Liszki (województwo małopolskie)

Z Wikipedii

Współrzędne: 50° N 19° E

Liszki

5,93 km²

50° 02' 19,9'' N
19° 46' 06,8'' E

Wysokość

212 - 246 m n.p.m.

Liczba
mieszkańców (2005)
• liczba ludności
• gęstość

1850
312 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

32-060 Liszki

Tablice rejestracyjne

KRA

Położenie na mapie Polski

Liszki

Strona internetowa wsi

Kościół w Liszkach

Liszki – miejscowość w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Liszki.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Liszki.

Położona jest w pobliżu rzeki Sanki, prawego dopływu Wisły, 12 km na zachód od centrum Krakowa, przy drodze wojewódzkiej nr 780 . Leży na terenie krainy geograficznej Brama Krakowska. Wchodzi w skład Aglomeracji krakowskiej, a dokładniej strefy podmiejskiej centalnego ośrodka metropolitarnego, czyli Krakowa.

Mieszczą się tu wszystkie jednostki administracyjne gminy, m.in. Urząd Gminy, Urząd Stanu Cywilnego, Zakład Opieki Zdrowotnej, szkoła podstawowa, gimnazjum, urząd pocztowy, bank, gminna spółdzielnia, Gminny Ośrodek Kultury, biblioteka publiczna, posterunek policji, parafia rzymskokatolicka.

[edytuj] Etymologia nazwy

Nazwa Liszki pochodzi od grzybów dawniej zwanych liszkami - dziś kurkami, lub jak niektórzy sądzą, od skórek lisich, które składano jako daniny w Tyńcu.

[edytuj] Zabytki

trójnawowy kościół neoromański z 1873 roku, pod wezwaniem św. Mikołaja. W bocznych ołtarzach świątyni znajdują się XVIII-wieczne obrazy, w ołtarzu głównym wizerunek Matki Boskiej z XVII wieku, w srebrnych sukienkach. Świątynia posiada strzelistą wieżę z trzema zegarami, która pełni jednocześnie funkcję dzwonnicy, jak również drugą wieżę sygnaturkę, położoną nad skrzyżowaniem nawy głównej i transeptu. Prezbiterium świątyni zamyka apsyda. Konsekracji kościoła dokonał w 1888 roku biskup krakowski kardynał Albin Dunajewski
murowana kapliczka z 1. połowy XIX w.
charakterystyczne centrum - Rynek, wokół zabudowa typowo miasteczkowa
bank, funkcjonujący od 1898 roku, wywodzi się od kasy dr. Franciszka Stefczyka i był wówczas drugą w Polsce tego typu instytucją.

[edytuj] Komunikacja

w pobliżu przebiega autostrada A4 E40 oraz IV obwodnica Krakowa – dojazd z: A4 E40 7 E77 węzła Mirowskiego oraz A4 E40 7 E77 węzła Balice II (lotnisko)
w bliskiej odległości znajduje się port lotniczy - Kraków Airport im. Jana Pawła II
przez miejscowość przebiega droga wojewódzka 780 Kraków-Oświęcim oraz sieć dróg powiatowych i gminnych
komunikacja miejska MPK Kraków – linie autobusowe aglomeracyjne 229, 239, 249
PKS oraz liczne linie mikrobusowe
planowane inwestycje komunikacyjne:
- budowa stacji kolejowej w ramach projektu krakowska kolej miejska,
- modernizacja drogi wojewódzkiej 780 (lata 2008-2010). Inwestycja ma na celu szczególnie poprawę bezpieczeństwa pieszych.
- budowa obwodnicy Liszek. Inwestycja ta jest na etapie projektowania i znalazła się w obowiązującym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego. Obecnie brane są pod uwagę dwa warianty przebiegu trasy szybkiego ruchu: południowy oraz północny.

