Imperialna Marynarka Wojenna Rosji

Z Wikipedii

Imperialna Marynarka Wojenna Rosji – jeden z rodzajów sił zbrojnych Imperium Rosyjskiego z okresu od XVII wieku do wojny domowej w Rosji.

Spis treści 1 Początki 2 Wojna rosyjsko-japońska 3 Rekonstrukcja przed I wojną światową 4 I wojna światowa 4.1 Morze Bałtyckie 4.2 Morze Czarne 5 Rewolucja i wojna domowa 6 Przypisy 7 Bibliografia

[edytuj] Początki

Za rządów cara Michała I Romanowa w 1636 w Balachnie (ros. Балахна) duńscy stoczniowcy z Holsztynu zbudowali trójmasztowy okręt według europejskiego projektu. Był to pierwszy uzbrojony okręt zbudowany w Rosji – na trzydzieści lat przed pierwszą rosyjską fregatą "Orzeł". Otrzymał nazwę "Frederick" od imienia holsztyńskiego księcia Friedricha III – zleceniodawcy przedsięwzięcia. W czasie dziewiczej podróży po Morzu Kaspijskim okręt niefortunnie znalazł się na obszarze silnego sztormu i zatonął.

[edytuj] Wojna rosyjsko-japońska

Nocą 8 lutego 1904 japońska flota pod dowództwem admirała Heihachiro Togo rozpoczęła wojnę zaskakującym atakiem okrętów torpedowych na rosyjskie okręty w Port Arthur, ciężko uszkadzając dwa pancerniki. Ataki przerodziły się następnego ranka w bitwę o Port Arthur. Po ataku na Port Arthur Japończycy podjęli próbę zablokowania portu. Nocą 13-14 lutego zatopili kilka wypełnionych cementem parowców w kanale żeglugowym portu. Parowce jednak zatonęły na zbyt głębokiej wodzie, by zablokować wejście. Kolejna próba blokady (3-4 maja) także się nie powiodła.

W marcu wiceadmirał Stefan Makarow objął dowództwo rosyjskiej Pierwszej Eskadry Pacyfiku, mając na celu stworzenie planu wyrwania się z portu. W tym czasie obie strony konfliktu rozpoczęły politykę zakładania ofensywnych pól minowych w pobliżu portów przeciwnika. Był to pierwszy przypadek w historii, gdy miny zostały użyte do celów ofensywnych. Dotychczas były używane wyłącznie do celów defensywnych, obrony własnych portów.

Japońska taktyka zastosowania pól minowych okazała się efektywna, uniemożliwiła rosyjskim okrętom wyjście poza Port Arthur. 12 kwietnia 1904 dwa rosyjskie pancerniki, flagowy "Pietropawłowsk" i "Pobieda" weszły w pobliżu portu na japońskie miny. Flagowiec rosyjski zatonął w ciągu godziny, drugi pancernik został odholowany do portu na rozległy remont. Makarow, decydując się na honorową śmierć, zatonął na własnym okręcie.

Rosjanie szybko przyswoili sobie japoński sposób walki przy pomocy min i zdecydowali, że także będą walczyć w taki sposób. 15 maja 1904 dwa japońskie pancerniki "Yashima" i "Hatsuse" weszły na rosyjskie pole minowe w pobliżu Port Arthur i oba trafiły przynajmniej na dwie miny. "Yashima" szybko zatonął, biorąc na dno 450 marynarzy, podczas gdy drugi pancernik zatonął w czasie holowania kilka godzin później.

Rosyjska flota podjęła próbę wyjścia z oblężonej twierdzy i przejścia do Władywostoku, ale została przechwycona i pokonana w czasie bitwy na Morzu Żółtym. Ocalałe w tym starciu rosyjskie okręty schroniły się w twierdzy, gdzie były kolejno zatapiane przez artylerię wojsk oblegających. Próby przerwania oblężenia od strony lądu także zawiodły i po bitwie o Liaoyang pod koniec sierpnia Rosjanie wycofali się do Mukden (Shenyang). Port Arthur padł ostatecznie 2 stycznia 1905 po serii okupionych wysokimi stratami ataków.

