarg na:
- decyzje administracyjne,
- postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty,
- postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie,
- inne niż określone powyżej akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa,
- pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach,
- akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej,
- inne akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej,
- akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego.