[edytuj] Historia

Początkowo Liszki należały do sióstr norbertanek z krakowskiego Zwierzyńca. Na przełomie XIII i XIV w. zakupili je benedyktyni tynieccy.
1254 rok - erygowanie parafii w Liszkach, jednej z pierwszych w okolicach Krakowa.
W 1325 roku parafia Liszki liczyła około 2000 osób. Za tylu parafian bowiem zostało zapłacone świętopietrze, czyli danina składana kościołowi. Istniał już wtedy kościół; drewniany według opisu Jana Długosza, pod wezwaniem św. Mikołaja.
W 1363 roku w miejscowości przebywał Kazimierz Wielki. Wówczas to król, jak mówi tradycja miejscowa, dał przywilej miasteczka Liszkom. W tym czasie powstał rynek, zwany w tym czasie placem św. Mikołaja.
W 1587 roku miejsce drewnianej świątyni zajął kościół murowany.
25 września 1589 roku konsekrowanie kościoła przez sufragana krakowskiego Jakuba Milewskiego.
Od roku 1817 istniał w miejscowości Sąd.
W roku 1868, w wyniku reformy administracyjnej powstał Sąd Powiatowy, powołany jako jednostka pomocnicza Cesarsko - Królewskiego sądu w Krakowie^[1].
W 1873 roku wybudowano neoromański kościół, konsekrowany w 1888 roku, przez kardynała Albina Dunajewskiego.
W 1883 roku wybudowano nowy, istniejący do dzisiaj, budynek szkoły.
W 1890 roku powstała jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
2 Lutego 1900 roku otwarto bank( Spółka Oszczędności i Pożyczek), który wywodzi się od kasy dr Franciszka Stefczyka, jako drugi tego typu w Polsce (obecna nazwa: Krakowski Bank Spółdzielczy). Spółka Oszczędności i Pożyczek powstała na wzór popularnych w krajach niemieckich Kas Reiffeisena.
1 października 1931 roku - powstał Dom Zakonny Zgromadzenia Sióstr Felicjanek - pełna nazwa Zgromadzenie Sióstr Świętego Feliksa z Kantalicjo Trzeciego Zakonu Regularnego Świętego Franciszka Serafickiego.
8 października 1931 roku siostry Świętego Feliksa otwierają ochronkę.
W 1935 Liszki w wyniku reformy administracyjnej stały się stolicą gminy.
4 lipca 1943 roku niemieccy okupanci zamordowali 27 mężczyzn i 3 kobiety, mieszkańców Liszek. Poległych pochowano na Maciejówce, czyli miejscu kaźni. W Wielką Środę 28 marca 1945 roku odbył się uroczysty drugi pogrzeb pomordowanych, których ciała przeniesiono na cmentarz parafialny do zbiorowej mogiły, na której wzieniesiono okazały pomnik, zwieńczony postacią orła białego. Na pomniku wyryty jest napis: "Przechodniu, powiedz Ojczyźnie, iż wierni jej prawom, tu spoczywamy" Napis ten jest swoistą kopią epigramu Simonidesa z pomnika jaki znajduje się w wąwozie Termopile w Grecji, upamietniajacego bohaterską bitwę w obronie ojczyzny 300 Spartan i 700 mieszkańców Tepsy pod wodzą króla Leonidasa. Po zaciekłej heroicznej walce w obronie napadniętej przez wroga Grecji, wszyscy zginęli z rąk Persów pod wodzą Kserksesa.
1978 rok - metropolita krakowski, kardynał Karol Wojtyła poświęca w kościele parafialnym nowy ołtarz soborowy.
6 lipca 2003 roku odbyły sie uroczystości upamietniajace 60 rocznicę pacyfikacji, m in. Apel Poległych oraz salwa honorowa.

[edytuj] Parafia Liszki

Parafię św. Mikołaja w Liszkach erygowano w 1254 roku. Wówczas była to jedna z pierwszych okolicach Krakowa jednostka organizacyjna Kościoła Katolickiego. Parafia leży na terenie Archidiecezji Krakowskiej, w dekanacie Czernichów. Sąsiaduje z Parafiami: Kraków - Bielany, Kraków - Tyniec, Kaszów, Mników, Morawica, Rączna.

Liczba wiernych ok. 4 700 ( Liszki, Kryspinów, Piekary, część m. Budzyń)
Kościoły, kaplice, cmentarze oraz domy zakonne:

- Kościół parafialny pw. Św. Mikołaja w Liszkach

- Kościół ks. Misjonarzy pw. Narodzenia Pańskiego w Piekarach

- Dom Zakonny SS. Felicjanek w Liszkach

- Cmentarz parafialny w Liszkach

[edytuj] Sport

Klub Sportowy : Liszczanka Liszki

rok założenia: 1948
barwy: czerwono - biało - niebieskie
stadion: 500 miejsc, 100 x 58 m
zaplecze socjalne: szatnia, WC
parking

Dojazd z Rynku ulicą Ks. A.Baścika (obok kościoła)

[edytuj] Smak Małopolski

Kiełbasa lisiecka[1]

W dniu 28 września 2005 roku na Listę Produktów Tradycyjnych została wpisana w kategorii Mięso świeże oraz produkty mięsne: "Kiełbasa Lisiecka". W publikacji wydanej w 1926 r. pt. „Krakowskie wyroby wędliniarskie – praktyczne wskazówki o wyrobie wędlin” autorstwa Mistrza Wędliniarskiego i właściciela Fabryki Wędlin w Krakowie pana Andrzeja Różyckiego napisano, że „…Sposób wyrabiania wędlin krakowskich ma swoją wyrobioną markę dzięki dobroci, czego dowodem jest to, że przed wojną 70% wędlin produkowanych w Krakowie w sposób przeze mnie podany szło na zaopatrzenie miast byłej Austrii i zagranicę”. Autor w rozdziale „Krakowskie kiełbasy krajane” podaje przepisy i wymienia szereg kiełbas, wśród których wyróżnia m.in. krakowską grubo krajaną kiełbasę, kiełbasę krajaną na sposób domowy, krakowskie kiełbasy siekane. To właśnie w latach 30. XX w. z krakowskich kiełbas krojonych wywodzi się kiełbasa lisiecka, jako szczególny ich rodzaj, poszukiwany przez konsumentów ze względu na jej smak, recepturę i sposób wykonania, identyfikowany właśnie z Liszkami. Z ustnych przekazów wiadomo, iż Metropolita Krakowski książę Adam Sapieha również wysoko sobie cenił kiełbasę lisiecką, podobnie jak jego późniejszy następca kardynał Karol Wojtyła, który zawsze jej kosztował podczas swoich pobytów w parafii lisieckiej.

[edytuj] Znani ludzie związani z Liszkami

Stanisław Rospond - biskup sufragan krakowski
Stanisław Rospond - (siostrzeniec biskupa) wybitny uczony, polonista, językoznawca
Marian Grabowski - polski entomolog amator, lekarz
Zofia Wąsik - malarka, poetka
Jan Kanty Steczkowski - matematyk, astronom, profesor UJ
Jan Szponder - prezes Organizacji w Niemczech "Polonia Semper Fidelis"
Filip Müller - generał brygady Wojska Polskiego, lekarz.
Joanna Słowińska - pieśniarka i skrzypaczka