Rosjanie przygotowali wzmocnienie swojej floty dalekowschodniej poprzez wysłanie części Floty Bałtyckiej (Druga Eskadra Pacyfiku) pod dowództwem admirała Zinowija Rożestwienskiego do Azji. Podróż dookoła Przylądka Dobrej Nadziei liczyła ponad 18 000 mil. 21 października 1904 podczas przechodzenia w pobliżu wielkiej Brytanii (która była sojusznikiem Japonii, ale pozostała neutralna w tej wojnie) nieomal sprowokowano wojnę, gdy w czasie incydentu w Dogger Bank rosyjskie okręty ostrzelały brytyjskie kutry rybackie, sądząc że są one japońskimi torpedowcami.

Czas trwania rejsu Floty Bałtyckiej sprzyjał admirałowi Togo, który mógł się dobrze przygotować na przybycie wroga i przeanalizować plan powstrzymania go przed dotarciem do Władywostoku. Przechwycił rosyjskie okręty w rejonie Cieśniny Cuszimskiej pomiędzy Koreą a Japonią i stoczył z nimi bitwę (27-28 maja 1905). Słabsza, ale nowocześniejsza japońska flota, o większej prędkości i zasięgu artylerii oraz lepiej dowodzona rozbiła rosyjską formację, zatapiając bądź przechwytując wszystkie osiem rosyjskich pancerników.

[edytuj] Rekonstrukcja przed I wojną światową

Po przegranej wojnie rosyjsko-japońskiej Rosja z pozycji trzeciej siły morskiej spadła na szóste miejsce. Car Mikołaj II utworzył w 1906 oddzielne Ministerstwo Morskie i sztab morski. Ambitny program rozbudowy floty został zgłoszony do Dumy w 1907 i 1908, ale nie został przegłosowany. Kryzys bośniacki w 1909 zmusił rządzących do przewartościowania planów; dla Floty Bałtyckiej zamówiono nowe pancerniki (typ Gangut), krążowniki i niszczyciele. Pogarszające się relacje z Imperium Ottomańskim spowodowały, że zamówiono także nowe okręty typu Impieratrica Marija dla Floty Czarnomorskiej. Łączne rosyjskie wydatki na marynarkę wojenną w latach 1906-1913 wynosiły 519 milionów dolarów, co dawało Rosji piątą pozycję za Wielką Brytanią, Niemcami, USA i Francją.

Program przezbrojenia obejmował także budowę kilku okrętów ( w tym np. krążownika "Rurik") i maszynowni zamówionych w obcych firmach. Po wybuchu I wojny światowej okręty i wyposażenie budowane w Niemczech zostały skonfiskowane. Ekwipunek z Wielkiej Brytanii (np. wyposażenie pancernika "Impierator Aleksandr III") bardzo wolno docierał do Rosji, bądź był przejmowany przez zachodnich aliantów.

[edytuj] I wojna światowa

[edytuj] Morze Bałtyckie

Na Morzu Bałtyckim głównymi stronami konfliktu były Niemcy i Rosja. Tę ostatnią wspierały brytyjskie okręty podwodne, które przepłynęły przez Kattegat, by wspierać Rosjan. Jednym z okrętów był E9 dowodzony przez Maxa Hortona. Podczas gdy niemiecka flota była większa i bardziej nowoczesna (wiele jednostek Hochseeflotte mogło być łatwo przerzuconych na Bałtyk przez Kanał Kiloński, gdy na Morzu Północnym nie toczyły się intensywne walki) Rosjanie koncentrowali się głównie na defensywie, atakując m. in. rosyjskimi i brytyjskimi okrętami podwodnymi konwoje pomiędzy Niemcami i Szwecją oraz kładąc ofensywne pola minowe.

Skupione na obronie i stosujące ofensywne minowanie obie floty miały ograniczony wpływ na losy wschodniego frontu. Niemcy głównie starali się zaatakować w rejonie Zatoki Ryskiej: pierwsza próba w 1915 była porażką, druga w 1917 zakończyła się powodzeniem, gdy zajęli wyspy w zatoce (operacja Albion) oraz uszkodzili rosyjskie okręty uciekające z Rygi zajętej przez Niemców.

Rewolucja październikowa i Traktat brzeski sprawiły, że do marca 1918 Bałtyk był opanowany przez Niemcy. Niemiecka flota przewoziła żołnierzy, którzy wspierali świeżo niepodległą Finlandię i okupowali dużą część Rosji. Działania te zostały zatrzymane tylko przez porażkę na zachodnim froncie. Rosjanie ewakuowali Flotę Bałtycką z Helsinek i Tallina do Kronsztadu w czasie rejsu w marcu 1918.

[edytuj] Morze Czarne

Morze Czarne było terenem rosyjskim i Imperium Ottomańskiego, ale to rosyjska Flota Czarnomorska miała przewagę. Była to silna formacja bazująca w Sewastopolu i prowadzona przez dwóch utalentowanych dowódców: admirała Eberharta i admirała Kołczaka (który przejął dowodzenie w 1916).

Wojna na Morzu Czarnym rozpoczęła się, gdy flota ottomańska zbombardowała kilka rosyjskich miast w październiku 1914. Najlepszymi okrętami we flocie ottomańskiej były dwie jednostki przekazane przez Niemcy: krążownik liniowy SMS "Goeben" i lekki krążownik SMS "Breslau", oba pod dowództwem admirała Wilhelma Souchona. "Goeben" został uszkodzony w przynajmniej czterokrotnie i zwykle uciekał do portu przed przeważającymi siłami rosyjskimi. Do końca 1915 rosyjska flota przejęła prawie kompletną kontrolę nad morzem.

Flota czarnomorska była używana głównie do wspierania generała Nikołaja Judenicza w czasie jego kampanii kaukaskiej. Na przykład w sierpniu 1915 rosyjski okręt podwodny i dwa niszczyciele zaatakowały turecki konwój składający się z czterech transportowców osłanianych przez krążownik i dwa niszczyciele. Rosjanie zatopili wszystkie transportowce bez utraty jednostek własnych. Później, w czasie lata 1916, ottomańska armia dowodzona przez Vehip Paszę otrzymała rozkaz odbicia Trabzonu. Siły ottomańskie próbowały marszu wzdłuż wybrzeża w czerwcu, ale rosyjska flota znacznie zredukowała prędkość natarcia poprzez ataki artyleryjskie na maszerujących żołnierzy i niszczenie kolumn zaopatrzeniowych. W końcu Turcy zarzucili atak i wycofali się.

Po objęciu dowódca przez Kołczaka w sierpniu 1916 rosyjska flota zaminowała wyjścia z Bosforu, uniemożliwiając prawie wszystkim ottomańskim okrętom wpływanie na Morze Czarne. Później tego roku morskie podejścia do Warny zostały także zaminowane. Dużą stratą dla Floty Czarnomorskiej było zniszczenie nowoczesnego drednota "Impieratrica Marija", na którym 7 października 1916 nastąpiła eksplozja, rok po wejściu okrętu do służby. Zatonięcie tego okrętu nigdy nie zostało w pełni wyjaśnione, mogło być wynikiem sabotażu bądź wypadku^[1].

[edytuj] Rewolucja i wojna domowa

Rewolucja październikowa i wojna domowa zniszczyła rosyjską flotę. Jedynie Flota Bałtycka bazująca w Piotrogrodzie była w większości nienaruszona, pomimo ataków Royal Navy w 1919. Państwa zachodnie okupowały wybrzeża Pacyfiku, Morza Czarnego i Arktyki. Większość z ocalałych okrętów Floty Czarnomorskiej była pod kontrolą Wrangla i została internowana w Bizercie (Tunezja) po zakończeniu konfliktu. Rosyjscy marynarze walczyli po obu stronach wojny domowej. Marynarze Floty Bałtyckiej w czasie buntu w Kronsztadzie w 1921 sprzeciwili się twardemu traktowaniu ze strony radzieckich władz.

Ocalałe okręty były rdzeniem nowej Marynarki Radzieckiej.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• History of the Russian Navy
• Corbett, Julian, Sir. Maritime Operations in the Russo-Japanese War 1904-1905. (1994). ISBN 155750-1297
• Pleshakov, Constantine. The Tsar's Last Armada: The Epic Voyage to the Battle of Tsushima. (2002). ISBN 0-46505-792-6
• Semenov, Vladimir, Capt. The Battle of Tsushima. Pierwsze wydanie w 1907. (1912) E. P. Dutton & CO.